Няроўны шлюб (карціна)

«Няро́ўны шлюб» (па-расейску: Неравный брак) — карціна расейскага мастака Васіля Пукірава, напісаная ў 1862 годзе. Карціна «Няроўны шлюб» (знаходзіцца ў Трацьцякоўскай галерэі) дастаўленая на акадэмічную выстаўку 1863 году, сваёй агульнай ідэяй, моцнай экспрэсіяй, незвычайным для бытавога сюжэту памерам і майстэрскім выкананьнем адразу высунула мастака на адно з самых значных месцаў сярод расейскіх жывапісцаў.

Няроўны шлюб
па-расейску: Неравный брак
Мастак	Васіль Пукіраў
Год	1862
Тып	палатно, алей
Памеры	173 × 138,5
Месцазнаходжаньне	Дзяржаўная Трацьцякоўская галерэя, Масква

Карціна адлюстроўвае праблему бяспраўнага становішча жанчыны-беспасажніцы, якую прымушаюць браць шлюб супраць яе волі, што зьяўлялася гучна новазаяўленай тэмай сацыяльнай супярэчнасьці тагачаснай расейскай рэчаіснасьці^[1].

Гісторыя карціны

Асноўная вэрсія

Задума стварэньня карціны «Няроўны шлюб» зьвязаная з рэальнай гісторыяй сябра Васіля Пукірава — Сяргея Варанцова, які быў закаханы ў Соф’ю Мікалаеўну Рыбнікаву і зьбіраўся пабрацца зь ёй шлюбам. Аднак бацькі выдалі яе за блізкага сваяка Сяргея — багатага купца 1-й гільдыі Андрэя Аляксандравіча Карзінкіна, а адхілены жаніх, у выніку, стаў шафэрам на вясельлі каханай дзяўчыны.

На эскізе ў вобразе маладога чалавека са скрыжаванымі на грудзях рукамі, які стаіць за маладой, і быў першапачаткова намаляваны Сяргей Варанцоў, але празь яго пазьнейшыя скаргі наконт таго, што мастак зрабіў яго гісторыю набыткам публікі Васіль Пукіраў намаляваў сябе самога^[1].

Другасная вэрсія

Існуе таксама меркаваньне, што нагодай да напісаньня карціны паслужыла яшчэ адна драма, якая адбылася з самім Васілём Пукіравым. Існуе здагадка, што юную нявесту мастак пісаў зь дзяўчыны, у якую быў закаханы, — Праскоўі Варанцовай. У зборы Трацьцякоўскай галерэі ёсьць малюнак алоўкам В. Дз. Сухава, зроблены ў 1907 годзе, на якім напісана: "Праскоўя Мацьвееўна Варанцова, зь якой 44 гады таму мастак В. У. Пукіраў напісаў сваю вядомую карціну «Няроўны шлюб»^[1]. Праскоўю Варанцову выдалі замуж за старога, а Васіль Пукіраў неўзабаве зьехаў на некалькі месяцаў за мяжу. Абедзьве гісторыі адбыліся ў 1861 годзе, а ў 1862 быў створаны «Няроўны шлюб».

Дадатковыя зьвесткі

• У экспазыцыі Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусь прадстаўлены варыянт-паўтор карціны «Няроўны шлюб», напісаны ў 1875 годзе^[1].
• У 1862 годзе выйшаў указ Сыноду Расейскай праваслаўнай царквы аб забароне шлюбу зь вялікай розьніцай ва ўзросьце.