Радзівілаўская мапа

Радзівілаўская мапа — чарцеж зямлі Вялікага Княства Літоўскага 1613 году, выдадзеная ў месьце Амстэрдам на сродкі князя Мікалая Радзівіла Сіроткі.

Тамаш Макоўскі, Гэсэль Герыц

«Вялікае Княства Літоўскае і іншыя суседнія краіны зь іх дакладным апісаньнем»[1], 1613 (412 гадоў таму)

лац. Magni Ducatus Lithuaniae caeterumque regionum illi adiaciencium exacta descriptio

гравюра. 74×74 см

Упсальскі ўнівэрсытэт, Швэцыя

У 1586 годзе Мікалай Радзівіл Сіротка стварыў Нясьвіскую ардынацыю і атрымаў княскі тытул. Пасьля гэтага пачаў апісаньне паселішчаў і рэк Вялікага Княства Літоўскага і Жамойцкага. На мапе абазначылі межы ВКЛ як да, так і пасьля Люблінскай уніі 1569 году, катастрафічнай для тэрытарыяльнай цэласнасьці дзяржавы на поўдні. Выданьне ажыцьцявілі ў амстэрдамскай друкарні Вілема Бляў. Таксама мапа зьмяшчала згадкі гістарычных падзеяў, асаблівасьці мясцовасьцяў і звычаі народу. Гэтак у апісаньні Палесься прыводзіцца занятак сушэньня рыбы на продаж. На 2014 год арыгінал мапы захоўвалі ў бібліятэцы Ўпсальскага ўнівэрсытэту (Швэцыя)^[1].

Мапа мела маштаб 1:1 300 000. У 1595—1599 гадох над яе стварэньнем працавалі кіеўскі ваявода Канстанцін Канстанцінавіч Астроскі, ангельскі матэматык Якуб Босгрэйв і мастак Тамаш Макоўскі, які праводзіў вымярэньні і падрыхтаваў асноўны малюнак мапы. Гравюры выканаў мапограф Гэсэль Герыц. Прасторавыя разьлікі ўзялі з дакумэнтаў валочнай памеры, якую ад 1557 году ладзіла вялікая княгіня літоўская Бона Сфорца. На мапе пазначылі 1020 паселішчаў, зь іх 357 упершыню. У пазьнейшых выданьнях мапу друкавалі ў выглядзе квадрату 74х74 см.

У 1631 годзе Вілем Бляў улучыў мапу ў свой атляс на 4-х асобных старонках з мапай Дняпра. Да 1670 году Вілем Бляў і яго сям’я выдалі мапу 17 разоў у сваіх атлясах.

Літаратура

• M. Спiрыдонаў. Беларусь на карце Вялiкага Княства Лiтоўскага 1613 г. // Гiстарычны альманах. —2003. — № 8. — С. 3–55.