Ульм

Найстарэйшае паселішча ў раёне Ульму, якое можна прасачыць па гістарычным сьведчаньням, паўстала ў раньнім нэаліце, то бок каля 5000 году да н. э. Паселішчы таго часу былі выяўленыя ў вёсках Эгінген і Лер, якія сёньня ўважаюцца за раёны гораду. У гарадзкой забудове Ульма самая старажытная знаходка датуецца позьнім нэалітам. Самая раньняя пісьмовая згадка пра Ульм датуецца 22 ліпенем 854 году, калі кароль Людовік II склаў дакумэнт у каралеўскім палацы Гульма ў герцагстве Швабія. Горад быў абвешчаны імпэрскім горадам Фрыдрыхам Барбаросам у 1181 годзе.

Спачатку значнасьць Ульму была павязаная з прывілеем Кёнігспфальцу, месца пражываньня сярэднявечных нямецкіх каралёў і імпэратараў падчас іхных частых падарожжаў. Пазьней Ульм стаў горадам гандляроў і рамесьнікаў. Адзін з найважнейшых юрыдычных дакумэнтаў гораду, пагадненьне паміж ульмскімі патрыцыямі і гандлёвымі гільдыямі, датуецца 1397 годам. Гэты дакумэнт, які лічыцца раньняй гарадзкой канстытуцыяй, і пачатак будаўніцтва велізарнай царквы, вядомай як Ульмская катэдра, якая фінансавалася самымі жыхарамі Ульму, дэманструюць напорыстасьць сярэднявечных грамадзянаў Ульму. Места квітнела ў XV і XVI стагодзьдзях, галоўным чынам дзякуючы экспарту высакаякаснага тэкстылю. Горад быў на скрыжаваньні важных гандлёвых шляхоў, якія цягнуліся ў Італію. Гэтыя стагодзьдзі, цягам якіх было ўзьведзена шмат важных будынкаў, таксама сталі сьведкамі росквіту мастацтва ва Ульме, асабліва для такіх мастакоў і скульптараў, як то Ганс Мульчэр і Ёрг Сюрлін-старэйшы. За час Рэфармацыі Ульм стаў пратэстанцкім у 1530 годзе. З усталяваньнем новых гандлёвых шляхоў па адкрыцьці Новага Сьвету і пачаткам і наступствамі Трыццацігадовай вайны горад пачаў паступова заняпадаць. Падчас вайны за гішпанскую спадчыну ў 1701—1714 гадах у яго некалькі разоў па чарзе ўрываліся францускія і баварскія жаўнеры.

У войнах па Францускай рэвалюцыі горад па чарзе акупавалі францускія і аўстрыйскія войскі, прычым першыя зьнішчылі гарадзкія ўмацаваньні. У 1803 годзе ён страціў статус імпэрскага гораду і быў паглынуты Баварыяй. Падчас кампаніі 1805 году Напалеон здолеў захапіць у пастку аўстрыйскую армію генэрала Мака, якая ўварвалася ў краіну, і прымусіць яе здацца ў бітве пад Ульмам. У 1810 годзе Ульм быў улучаны ў склад каралеўства Вюртэмбэрг і страціў свае раёны на другім беразе Дунаю, якія сталі вядомыя як Ной-Ульм (Новы Ульм). У сярэдзіне XIX стагодзьдзі места было абвешчана фартэцыяй Нямецкай канфэдэрацыі зь велізарнымі вайсковымі будаўнічымі работамі, накіраванымі ў першую чаргу супраць загрозы чарговага францускага ўварваньня. У другой палове стагодзьдзя горад стаў важным цэнтрам індустрыялізацыі ў паўднёвай Нямеччыны, а ягоная забудаваная тэрыторыя пашырылася па-за межы сярэднявечных муроў. Будаўніцтва велізарнай катэдры, якое было перапыненае ў XVI стагодзьдзі з эканамічных чыньнікаў, было адноўленае і ў рэшце рэшт завершанае ў 1844—1891 гадах на хвалі нацыянальнага энтузіязму нямецкага народу.

З 1933 па 1935 гады на адным з пагоркаў, што атачалі Ульм, быў створаны канцэнтрацыйны лягер, дзе ўтрымліваліся палітычных апанэнтаў нацыскага рэжыму. Габрэі Ульму, каля 500 чалавек, спачатку былі дыскрымінаваныя, а пазьней пачаўся іхны перасьлед. Ульмская сынагога была зьнесеная ў час Крышталёвай ночы ў лістападзе 1938 году. Адзінае стратэгічнае бамбаваньне брытанскімі каралеўскімі ВПС за час Другой сусьветнай вайны супраць Ульма адбылося 17 сьнежня 1944 году. Гэтая акцыя была скіравана супраць двух буйных заводаў па вытворчасьці цяжкавікоў Magirus-Deutz і Kässbohrer, а таксама іншых прамысловых прадпрыемстваў, казармаў і складоў ва Ульме. Сярод 14 зьнішчаных установаў вэрмахта былі казармы Гальвіц і некалькі вайсковых шпіталяў^[5]. У выніку рэйду загінула 707 жыхароў Ульма, а 25 тысяч засталіся без жытла. Пасьля ўсіх бамбаваньняў больш за 80% сярэднявечнага цэнтру места было зруйнаванае. Некаторыя часткі гораду былі перабудаваныя ў простым і сьціплым стылі 1950-х і 1960-х гадоў, але большая частка гістарычнага старога гораду была адноўленая^[6].

Ульм перажыў значны росквіт у дзесяцігодзьдзі пасьля Другой сусьветнай вайны, з стварэньнем буйных новых жыльлёвых праектаў і новых прамысловых зонаў. У 1967 годзе быў заснаваны Ульмскі ўнівэрсытэт, які аказаўся вельмі важным дзеля далейшага разьвіцьця гораду. Асабліва з 1980-х гадоў пераход ад клясычнай прамысловасьці да высокатэхналягічнага сэктару паскорыўся, напрыклад, з стварэньнем дасьледчых цэнтраў такіх кампаніяў, як то Daimler, Siemens і Nokia, і шэрагу невялікіх практычных дасьледчых інстытутаў паблізу ўнівэрсытэцкага гарадку.

Гісторыя

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

Wikiwand - on