Разбуры турмы муры

Разбуры́ турмы́ муры́ (па-каталянску: L’Estaca) — пратэставая песьня каталёнскага барда Льюіса Льяка. У 1968 годзе ён напісаў мэлёдыю і тэкст песьні пра барацьбу простага народу з рэжымам, пра заняпад дыктатуры. Песьня была забароненая ў Франкісцкай Гішпаніі. У 1978 годзе Яцэк Качмарскі напісаў тэкст на польскай мове «Mury»^[1].

У Беларусі

Андрэй Хадановіч напісаў 2 варыянты перакладу на беларускую мову песьні «Муры». Першы варыянт быў зроблены з польскай вэрсіі песьні^[2], другі варыянт з’яўляецца больш дакладным перакладам каталёнскай песьні «Слуп»^[3]. Песьню «Муры» выконвае як сам А. Хадановіч, так і Зьміцер Вайцюшкевіч. Упершыню песьня была прасьпявана 19 сьнежня 2010 года на «Плошчы» пратэстоўцамі пад кіраўніцтвам аўтара беларускага варыянта.

«Муры» набылі папулярнасьць падчас прэзыдэнцкіх выбараў у 2020 годзе. 25 траўня 2020 года на стрыме ў Слуцку блогер і стваральнік YouTube-канала «Страна для жизни» Сяргей Ціханоўскі распавёў, што на менскай студыі гітарыста Alexander Kiss, які і зрабіў арыгінальную аранжыроўку песьні, запісаў у сваім выкананьні рэфрэн «Стены Рухнут» і беларускамоўны варыянт «Муры». А ўсю песьню дапісаў спявак Сяргей Kosmas. Варта адзначыць, што Аlexander Kiss разам зь Сяргеям Kosmas адаптавалі тэкст пад выбарчую кампанію 2020 году ў Беларусі і прыдумалі новыя словы ў трэцім і чацьвёртым куплетах:

«Па усёй Беларусі падняўся народ Свабоду сваю адстаяць. Адзінаю мэтай узьняўся наш дух Цемру сьвятлом разганяць. Браты-афіцэры, мы — адзіны народ. Мы разам жывем на зямлі. Зрабіце ж сумленны выбар свой. Ня хочам мы гэтай вайны. Прачніцесь, сябры, мы да праўды ідзем, Імкнемся да шчасьця свайго. І мара народу ў краіне жыцьця Проста — как добра было. Моцны грукат нястомленых рук, Рады ідуць і ідуць. Мы — беларусы, мы зь мірам ідзем У сьветлы і сонечны пуць».

