Юры Сабалеўскі

Юры Аляксандравіч Сабалеўскі (24 красавіка 1889, Стоўпцы — 26 сьнежня 1957, Кірхгайм унтэр Тэк^[1], Заходняя Нямеччына) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст.

Юры Сабалеўскі лац. Jury Sabaleŭski
Юры Сабалеўскі, мастак Анатоль Крывенка, 1994
Старшыня калегіі БЦР
1945 — ?
Прэзыдэнт	Радаслаў Астроўскі
Другі віцэ-прэзыдэнт БЦР
1944 — 1944
Прэзыдэнт	Радаслаў Астроўскі
Старшыня Галоўнай управы Беларускай самапомачы
Папярэднік	Іван Ермачэнка
Бурмістар Баранавіч
1943 — 1944
Папярэднік	Віктар Войтэнка
Пасол Польшчы
1922 — 1927
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	24 красавіка 1889 Стоўпцы
Памёр	26 сьнежня 1957 (68 гадоў) Кірхгайм унтэр Тэк, Заходняя Нямеччына[1]
Партыя	Блёк нацыянальных меншасьцяў, БСРГ

Жыцьцяпіс

Аграном (землямер) па прафэсіі. Супрацоўнічаў з газэтаю «Наша Ніва».

За часамі Польшчы

У 1924 годзе быў вызвалены пастановаю Сойму для выкананьня дэпутацкіх абавязкаў з наваградзкай турмы — атрымаў мандат пасла польскага Сойму замест Кахановіча (ад Блёку нацыянальных меншасьцяў). 24 сакавіка 1926 году ўзьняў на Сойме справу Саковіча, прывёўшы прыклады зьбіцьця беларускага патрыёта падчас арышту^[2].

Паводле няспраўджаных зьвестак, спрабаваў адгаварыць Тарашкевіча ад пераезду ў БССР^[3].

Актыўны чалец БСРГ. Пасьля разгрому Грамады з дапамогаю сэнатара Назарэўскага перабраўся ў Нямеччыну, адтуль у вольны горад Данцыг. Жыў у курортным гарадку Цопотах. Пасьля вярнуўся ў Варшаву, быў прыцягнуты да суду і апраўданы.^[4]

Арыштоўваўся польскімі ўладамі ў 1928. У 1932 асуджаны да 6 гадоў пазбаўленьня волі. У верасьні 1939 ізноў арыштаваны польскай паліцыяй. У тым самым месяцы арыштаваны НКУС БССР. З баранавіцкай турмы «Крывое кола» ўцёк падчас нямецкай бамбардзіроўкі.

Нямецкая акупацыя

Падчас нямецкай акупацыі працаваў у грамадзянскай адміністрацыі ў Баранавічах, бурмістар Баранавіч, старшынём Галоўнай управы Беларускай самапомачы, другім віцэ-прэзыдэнтам БЦР. Арыштаваны немцамі па даносу польскага падпольля.

Падчас кіраваньня ў Баранавічах дамогся беларусізацыі казаньняў і навукі падчас набажэнстваў у каталіцкіх і праваслаўных храмах па ўсёй Баранавіцкай Акрузе. Увёў строгія правілы: "увайшоў у гарадскую ўправу ня скінуўшы шапку — 5 марак штрафу; спазьніўся на працу — 10 марак; прыйшоў падпіты — гэта небясьпечна! — назаўтра, ці ты работнік, ці інжынер, ці доктар, сядзеш на бочку, у якой вывозіліся з гораду нячыстоты, ды будзеш на ёй цэлы дзень езьдзіць. Супраціў не памагаў — ён звальняў з работы. Не памагалі таксама пробы ўмешваньня ў гэткія строгія парадкі іншых нашых дзеячоў, што дакаралі бурмістра за ягоныя сярэднявечныя практыкі. Ён цьвёрда казаў: «Людзей трэба выхоўваць!» А калі яму казалі, што ў часе вайны гэткія мэтады служаць нашым ворагам, ён спакойна адказваў: «Кожны рэжым патрабуе парадку й дысцыпліны». І запраўды, нічога супроць яго ня можна было зрабіць, каб адначасна не панізіць ягонага аўтарытэту, як бурмістра, зь якім лічыліся Немцы."^[5].

Дзякуючы яму ў Баранавічах былі адроджаны беларускія мастацкія й ткацкія школы. Праз Беларускую Самапомач зладзіў аграмадную выставу народнага мастацтва ў Баранавічах, "што займала колькі будынкаў, прайшло больш 20 тысячаў чалавек. А ў наладжаньні выстаўкі немалая была заслуга Юрага Сабалеўскага^[5]". Ягоны кабінэт быў упрыгоджаны беларускімі дыванамі з нацыянальнымі гэрбамі, партрэтамі герояў, краявідамі.

Уваходзіў у склад дэлегацыі ў Бэрлін на пахаваньне Кубэ^[6]. Тамака дэлегацыя нанесла візыт намесьніку міністра акупаваных усходніх тэрыторыяў Альфрэду Маеру, каб выказаць свае патрабаваньні, што датычылі эканомікі, школьніцтва, самакіраваньня і аб’яднаньня ўсіх беларускіх земляў.

Удзельнік 2-га Усебеларускага кангрэсу ў 1944 годзе. Абраны на ім у мандатную камісію^[7].

Эміграцыя

Дэманстрацыя на Тыдзень паняволеных народаў, 1953 год. У цэнтры (у чорным капелюшы) — Юры Сабалеўскі

Магіла Юрыя Сабалеўскага на Праваслаўных могілках у Варшаве

На эміграцыі — старшыня калегіі БЦР, друкаваў свае ўспаміны і публіцыстыку. У 1948—1950 гадах адзін з рэдактараў газэты «Беларускае слова».

Адзін з заснавальнікаў 8 траўня 1948 у нямецкім Эльвангене Беларускага цэнтральнага прадстаўніцтва, якое потым аднавіла распушчаную Радаславам Астроўскім Беларускую цэнтральную раду.

У 1950 выехаў у ЗША, дзе працаваў сталяром у шпіталі ў Нью-Ёрку^[8], але праз 7 гадоў вярнуўся ў Заходнюю Нямеччыну.

Сябар Агульнага беларускага саюза вайскоўцаў (1950), камітэту «Незалежная Беларусь» (1955). У 1950 ад імя БЦР падпісаў пагадненьне аб сумесных дзеяньнях у барацьбе супраць бальшавізму з Украінскай Нацыянальнай Радай.

Адзін з заснавальнікаў Камітэту незалежнай Беларусі у 1955 ў Нью-Ёрку.

Памёр пры нявысьветленых абставінах. Пахаваны спачатку ў Мюнхэне, на могілках Фэльдмохінг. Пазней быў перапахаваны на Праваслаўныя могілкі ў Варшаве.

Творчасьць

• Мае ўспаміны аб сьв. памяці кс. В. Гадлеўскім //Незалежная Беларусь (Лянгэнфэльд, Зах. Нямеччына), 1953, № 1(7), студзень
• На этапах (успаміны 1917—1919) // «Запісы БІНІМу», №31