Сьвятая Жамойція (карціна Станіслава Яроцкага)

«Сьвятая Жамойція» — карціна Станіслава Яроцкага, намаляваная ў 1910 годзе.

Сьвятая Жамойція
Польская мова: Żmudź Święta, Летувіская мова: Šventoji Žemaitija
Мастак	Станіслаў Яроцкі
Год	1910
Тып	алей, палатно
Памеры	97 × 150
Месцазнаходжаньне	Музэй Арсэ, Парыж

Апісаньне

Адна з самых вядомых карцін Станіслава Яроцкага — нэарамантычны пэйзаж «Сьвятая Жамойція», дзе ён намаляваў залітыя сонцам палі й гаі нізіны зь зялёнымі лугамі й сьпелай збажыной. На пярэднім пляне ён намаляваў літоўскія крыжы – сымбалі нацыянальнага духу, пакутаў і ўваскрашэньня нацыі.

Уплыў

У 1901 годзе Станіслаў Яроцкі напісаў артыкул аб драўляных прыдарожных крыжах на тэрыторыі Літвы й Жамойці, вылучыў стыль крыжоў у асблівы «літоўска-жамойцкі» й параўнаў гэты стыль з закапанскім^[1]. Цікавасьць Станіслава Яроцкага да прыдарожных крыжоў і каплічак натхніла іншых дасьледнікаў на вывучэньне дадзенай зьявы^[2][3], распаўсюджанай на тэрыторыі сучаснай Летувы й Заходняй Беларусі. Мастак Антанас Жмуйдзінавічус малюе ў 1910 годзе карціну «Dzūkų kaimelis»^[a], дзе каля дрэва бачым прыдарожны крыж ^[4]. У 1913 годзе Антанас Жмуйдзінавічус стварыў карціну «Regėjimas»^[b][5], дзе на фоне Пагоні, што ўзыходзіла нібы сонца, стаялі прыдарожныя крыжы, што сымбалізавала, як пашану традыцыям, так і адраджэньне летувіскага народу. Мікалоюс Чурлёніс стварыў у 1909 годзе асобную карціну прысьвечаную прыдарожным крыжам «Žemaičių kapinės»^[c][6]. Архэёляг і этнограф Міхал Брэнштэйн(pl) пад уплывам Яроцкага напісаў працу «Krzyże i kapliczki żmudzkie: materyały do sztuki ludowej na Litwie»^[d][7]

Заўвагі

1. Па-беларуску назва гучыць, як “Хутар у Дзукіі”, па-польску “Przysiółek w Dzukii”
2. Па-беларуску назва гучыць, як “Візыя” ці “Зданьне”, па-польску “Wizja”
3. Па-беларуску назва гучыць, як “Жамойцкія могілкі”, па-польску “Cmentarz żmudzki”
4. Па-беларуску назва гучыць, як “Жамойцкія крыжы і каплічкі: матэрыялы да народнага мастацтва на Літве”