Тэкст

L’Estaca	Mury	Разбуры турмы муры (1 варыянт)	Разбуры турмы муры (2 варыянт)
L’avi Siset em parlava De bon matí al portal, Mentre el sol esperàvem I els carros vèiem passar. Siset, que no veus l’estaca On estem tots lligats? Si no podem desfer-nos-en Mai no podrem caminar! (прыпеўка) Si estirem tots, ella caurà I molt de temps no pot durar: Segur que tomba, tomba, tomba! Ben corcada deu ser ja. Si tu l’estires fort per aquí I jo l’estiro fort per allà, Segur que tomba, tomba, tomba I ens podrem alliberar. Però, Siset, fa molt temps ja: Les mans se’m van escorxant, I quan la força se me’n va Ella és més ampla i més gran. Ben cert sé que està podrida Però és que, Siset, pesa tant Que a cops la força m’oblida. Torna’m a dir el teu cant É L’avi Siset ja no diu res, Mal vent que se l’emportà, Ell qui sap cap a quin indret I jo a sota el portal. I mentre passen els nous vailets Estiro el coll per cantar El darrer cant d’en Siset, El darrer que em va ensenyar	On natchniony i młody był, ich nie policzyłby nikt On im dodawał pieśnią sił, śpiewał że blisko już świt. Świec tysiące palili mu, znad głów podnosił się dym, Śpiewał, że czas by runął mur… (прыпеўка) Oni śpiewali wraz z nim: Wyrwij murom zęby krat! Zerwij kajdany, połam bat! A mury runą, runą, runą I pogrzebią stary świat! Wkrótce na pamięć znali pieśń i sama melodia bez słów Niosła ze sobą starą treść, dreszcze na wskroś serc i głów. Śpiewali więc, klaskali w rytm, jak wystrzał poklask ich brzmiał, I ciążył łańcuch, zwlekał świt… Aż zobaczyli ilu ich, poczuli siłę i czas, I z pieśnią, że już blisko świt szli ulicami miast; Zwalali pomniki i rwali bruk — Ten z nami! Ten przeciw nam! Kto sam ten nasz najgorszy wróg! A śpiewak także był sam. Patrzył na równy tłumów marsz, Milczał wsłuchany w kroków huk, A mury rosły, rosły, rosły Łańcuch kołysał się u nóg… Patrzy na równy tłumów marsz, Milczy wsłuchany w kroków huk, A mury rosną, rosną, rosną Łańcuch kołysze się u nóg…	Ëн быў натхнёны і малады, Іх незьлічона было. Ён на плошчы вёў гарады Зь песьняй, што блізка сьвятло. І запальвалі сьвечкі яму, Плыў па-над плошчаю дым. Ён сьпяваў: зруйнуем турму! Яны сьпявалі за ім: (прыпеўка) Разбуры турмы муры! Прагнеш свабоды — то бяры! Мур хутка рухне, рухне, рухне — І пахавае сьвет стары! Ведалі словы на памяць — і сьпеў Несьлі па вуліцах так, Што кроў кіпела і гнеў кіпеў, І сэрцы стукалі ў такт. Білі ў сто тысяч далоняў — і рытм Ворагаў біў напавал. Ішлі на муры ва ўсім сьвеце старым… А ён усё граў і сьпяваў. Так паўстаў шматтысячны рух, Воінаў цэлая раць, Можна помнікі зносіць і брук На камяні разьбіраць. Кожны адчуў — прыйшоў яго час Сілы аддаць барацьбе: Хто ня з намі — той супраць нас!.. …Сьпявак быў сам па сабе. Глядзеў, як шчыльныя рады Зь ягонай песьняю ідуць, А песьня глухне, глухне, глухне… А муры растуць, растуць…	Дзед мне казаў на парозе, покуль чакалі сьвятла а ля слупа пры дарозе сумна жывёла раўла: "Слуп, як нашая доля, так прывязаны і мы. Звалім яго, каб ніколі болей ня ведаць турмы! (прыпеўка) Давай наляжам дружна ўсе! Ён не ўстаіць, яго трасе. Ён хутка рухне, рухне, рухне, бо струхлеў, прагніў, прасеў. Хістай мацней ганебны слуп! Ён вораг волі і сьвятлу. Ён хутка рухне, рухне, рухне, і дабро дасьць рады злу! Вёсны мінаюць і зімы, рукі падзерліся ў кроў, а слуп у сэрцы радзімы магутнейшы ад муроў. Я ведаю, ён прагнілы, ды ўбіты глыбока ў душу і я, губляючы сілы, у песьні падмогі прашу. (прыпеўка) Давай наляжам дружна ўсе! Ён не ўстаіць, яго трасе. Ён хутка рухне, рухне, рухне, бо струхлеў, прагніў, прасеў. Хістай мацней ганебны слуп! Ён вораг волі і сьвятлу. Ён хутка рухне, рухне, рухне, і дабро дасьць рады злу! Дзед не сьпяе ўжо нічога, зьнесьлі злыя вятры ў вырай майго старога, і я ўсё болей стары. Ды каб маладыя пачулі, стаю на парозе й пяю апошнюю песьню дзядулі, як першую песьню сваю. (прыпеўка) Давай наляжам дружна ўсе! Ён не ўстаіць, яго трасе. Ён хутка рухне, рухне, рухне, бо струхлеў, прагніў, прасеў. Хістай мацней ганебны слуп! Ён вораг волі і сьвятлу. Ён хутка рухне, рухне, рухне, і дабро дасьць рады злу!