Ерухам Егуда Ляйб Пэрэльман

Ерухам Егуда Ляйб Пэрэльман (1835, Берасьце — 1896, Менск) — буйны рабін літоўскага жыдоўства, найбольш вядомы як галоўны рабін Менску і кіраўнік менскай яшывы. Дзякуючы сваім ведам і маральнай вышыні атрымаў мянушку Гадоль (бел. Вялікі).

Ерухам Егуда Ляйб Пэрэльман
Род дзейнасьці	рабін
Дата нараджэньня	1835
Месца нараджэньня	Берасьце
Дата сьмерці	1896
Месца сьмерці	Менск
Месца пахаваньня	Барысаў
Занятак	рабін
Бацька	Шлёймэ Залман
Маці	Фэйга
Жонка	Лея Нэймарк
Дзеці	Rachel Perelman[d] і Feiga Perelman[d]

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Пэрэльман.

Жыцьцяпіс

Бацька — Шлёймэ Залман, кравец, маці — Фэйга, булачніца. Ерухам меў таксама малодшага брата Біньяміна і сястру. Пачатковую адукацыю атрымаў у мескага рабіна Якава Мэера Падава, пасьля ў Коўне у рабіна Іцхока Авігдора. У 13-гадовым узросьце ажаніўся з дачкой мескага даяна (судзьдзі) рабіна Якава, аднак праз 5 гадоў жонка памерла. Другі раз ажаніўся з дачкой Нахмана Нэймарка Леяй.

У 1863 прыняў прапанову стаць рабінам Сяльца. Калі старшыня грамады Пружаны Эліяху-Хаім Майзэль быў запрошаны на месца рабіна ў Ломжы, пружанскія жыды зьвярнуліся да Ерухама Пэрэльмана з просьбаю заняць ягонае месца. Перабраўшыся ў павятовае места, Ерухам стаў вядомы як «рабін з Пружанаў» (дагэтуль яго ня надта пачэсна называлі «ілуй з Брыска»^[1]). У 1873 Ерухама запрасілі стаць старшынём грамады мястэчка Мір, аднак пружанцы ўгаварылі яго застацца^[2]. Тут ён быў рабінам да 1883 року. У 1877 памёр ягоны сын, у 1879 выйшла замуж дачка.

У 1883 жыхары Менску вырашылі ізноў абраць галоўнага рабіна, пасада якога была вольная з часу сьмерці гаона Давіда Тэвіля, а места было падзеленае на тры часткі, якое мела свайго ўласнага рабіна. У 1880—1881 памерлі два з трох рабінаў, а трэці быў стары і слабы. На месца агульнага рабіна ўрэшце рэшт быў запрошаны Ерухам Пэрэльман. Ад’яжджаючы, ён параіў пружанцам абраць замест яго рабінам старшыню рабінскага суду ў Хаславічах Эліяху Алеві Файнштайна, што і сталася пазьней^[3].

У Менску Ерухам Пэрэльман заставаўся рабінам да сьмерці. У 1880 пачаў працу над кнігай «Ор Гадоль», якую задумляў першапачаткова як камэнтары на Рамбама, аднак надалей перамяніў яе на камэнтары да Мішны. Кніга была выдадзеная ў 1909 року.

Пахаваны на жыдоўскіх могілках у Менску. У 1970-я могілкі былі ліквідаваныя, а Ерухам Пэрэльман перазахаваны разам са сваёй жонкай у Барысаве.