Сабор Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Полацак)

Царква саборная Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа — помнік гісторыі канца XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Полацку. Знаходзіцца ў цэнтры комплексу Спаса-Эўфрасіньнеўскага манастыра. Дзее. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік гісторыі
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Краіна	Беларусь
Места	Полацак
Каардынаты	55°30′15″ пн. ш. 28°46′48″ у. д.
Эпархія	Полацкая япархія
Архітэктурны стыль	нэабізантыйскі стыль[d]
Аўтар праекту	Уладзімір Фёдаравіч Коршыкаў[d]
Сайт	spas-monastery.by
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа на мапе Беларусі Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа на Вікісховішчы

Гісторыя

Праект царквы, 1897 г.

Мураваную саборную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) пасярод Спаса-Эўфрасіньнеўскага манастыра збудавалі ў 1893—1897 гадох паводле праекту губэрнскага архітэктара Ўладзімера Коршыкава. Царкву ўрачыста заклаў 23 траўня 1893 году Антанін (Дзяржавін), япіскап полацкі і віцебскі.

У 1990 годзе праводзілася рэстаўрацыя сабора.

Архітэктура

Прыклад расейска-бізантыйскага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. Амаль цэнтрычны крыжовы ў пляне аб’ём завяршаецца 5 паўсфэрычнымі купаламі з пазалочанымі крыжамі. Цэнтральны купал-шалом на высокім 12-гранным сьветлавым барабане падтрымліваецца кутнімі 8-граннымі вежамі з такімі ж купальнымі пакрыцьцямі. Тры ўваходы вылучаюцца асобнымі прытворамі-рундукамі. Паўкруглая апсыда мае 2 ярусы, верхні зь якіх завяршаецца конхавым купалам, з бакоў далучаюцца 2 нізкія рызьніцы. На фоне русту фасадаў вылучаюцца вузкія высокія аркавыя аконныя праёмы, зтроеныя ў цэнтры і здвоеныя з бакоў. У дэкаратыўнай аздобе фасадаў выкарыстоўваюцца закамары, аркавыя ўваходныя парталы, паўкалёнкі, круглыя мэдальёны. Верхам фасадаў праходзяць прафіляваныя карнізы і зубчастыя фрызы. Гмах царквы стаіць на высокім філёнгавым цокалі, што надае будынку ўражлівую манумэнтальнасьць.

Інтэр’ер мае спрошчаную архітэктуру. Унутраная прастора разьвіваецца ў сфэрычнае падкупальле, сьветлавы барабан якога падтрымліваецца празь ветразі 4 магутнымі крыжовымі ў сечыве пілёнамі. На магутнай арцы прытвора трымаецца галерэя хораў. Такімі ж аркамі адкрываюцца ў прастору сяродкрыжжа бакавыя прыдзелы і апсыда, якая асьвятляецца круглым акном-люкарнай, вылучаецца драўляным 1-ярусным іканастасам спрошчанай мастацкай трактоўкі. Падлога выкладаецца мармуровымі плітамі^[1].

Галерэя

Гістарычныя здымкі і графіка

• Старыя здымкі і графіка
• 
  1894 г.
• 
  М. Міронаў, 1910 г.
• 
  М. Міронаў, 1910 г.
• 
  1910 г.

• 
  4 чэрвеня 1910 г.
• 
  1916 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Галоўны фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  У сылюэце манастыра