Чарлз Ўілсан

Чарлз Томсан Рыз Ўілсан (па-ангельску: Charles Thomson Rees Wilson; 14 лютага 1869, Гленкарс, Вялікабрытанія — 15 лістапада 1959, Карлапс, Вялікабрытанія) — брытанскі фізык, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі (1927, разам з Артурам Комптанам), за «вынаходніцтва дэтэктара элемэнтарных часьцінак» (Камэра Ўілсана). Мэдаль Коплі (1935).

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Ўілсан.

Чарлз Томсан Рыз Ўілсан
Charles Thomson Rees Wilson
Род дзейнасьці	фізыка
Дата нараджэньня	14 лютага 1869
Месца нараджэньня	Гленкарс, Вялікабрытанія
Дата сьмерці	15 лістапада 1959 (90 гадоў)
Месца сьмерці	Карлопс, Вялікабрытанія
Месца пахаваньня	Cemetery, St Andrew's Church, Neidpath Road, Peebles[d][1]
Месца вучобы	Манчэстэрскі ўнівэрсытэт[d] Кембрыдзкі ўнівэрсытэт Коледж Сыдні Сасэкс[d]
Занятак	фізык, мэтэароляг, прафэсар унівэрсытэту, хімік, шкаляр
Навуковая сфэра	фізыка[2] і мэтэаралёгія
Месца працы	Кавэндыская лябараторыя[d] Кембрыдзкі ўнівэрсытэт[2]
Сябра ў	Лёнданскае каралеўскае таварыства
Узнагароды	сябра Лёнданскага каралеўскага таварыства[d] Каралеўскі мэдаль[d] (1922) мэдаль Говарда Потса[d] (1925) Мэдаль Г’юза[d] (1911) мэдаль Франкліна[d] (1929) Gunning Victoria Jubilee Prize[d] Dennis Gabor Medal and Prize[d] (1931)
Чарлз Томсан Рыз Ўілсан у Вікісховішчы

Жыцьцё і кар’ера

Чарлз Ўілсан нарадзіўся 14 лютага 1869 г. у парафіі Гленкарс, округ Мідлётыян ў Шатляндыі. Ягоны бацька Джон Ўілсан быў фэрмэрам. Пасьля сьмерці бацькі ў 1873 годзе сям’я пераехала ў Манчэстэр. Ўілсан вывучаў біялёгію ў каледжы Оўэна (Манчэстэрскі ўнівэрсытэт), хацеў стаць лекарам. Потым паехаў вучыцца ў Кембрыдзкі ўнівэрсытэт, Sidney Sussex College. Там Ўілсан зацікавіўся фізыкай ды хіміяй^[3].

Потым Ўілсан зацікавіўся мэтэаралёгіяй, у 1893 годзе пачаў вывучаць аблокі і іхнія ўласьцівасьці. Пэўны час ён працаваў у абсэрваторыі на гары Бэн Нэвіс, дзе назіраў за ўтварэньнем аблокаў. Потым ён спрабаваў паўтарыць гэты працэс ва ўмовах лябараторыі ў Кембрыдзкім ўнівэрсытэце. Ён прымушаў вільготнае паветра пашырацца ў герметычным аб’ёме. Пазьней ён праводзіў экспэрымэнты з утварэньнем сьлядоў з аблокаў у выніку дзеяньня іёнаў і іянізавальнага выпрамяненьня. Вынаходніцтва камэры Ўілсана прынесла яму Нобэлеўскую прэмію ў 1927 годзе. Чарлз Ўілсан — адзіны шатляндзец, які быў узнагароджаны Нобэлеўскай прэміяй у галіне фізыкі^[4].

У гонар Чарлза Ўілсана названы кратэр на месяцы. У гонар яго таксама названыя адмысловыя аблокі, якія кандэнсуюцца пры выбуху. У гонар Ўілсана названае Таварыства Ўілсана. Архіў захоўваецца ва Ўнівэрсытэце Глазга.