Катыён

Катыён (ад стар.-грэц. ϰατιων, чалавек, які спускаецца) — іён з дадатным электрычным зарадам. Упершыню тэрмін «катыён» прапанаваны ангельскім навукоўцам Майклам Фарадэем у 1834 годзе^[1].

Малюнак аднаразова зараджанага катыёна

Шматлікія рэчывы пры рашчынаньні ў вадзе дысацыююць (распадаюцца на іёны). Калі пры рашчынаньні пэўнага рэчыва ў вадзе ўтвараюцца іёны вадароду (H⁺), то такое рэчыва завецца кісьляй. Напрыклад, хлёрысты вадарод дысацыюе ў вадзе на іёны вадароду і іёны хлёру (Cl^-) і ўтварае саляную кісьлю. Асновай завецца рэчыва, якое выдзяляе ў вадзе гідраксыл-іёны (OH^-) і мае ўласьцівасьці далучаць у рашчыне іёны вадарода. Гідраксыд натру распадаецца ў рашчыне на іёны Na⁺ і OH^-[2].

Адным з найбольш значных і найбольш вывучаных сыстэм актыўнага транспарту ў клетках жывёл зьяўляецца натрава-калевы насос (мэханізм, які ажыцьцяўляе актыўны транспарт). Большасьць вузаў жывёл падтрымлівае розныя градыенты канцэнтрацый іёнаў натру (Na⁺) і калю (K⁺) папярочна плязматычнай мэмбраны: унутры вузы захоўваецца нізкая канцэнтрацыя Na⁺ і высокая канцэнтрацыя K⁺. Градыент Na⁺ выкарыстоўваецца вузамі жывёл (як і градыент H⁺ вузамі расьлін і грыбоў) для паглынаньня рэчываў, якія транспартуюцца з Na⁺)^[3].