Этыленгліколь

Этыленгліко́ль^[1][a] (1,2-дыаксіэтан; этан-1,2-дыёль), хімічная формула C₂H₆O₂ — арганічнае рэчыва, двухатамны сьпірт, найпрасьцейшы прадстаўнік гліколяў. Вадкасьць бяз колеру і паху, салодкая на смак. Выкарыстоўваецца ў тэкстыльнай, парфумэрнай і харчовай прамысловасьці, у тэхніцы.

Структура малекулы этыленгліколю

Характарыстыкі

Выгляд этыленгліколю

Бясколерная гіграскапічная гаручая вадкасьць бяз паху, салодкая на смак; атрутная. Малярная маса 62,068 г/моль. Тэмпэратура плаўленьня −12,3 °С, тэмпэратура кіпеньня 197,6 °С. Шчыльнасьць 1,113 г/см³ (пры тэмпэратуры 20°С). Добра раствараецца ў вадзе, сьпіртах, кетонах, умерана — бэнзолі, талюол, дыэтылавым этэры. У этыленгліколі дрэнна раствараюцца расьлінныя і жывёльныя тлушчы, не раствараюцца парафіна, полівінілхлярыд, каўчук^[2] і інш.

Вынаходніцтва і сынтэз

Этыленгліколь упершыню быў атрыманы ў 1856 року^[3] францускім хімікам Шарлем Вюрцам. Да Першай сусьветнай вайны ён не знаходзіў шырокага прымяненьня, пакуль у Нямеччыне яго не пачалі атрымліваць з дыхлёрэтану дзеля выкарыстаньня ў вытворчасьці выбуховых рэчываў замест гліцэрыны.

У ЗША вытворчасьць этыленгліколю распачатая ў 1917 року праз этыленхлёргідрын. Да 1929 року этыленгліколь выкарыстоўваўся практычна ўсімі вытворцамі дынаміту.

У прамысловасьці этыленгліколь атрымліваюць гідратацыяй этыленаксіду пры 10 атм і 190—200°С ці 1 атм і 50—100°С у прысутнасьці 0,1—0,5% серчанага ці артафосфарнага квасу, дасягаючы 90% выхаду.

Выкарыстаньне

Дзякуючы таніне этыленгліколь шырока прымяняецца ў тэхніцы: у вытворчасьці антыфрызаў, целяфану, поліўрэтанаў і шэрагу іншых палімэраў, выбуховых рэчываў, растваральнікаў, мыйных сродкаў, у тэкстыльнай і парфумэрнай прамысловасьці, кандэнсатараў і інш.

Меры бясьпекі

Этыленгліколь — гаручае рэчыва. Тэмпэратура пыханьня пароў 120 °C. Тэмпэратура самазагараньня 380 °C. Таксічны. Паводле ступені ўзьдзеяньня на арганізм адносіцца да рэчываў 3-е клясы небясьпекі.

Сьмяротная доза пры аднаразовым пэраральным ужываньні складае 100—300 мл (1,5-5мл на 1 кг масы цела)^[4]. Пары маюць не такую высокую таксічнасьць і ствараюць небясьпеку толькі пры хранічным удыху.

Процітрутай пры атручваньні этыленгліколем ёсьць этаноль і фомэпізоль^[5].