Царква Сьвятога Мікалая (Вільня)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Царква́ Сьвято́га Мікала́я або Сьвято́га Міко́лы — помнік архітэктуры XIV—XIX стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіцца ў Старым Месьце, на Вялікай вуліцы[a] каля Ратушнага пляцу. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Канстантынопальскага патрыярхату, пазьней Сьвятога Пасаду, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Дзее. Твор гатычнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага і віленскага барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ад маскоўскай перабудовы. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў Летувы.
Помнік сакральнай архітэктуры | |
Царква перанясеньня мошчаў сьвятога Мікалая Цудатворцы лет. Vilniaus Šv. Nikolajaus Stebukladario palaikų Pernešimo cerkvė | |
![]() Царква Сьвятога Мікалая па маскоўскай перабудове | |
Краіна | Летува |
Места | Вільня |
Каардынаты | 54°40′47.59″ пн. ш. 25°17′19.18″ у. д. |
Канфэсія | Праваслаўе |
Эпархія | Віленская і Літоўская япархія |
Тып будынка | Прыходзкая царква |
Архітэктурны стыль | готыка з элемэнтамі барока і гістарызму |
Дата заснаваньня | 1347 |
Асноўныя даты: | |
Статус | Ахоўваецца дзяржавай |
Стан | Дзее |
Сайт | Афіцыйны сайт |
Царква перанясеньня мошчаў сьвятога Мікалая Цудатворцы на мапе Летувы ![]() ![]() Царква перанясеньня мошчаў сьвятога Мікалая Цудатворцы | |
![]() |
Мікольская царква — адна з найстарэйшых цэркваў Вільні, архітэктурная дамінанта Рускага Гораду. Традыцыйна лічыцца, што тут спачылі віленскія мучанікі (цяпер знаходзяцца ў царкве Сьвятога Духа).
Remove ads
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Паводле паданьня, першую драўляную Мікольскую царкву ў Вільні заснавалі ў 1340 годзе[1] (або ў 1347 годзе[2]). А ўжо ў 1350 годзе Юліянія Цьвярская, другая жонка вялікага князя Альгерда, загадала збудаваць новую, мураваную царкву, пра што сьцьвярджае шыльда ў адной з царкоўных капліцаў.
Да 1514 году царква прыйшла ў заняпад, калі яе адбудавалі з ініцыятывы гетмана найвышэйшага Канстантына Астроскага ў гатычным стылі.
У 1747 і 1748 гадох гадоў царква моцна пацярпела ад пажару (напэўна, тады абваліліся скляпеньні асноўнага аб’ёму), па чым яе адбудавалі ў стылі віленскага барока.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Аднак па гвалтоўнай ліквідацыі Грэцка-Каталіцкай (Уніяцкай) царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі царкву ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1845 годзе зруйнавалі дом, які часткова захіляў царкву з боку вуліцы[3].
Пры здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) з ініцыятывы Мураўёва-вешальніка ў 1864—1866 гадох будынак царквы перабудавалі ў стылістыцы расейска-бізантыйскай эклектыкі паводле праекту расейскіх архітэктараў Аляксандра Разанава і Мікалая Чагіна. Налева ад уваходу прыбудавалі капліцу ў гонар Сьвятога Міхаіла Арханёла, нябеснага заступніка Мураўёва. У лістападзе 1866 годзе царкву наноў асьвяцілі. Удзел Мураўёва-вешальніка ў перабудове царквы засьведчылі на мармуровай шыльдзе з заходняга боку царквы.
Найноўшы час
У 1949—1956 гадох праводзілася рэстаўрацыя царквы, з 1961 году дзее як прыходзкая.
Remove ads
Архітэктура
Твор гатычнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага і віленскага барока, які ў выніку маскоўскай перабудовы атрымаў рысы расейска-бізантыйскай эклектыкі.
Ад пачатку гэта была невялікая пабудова пад 2-схільным дахам, трыкутным франтонам і асымэтрычнай адносна галоўнага фасаду вежай. Памеры і канфігурацыя пляну каталікона сьведчаць, што гэта была крыжова-купальная пабудова. Усярэдзіне разьмяшчаліся чатыры слупы, якія меркавана падтрымлівалі канструкцыю купала[4]. У алтарнай частцы захаваліся арыгінальныя сотавыя скляпеньні[5].
Па рэканструкцыі сярэдзіны XVIII ст. асноўны аб’ём перакрылі цыліндрычнымі скляпеньнямі, перабудавалі вежу-званіцу, фасадам надалі рысы барокавай архітэктуры.
Па перабудове 1864—1866 гадоў складаецца з 1-нэфавага асноўнага аб’ёму, 3-апсыднай алтарнай часткі і шмат’яруснай вежы і капліцы з боку галоўнага фасаду. Пафарбаваныя ў белы колер і розныя адценьні ружовага ды чырвонага вонкавыя сьцены багата дэкаруюцца фрызамі і барэльефамі. Сьцены праразаюцца паўкруглымі або сьпічастымі вонкамі. Вылучаюцца таксама дэкараваныя падобным чынам бленды (некаторыя з намаляванымі выявамі сьвятых). Галоўны ўваход адзначаецца сьціплым парталам паўкруглых дзьвярэй, калідор знаходзіцца пад вежай, а апсыда завяршаецца купалам. Купал атачае шэраг сыгнатурак у форме купалоў-цыбулінаў.
Remove ads
Галерэя
Гістарычная графіка
- Старая графіка
- 1-я пал. XIX ст.
- 1852 г.
- 1864 г.
- І. Трутнеў, 1864 г.
- Праект маскоўскай перабудовы. А. Разанаў, 1860—1869 гг.
- В. Гразноў, XIX ст.
- 1882 г.
- В. Гютлен, 1917 г.
Гістарычныя здымкі
- Старыя здымкі
- В. Захарчык, 1865—1879 гг.
- Ю. Чаховіч, 1869—1882 гг.
- Ю. Чаховіч, 1876—1887 гг.
- С. Флёры, каля 1900 г.
- С. Флёры, 1903 г.
- Я. Булгак, 1912—1914 гг.
- Я. Булгак, 1918 г.
- Я. Булгак, 1919 г.
Сучасныя здымкі
- Сучасны стан
- З боку гістарычнага Рынку
- Інтэр'ер
- Скляпеньні
- Мэмарыяльная шыльда
Заўвагі
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads