Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя (Лынтупы)

Касьцёл Сьвято́га Апо́стала Андрэ́я^[a] — помнік архітэктуры пачатку XX стагодзьдзя ў Лынтупах. Знаходзіцца ў цэнтры мястэчка, на гістарычным Рынку^[b]. Дзее. Твор архітэктуры нэабарока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя
Краіна	Беларусь
Мястэчка	Лынтупы
Каардынаты	55°2′55″ пн. ш. 26°18′44″ у. д.
Канфэсія	Каталіцкая царква і каталіцтва
Эпархія	Віцебская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	нэарэнэсанс
Аўтар праекту	Тадэвуш Раствароўскі[d]
Дата заснаваньня	1914
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Парафія ў Лынтупах вядзе сваю гісторыю з XV стагодзьдзя. Першы драўляны касьцёл пад тытулам Сьвятога Апостала Андрэя тут збудавалі каля 1459 году. Таго ж году пан Андрэй Даўгердавіч у сваёй лацінскай дароўнай грамаце касьцёлу ўжыў «народныя» словы «бязьмен» мёду (bezmien mellis) або «пуд» мёду (pud mellis), а таксама меру «грачыхі» (hreczychy)^[1] — гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы^[2].

У 1640 годзе Аляксандар Чарніцкі збудаваў пры касьцёле капліцу з цэглы, падараваў яму 8-пудовы звон і літурічнае начыньне.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Лынтупы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць.

У 1908—1914 гадох вялося будаваньне новага мураванага касьцёла.

Найноўшы час

За савецкім часам набажэнствы ў касьцёле не перапыняліся.

Архітэктура

Помнік архітэктуры нэабарока. Гэта манумэнтальная 2-вежавая 3-нэфавая базыліка з паўцыркульнай апсыдай. 2-ярусны асноўны аб’ём хаваецца за кулісай галоўнага фасада, цэнтар якога вылучаецца 2-ярусным рызалітам пад 3-кутным франтонам. Барокавая дынаміка і архітэктурная плястыка найбольш выяўляюцца ў верхніх ярусах вежаў, завершаных гранёнымі ліхтарамі, падзеленых прафіляванымі карнізамі і пілястрамі. Рытміку бакавых фасадаў ствараюць высокія аркавыя аконныя праёмы.

У інтэр’еры захоўваецца абраз «Сьвятая Ганна», які датуецца канцом XVIII — пачаткам XIX стагодзьдзя^[3].

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  З боку Рынку, 1915—1918 гг.
• 
  З боку Рынку. Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  З боку Рынку, 1917 г.
• 
  Ф. Краўскопф, 1916 г.

• 
  Інтэр’ер. Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  Брама, 1916 г.
• 
  Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  Ф. Краўскопф, 1916 г.

• 
  24 красавіка 1921 г.
• 
  З боку Сьвянцянскай вуліцы. Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  З боку Сьвянцянскай вуліцы. Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  З боку Сьвянцянскай вуліцы. Ф. Краўскопф, 1916 г.

• 
  Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  Ф. Краўскопф, 1916 г.
• 
  Ф. Краўскопф, 1915—1918 гг.
• 
  Ф. Краўскопф, 1915—1918 гг.

• 
  1915—1918 гг.
• 
  1917 г.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  Аэрафотаздымак. Ф. Краўскопф, 1918 г.

Заўвагі

1. У некаторых крыніцах памылкова значыцца пад тытулам Сьвятога Андрэя Баболі
2. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Красільнікава, 1