Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы (Чарнаўчыцы)

Царква́ Сьвято́й Параске́вы Пя́тніцы — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Чарнаўчыцах. Знаходзіцца ў цэнтры гістарычнага мястэчка, на Берасьцейскай вуліцы. Пабудавана як уніяцкая, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока, мастацкае аблічча якога зьменена і пацярпела ў выніку надбудовы купалоў-цыбулінаў пасьля перабудовы ў 1860-я гг. і пажару ў 1985 г. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы
Пятніцкая царква і званіца, аўтэнтычны выгляд
Краіна	Беларусь
Вёска	Чарнаўчыцы
Каардынаты	52°13′11.68″ пн. ш. 23°44′25.81″ у. д.
Канфэсія	Беларуская праваслаўная царква
Эпархія	Берасьцейская і Кобрынская япархія
Архітэктурны стыль	заходнепалеская школа дойлідзтва
Дата заснаваньня	XVIII ст.
Дата скасаваньня	1986
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы на мапе Беларусі Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы на Вікісховішчы

Утварае адзіны ансамбль з брамай-званіцай.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Аўтэнтычны купал-баня

Драўляную царкву ў Чарнаўчыцах збудавалі ў 1733 годзе.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Чарнаўчыцы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Аднак па гвалтоўнай ліквідацыі Ўніяцкай царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1860-я гады царкву рэканструявалі паводле канонаў Маскоўскага патрыярхату.

Найноўшы час

Царква, 1928 г.

У 1985^[1] годзе царква пацярпела ад пажару (страчаны купал, дах, іканастас 1830-х гадоў). У выніку рэканструкцыі купал-баню замянілі на пазалочаную цыбуліну з высокім шатром^[2], яшчэ дзьве пазалочаныя цыбуліны паставілі над уваходам і вежай-званіцай

Архітэктура

Царква і званіца па надбудове купалоў-цыбулінаў

Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока. Гэта крыжовы ў пляне зруб, некалькі выцягнуты ўздоўж падоўжнай восі за кошт 5-граннай апсыды з бакавымі нізкімі рызьніцамі і невялікага прытвора пад 2-схільным дахам. Малітоўная заля атрымала разьвіцьцё ў шырыню з стварэньнем невялікага трансэпта, адзначанага знадворку шчытамі. Сяродкрыжжа 2-схільных дахаў завяршалася фігурным купалам-баняй. Вэртыкальную скіраванасьць будынка падкрэсьліваюць таксама шалёўка, брусы-сьцяжкі, кутнія руставаныя лапаткі, здвоеныя прастакутныя аконныя праёмы. Фігурнай шалёўкай апрацоўваецца трыкутны франтон галоўнага фасаду.

У перакрытую роўнай стольлю малітоўную залю адкрываюцца хоры, разьмешчаныя над бабінцам. Апсыда вылучаецца драўляным разным іканастасам 1987 году. Абраз «Цуд Юрыя аб змеі» (1729)^[3].

Перад царквой стаіць брама-званіца.