Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (Зэмбін)

Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў — помнік архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў у Зэмбіне. Знаходзіцца на гістарычнай Касьцельнай вуліцы^[a]. Твор архітэктуры барока і клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна	Беларусь
Вёска	Зэмбін
Каардынаты	54°21′41.84″ пн. ш. 28°13′10.61″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Менска-Магілёўская архідыяцэзія
Архітэктурны стыль	барока і клясыцызм
Дата заснаваньня	1609
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў на мапе Беларусі Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў на Вікісховішчы

Комплекс Зэмбінскага дамініканскага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага комплексу. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі зруйнавалі кляштар, у першай палове XX ст. савецкія ўлады зачынілі касьцёл, які да нашага часу прыйшоў у заняпад і патрабуе неадкладнай кансэрвацыі і рэстаўрацыі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1609 годзе (паводле іншых зьвестак, у 1640 годзе) падкаморы ашмянскі Адам Мацей Саковіч і ягоная жонка Мар’яна (з Тышкевічаў) фундавалі ў Зэмбіне кляштар дамініканаў. Неўзабаве ў мястэчку збудавалі драўляныя касьцёл і кляштар. Пры кляштары дзеялі шпіталь і школа, існавала бібліятэка.

У 1766 годзе ўладальнік Зэмбіна Адам Храптовіч выдзяліў сродкі на будаваньне мураванага кляштару. У 1790 годзе стары драўляны будынак згарэў. У 1790—1809 гадох будаваўся новы мураваны касьцёл, асьвечаны 15 жніўня 1809 году.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Зэмбін апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1833 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, па чым касьцёл дзеяў як парафільны.

У другой палове XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі будынак кляштару (імаверна, захаваліся падмуркі). У пачатку XX ст. вернікі на ўласныя сродкі адрамантавалі касьцёл.

Наноўшы час

За савецкім часам касьцёл дзеяў да 1933 году, калі яго гвалтоўна зачынілі савецкія ўлады, і пэўны час у Другую сусьветную вайну.

У красавіку 2022 году абрынулася частка бакавой сьцяны і франтона будынка касьцёла^[1].

Архітэктура

Касьцельная пячатка

Касьцёл

Касьцёл — бязьвежавая 3-нэфавая базыліка з паўкруглай апсыдай. Высокі 2-схільны дах на галоўным фасадзе закрываецца фігурным франтонам, узьняты на магутны атык і дэкараваны вазонамі. Над алтарнай часткай узвышалася 2-ярусная сынатурка. Аркавую нішу франтона ўпрыгожвае скульптура Маці Божай.

Унутраная прастора перакрываецца крыжовымі скляпеньнямі на падпружных арках. Інтэр’ер упрыгожваў галоўны алтар з абразом Хрыста пэндзля Яна Дамеля і бакавыя алтары Маці Божай Шкаплернай, Сьвятога Язэпа, Ўкрыжаваньня і Сьвятога Антонія. На бакавых сьценах была сэрыя тэракотавых пано з сцэнамі Крыжовага шляху. Існавалі драўляны амбон, арган, жырандолі^[2].

Кляштар

Кляштарны корпус — 1-павярховы крыжападобны ў пляне будынак пад гонтавым дахам. Усярэдзіне было 5 кельляў і пакой рэфэктара.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Агульны выгляд, каля 1900 г.
• 
  1914 г.
• 
  Інтэр’ер, 1914 г.
• 
  Плябанія, 1914 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Апсыда
• 
  Інтэр’ер
• 
  Фрагмэнт

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас касьцёла — вуліца Ленінская