Руды лес

Руды лес (па-ўкраінску: Рудий ліс), часам Іржавы лес, Чырвоны лес — каля 10 км² дрэваў, што атачаюць Чарнобыльскую АЭС. Назва «Руды лес» паходзіць ад чырвона-бурага колеру соснаў, пасьля таго як яны ўвабралі найбольшую долю выкіду радыёактыўнага пылу падчас выбуху рэактара ў 1986 годзе^[1]. Падчас работаў па дэзактывацыі тэрыторыі лес быў зьнесены бульдозэрамі і захаронены^[2]. На сёньняшні дзень Руды лес зьяўляецца найбольш моцна забруджанай тэрыторыяй у сьвеце^[3].

Радыеактыўныя часьцінкі аселі на дрэвах і панішчылі большую частку сасновага лесу

Катастрофа і дэзактывацыя

Пагорак на ўсходнім краі лесу

Руды лес знаходзіцца ў зоне адчужэньня; гэтая тэрыторыя атрымала найвялікшыя дозы радыяцыі пасьля Чарнобыльскай катастрофы, у дадатак да пазьнейшых аблокаў дыму і радыеактыўнага пылу, якія моцна забрудзілі лясную тэрыторыю. Выбух і пажар на чацьвертым энэргаблёку ЧАЭС спрычыніў моцнае забруджваньне грунту, вады і атмасфэры радыяцыяй, эквівалентнай 20 атамным бомбам, скінутым на Хірасіму і Нагасакі^[4].

Занядбаныя дамы ў Прыпяці

Падчас работы па дэзактывацыі большасьць дрэваў была зьнесеная бульдозэрамі і захароненая па траншэях, якія былі пакрытыя тоўстым слоем пяску і засаджаныя маленькімі хваёвымі дрэўцамі^[5]. Выказваліся засьцярогі, што з часам раскладаньня мёртвых дрэваў радыяцыя можа прасачыцца ў грунтовыя воды, таму пасьля катастрофы ўсе жыхары навакольных тэрыторыяў былі эвакуяваныя.

Запаведнік

Калі людзі пакінулі гэты абшар у 1986 годзе, на іх месца, нягледзячы на радыяцыю, прыйшлі розныя прадстаўнікі жывёльнага сьвету. На флёру і фаўну Рудога лесу значна паўплывала радыёактыўная забруджанасьць. Мяркуецца, што біяразнастайнасьць Рудога лесу павялічылася цягам наступных гадоў пасьля катастрофы^[6]. Таксама паведамляецца пра некаторыя чэзлыя дрэвы на тэрыторыі^[1] .

На сёньняшні дзень Руды лес зьяўляецца найбольш моцна забруджанай тэрыторыяй у сьвеце^[3]. Тым ня менш, гэты абшар стаў надзвычай утульным месцам для размнажэньня шматлікіх відаў пад пагрозай зьнікненьня. У 1996 годзе дакумэнтальны фільм BBC «Inside Chernobyl’s Sarcophagus» (Унутры Чарнобыльскага саркафагу) паказаў, як са шчылінаў будынку колішняга рэактара вылятаюць птушкі. Доўгатэрміновае ўзьдзеяньне радыеактыўных ападкаў на флёру і фаўну рэгіёну дагэтуль да канца не дасьледвана. Адзначалася наяўнасьць буслоў, баброў, ваўкоў і некаторых драпежных птушак^[7][8]

Сучасны стан

Мапа паказвае забруджаныя цэзам-137 тэрыторыі Беларусі, Расеі і Ўкраіны

На сёньняшні дзень узровень радыяцыі на тэрыторыі Рудога лесу не перавышае аднаго рэнтгена за гадзіну, але агульным паказьнікам зьяўляецца колькасьць у 10 мілірэнтгенаў у гадзіну. Больш за 90% радыеактыўных рэчываў Рудога лесу скопленыя ў грунце^[5].

Навукоўцы плянуюць выкарыстоўваць горад Прыпяць і яго ваколіцы ў якасьці ўнікальнай лябараторыі для мадэляваньня расьсейваньня радыянуклідаў пасродкам выбуху бруднай бомбы альбо атакі хімічнымі або біялягічнымі рэчывамі. Абшар прапаноўвае выдатную магчымасьць сыстэмна зразумець шлях радыяактыўных ападкаў цераз гарадзкую і сельскую мясцовасьць^[9].

Прырода на гэтай тэрыторыі ня толькі здолела выжыць, але і закрасаваць празь яўную адсутнасьць чалавека. Абшар раптоўным чынам стаў радыялягічным запаведнікам. Раней меркавалася пра наяўнасьць зьнешняй дэфармаванасьці жывёлаў пасродкам хаатычных мутацыяў, аднак пазьней гэта не было даказана, акрамя частковага альбінізму ў ластавак. На дадзены момант навукоўцаў непакоіць наяўнасьць стронца-90 і цэза-137 у грунце Рудога лесу, пэрыяд паўраспаду якіх складае 30 гадоў. Таксама выказваюцца няўсьцешныя здагадкі пра магчымасьць узьдзеяньня радыяцыі на некалькі наступных пакаленьняў^[10][11].