Шыра-югурская мова

Шыра-югурская мова — тэрмін, створаны кітайскімі лінгвістамі ў мэтах адрозьненьня мангольскае мовы жоўтых уйгураў ад цюрскае сарыг-югурскае мовы, на якой размаўляе іншая супольнасьць гэтага народу, што зьвязана з падзелам народу на дзьве тэрытарыяльныя групы, адна зь якой размаўляе на мангольскай шыра-югурскай мове, тады як іншая — на цюрскай сарыг-югурскай.

Шыра-югурская мова
ᠰᡥᡝᠷᠠ ᠶᠥᡤᡠᠷᠰ᠈
Ужываецца ў	Кітаі
Рэгіён	правінцыя Ганьсу, Кітай
Колькасьць карыстальнікаў	ад 1500 да 4000 чал.[1]
Клясыфікацыя	Алтайскія мовы Мангольскія мовы Паўднёвамангольскія мовы Шыра-югурская мова
Афіцыйны статус
Статус:	8а памірае[d][2]
Коды мовы
ISO 639-2(Т)	yuy
ISO 639-3	yuy

Носьбіты шыра-югурскае мовы звычайна таксама маюць некаторыя веды мангольскае мовы^[3].

Частка жоўтых уйгураў, якая размаўляе на шыра-югурскай, у мэтах адрозьненьня ад цюрскамоўных жоўтых уйгураў, можа таксама называцца тэрмінам шыра югуры. Шыра югуры пражываюць у рэгіёнах Канлачу ды Матысы правінцыі Ганьсу, што на паўночным усходзе КНР. Паводле зьвестак на 1953—1954 гады, колькасьць шыра югураў складае 1 500 чал. На думку некаторых дасьледчыкаў, шыра югуры зьяўляюцца цюрскім племем, якое перайшло на мову мангольскае галіны. Верагодна, што на першапачаткова цюрскую аснову шыра-югурскае мовы накладваліся элемэнты розных групаў мангольскіх моваў.

Шыра-югурская мова як сродак кантактаваньня існуе толькі ў якасьці вусна-размоўнае формы. Па-за межамі рэгіёнаў свайго пражываньня шыра югуры выкарыстоўваюць кітайскую мову. Мова зьяўляецца бесьпісьмовай, адсутнічае літаратурны стандарт і выкладаньне на ёй.

Падмуркам шыра-югурскае лексыкі зьяўляюцца мангольскія словы, вызначаны пляст лексыкі адносіцца да словаў цюрскага паходжаньня, маюцца запазычаньні з тыбэцкае ды кітайскае моваў.

Літаратура

• 保朝鲁 [Bolquluu]; 贾拉森 [Jalsan] (1991), 《东部裕固语和蒙古语》 [Eastern Yugur and Mongolian], Inner Mongolia People's Publishing House, OCLC 299469024
• Тодаева - шира югуров язык
• Потанин Г. Н. Тангутско-тибетская окраина Китая и Центральная Монголия. Путешествие Г. Н. Потанина в 1884—1886 гг. СПб., 1893, т. I.
• Тенишев Э. Р., Тодаева Б. X. Язык жёлтых уйгуров. М., 1966.
• Тодаева Б. X. Изучение языка шира югуров // Проблемы алтаистики и монголоведения. Элиста, 1975, t. II.
• Mannerheim С. G. A Visit to the Sarö and Shera Yögurs // Journal de la Societé Finno-Ougrienne. 1911, t. XXVII.
• Kotwicz W. L. La langue mongole, parlè par les Ouigours Jaunes rès de Kan-tcheou. D’après les materiaux recueilles par S. E. Malov et autres voyageurs. Wilno, 1939.

Вонкавыя спасылкі

• Üjiyediin Chuluu (Chaolu Wu) (1994) Introduction, Grammar, and Sample Sentences for Jegün Yogur, 54 Sino-Platonic Papers Праверана 30 верасьня 2013 г.
• ZHANG, Juan; Stuart, Kevin (1996) 73: Blue Cloth and Pearl Deer; Yogur Folklore Sino-Platonic Papers Праверана 30 верасьня 2013 г.