Уры Фінкель

У́ры Гі́ршавіч Фі́нкель (8 кастрычніка 1896, Ракаў, Менская губэрня, Расейская імпэрыя — 5 сьнежня 1957, Менск, Беларуская ССР) — беларускі жыдоўскі літаратурны крытык, літаратуразнаўца.

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Фінкель (неадназначнасьць).

Уры Фінкель
Дата нараджэньня	8 кастрычніка 1896(1896-10-08)
Месца нараджэньня	Ракаў, Менскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	5 сьнежня 1957(1957-12-05) (61 год)
Месца сьмерці	Менск, БССР, СССР
Месца вучобы	Харкаўскі дзяржаўны політэхнічны коледж[d] (1917) пэдагагічны факультэт БДУ[d]
Занятак	літаратуразнаўца, літаратурны крытык
Месца працы	БДПІ
Сябра ў	Саюз беларускіх пісьменьнікаў

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і рэзьніка, атрымаў традыцыйную жыдоўскую адукацыю. Навучаўся ў Харкаўскай політэхнічнай вучэльні(d) (1915—1917), на эстэтыка-філязофскім факультэце Маскоўскага ўнівэрсытэту (1918—1919). У 1920 року ўступіў у РСЧА. Рэдагаваў першую гэбрайскую чырвонаармейскую газэту «Ды камунэ» (1920)^[1].

Працаваў інструктарам у Наркамаце асьветы РСФСР. З 1921 року працаваў у выдавецкім аддзеле Наркамасьветы БССР, з 1922 — у рэдакцыях менскай штодзённай газэты «Вэкер», цэнтральнай менскай газэты «Акцябэр».

У 1926 экстэрнам здаў экзамэны на літаратурна-лінгвістычным аддзяленьні пэдагагічнага факультэту Менскага ўнівэрсытэту. Працаваў у Гэбрайскім сэктары Інбелкульту (пазьней — Акадэмія навук БССР), у 1931 року скончыў асьпірантуру. У 1930—1938 роках — выкладчык Менскага пэдагагічнага інстытуту.

Перад Вялікай Айчыннай вайной пасьпеў эвакуявацца з Ракава з жонкай, сынам і малодшай дачкой. Ягоны сын Шалом (1939—1941) памёр у Ташкенце; бацька Гірш, брат Ісак, сёстры Ліпка і Элька^[2] і дзьве дачкі — Цыля і Авігаіл, якія засталіся, былі забітыя ў местачковым гета. У часе вайны Уры Фінкель друкаваўся ў газэце «Эйнікайт». У 1949—1953 роках жыў у Ракаве на вуліцы Чырвонаармейскай, выкладаў расейскую літаратуру ў мясцовай дзесяцігодцы. Апошнія гады пражыў у Менску.

Творчасьць

У 1917 року апублікаваў свой першы артыкул пад назвай «Рэвалюцыя і гэбрайская літаратура» на ідышы ў зборніку «Кунстрынг». Пісаў пераважна на ідышы. З 1918 року друкаваўся ў менскіх і харкаўскіх пэрыядычных выданьнях, у прыватнасьці ў 1918 року ў часопісе «Народная справа» вёў бібліяграфічны разьдзел. У 1927 року ў зборніку «Цайтшрыфт», выдадзеным у Менску, пабачыла сьвет ягоная праца «Сацыяле фігурн ін Голдфаднс вэрк» («Сацыяльныя вобразы ў творах Гольдфадэна»).

Друкаваў працы па гісторыі гэбрайскай літаратуры і тэатру, а таксама пра творчасьць беларускіх і расейскіх пісьменьнікаў, сярод якіх Якуб Колас, Янка Купала, Зьмітрок Бядуля, Мікалай Гогаль, Мікалай Чарнышэўскі, Мікалай Ляскоў, Вісарыён Бялінскі, Максім Горкі^[3]. Пераклаў з маскальскай мовы на ідыш некалькі падручнікаў для сярэдняй школы^[4]. Аўтар гісторыка-этнаграфічных нарысаў пра Паўла Шэйна, Мікалая Нікольскага й іншых. Шырокую вядомасьць атрымалі ягоныя манаграфіі пра Шолам-Алейхэма і Мэндэле Мойхер-Сфорыма, якія неаднаразова перавыдаваліся і былі перакладзеныя на беларускую і маскальскую мовы^[4]. Наклад кнігі пра М. Гордана зьнішчаны ў 1941 року ў часе нацысцкай акупацыі.

Творы

• «Аўром Гольдфадэн. Матерыялн фар а біографіе» («Аўром Гольдфадэн. Матэрыялы да біяграфіі», Менск, 1926) (разам з Навумам Ойсьлендэрам)
• «Мэндэле Мойхер-Сфорым», Менск, 1937
• «Шолам-Алейхэм», Менск, 1938.