Сафійскі сабор (Кіеў)

Сабо́р Сьвято́й Сафі́і, Сафі́йскі сабо́р — храм, пабудаваны ў першай палове XI стагодзьдзя ў цэнтры Кіева, паводле Аповесьці мінулых часоў, князем Яраславам Мудрым. На мяжы XVII-XVIII стагодзьдзяў быў вонкава перабудаваны ў стылі ўкраінскага барока. Усярэдзіне сабору захаваўся самы поўны ў сьвеце ансамбль сапраўдных мазаік (260 м.кв.) і фрэсак (3000 м.кв.)^[2] першай паловы XI стагодзьдзя й значныя фрагмэнты сьценапісу XVII-XVIII стагодзьдзяў.

Храм
Сабор Сьвятой Сафіі па-ўкраінску: Собор святої Софії
Краіна	Украіна
Горад	Кіеў
Адрас	Сафійская плошча
Каардынаты	50°27′10″ пн. ш. 30°30′52″ у. д.
Канфэсія	Праваслаўе
Тып будынка	Сабор
Архітэктурны стыль	украінскае барока
Дата заснаваньня	1037
Асноўныя даты: Першая палова XI ст. — пабудова сабору 1596 — пераходзіць да ўніятаў 1633 — вернуты праваслаўнай Царкве паміж XVII-XVIII стст. — аднаўленьне й перабудова ў стылі ўкраінскага барока 1934 — набыцьцё музэйнага статусу
Дата скасаваньня	1934
Статус	Сусьветная спадчына ЮНЭСКО[1]
Сайт	st-sophia.org.ua/… (укр.)​ (анг.)
Сабор Сьвятой Сафіі на мапе Ўкраіны Сабор Сьвятой Сафіі
Сабор Сьвятой Сафіі на Вікісховішчы

Быў дзейным храмам да 1929 году, у 1934 годзе стаў музэем — Сафійскім запаведнікам. Цяпер зьяўляецца цэнтрам Нацыянальнага запаведніку «Сафія Кіеўская»^[3], аднаго з найбуйнейшых музэйных цэнтраў Украіны, які ўключае таксама Залатую браму ХІ ст., Кірылаўскую царкву ХІІ ст. і Андрэеўскую царкву XVIII ст. у Кіеве і Судацкую крэпасьць з помнікамі VI—XV стагодзьдзяў у Крыме.

У 1990 годзе Сафійскі сабор, як і Кіева-Пячэрская лаўра, стаў першым занесеным у сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО помнікам архітэктуры на тэрыторыі Ўкраіны.

Паколькі будынак сабору — частка Нацыянальнага запаведніку «Сафія Кіеўская» й занесены ў сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО, яго забаронена перадаваць якой-небудзь рэлігійнай арганізацыі і зьдзяйсьняць у ім набажэнствы. Выключэньне складае дзень 24 жніўня — Дзень незалежнасьці Ўкраіны, калі прадстаўнікі рэлігійных арганізацыяў зьдзяйсьняюць малітву аб Украіне (была ўведзеная з 2005 году); 22 лістапада 2006 году Сьвяты Сынод Украінскай праваслаўнай царквы (Маскоўскі патрыярхат) заявіў пра немагчымасьць для сябе ўдзельнічаць у такога роду мерапрыемствах.^[4]

Да ансамблю Сафійскага сабору належаць уключаныя разам зь ім у сьпіс ЮНЭСКО манастырскія збудаваньні XVIII стагодзьдзя: званіца, паўднёвая ўязная вежа, трапезная, хлебня, бурса, Дом мітрапаліта й брама Забароўскага.