From Wikipedia, the free encyclopedia
Ёнас Яблонскіс (літ.: Jonas Jablonskis, 30 снежня 1860, сяло Кубілелей, цяпер Шакяйскі раён — 23 лістапада 1930, Каўнас) — літоўскі мовазнаўца, асветнік і педагог.
Ёнас Яблонскіс | |
---|---|
Род дзейнасці | мовазнавец, выкладчык універсітэта |
Дата нараджэння | 30 снежня 1860[1][2] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 23 лютага 1930[2] (69 гадоў) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Жонка | Konstancija Jablonskienė[d] |
Дзеці | Канстанцінас Яблонскіс[d] і Она Яблонскіце-Ландсбяргіене[d] |
Месца працы | |
Альма-матар | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Вучыўся ў гімназіі ў Марыямпале і ў Маскоўскім універсітэце, дзе скончыў аддзяленне класічнай філалогіі (1885). Цікавасць да літоўскай мовы абудзіўся пад уплывам П. Ф. Фартунатава і Ф. Я. Корша.
Выкладаў грэчаскую і латынь у Мітаве (цяпер Елгава), Рэвелі (цяпер Талін), Панявежы (цяпер Панявежыс, 1906—1908), Брэсце (1908—1912), Гродне.
За дачыненне да літоўскага нацыянальна-патрыятычнага руху высылаўся ў 1902 годзе ў Пскоў. У 1904—1905 гадах працаваў у рэдакцыі літоўскай газеты «Вільняўс жынёс» («Vilniaus žinios»), затым у рэдакцыі газеты «Ліетувос укінінкас». У пачатку Першай сусветнай вайны разам са школай быў эвакуіраваны ў Веліж. У 1915—1918 гадах выкладаў у гімназіі ў Варонежы.
З 1919 года жыў у Каўнасе. У 1922—1926 гадах выкладаў у Каўнаскім Літоўскім універсітэце. Пахаваны на Пятрашунскіх могілках у Каўнасе.
У газетах і часопісах «Аўшра», «Варпас», «Ліетувос жынёс», «Вайрас» і іншых публікаваў артыкулы па пытаннях мовы і культуры літоўскай гаворкі, на тэмы грамадскага жыцця і літаратуры, таксама рэцэнзіі кніг. Яблонскіс падкрэсліваў асаблівую ролю адукацыі і школы ў палітычным і культурным жыцці народа, змагаўся за нацыянальную літоўскую школу, агульную бясплатнае пачатковая адукацыя для ўсіх, за рознабаковае адукацыю дарослых і да таго падобнае. Стварыў шэраг падручнікаў літоўскай мовы для школ розных ступеняў.
Выдаў «Граматыку літоўскай мовы» („Lietuviškos kalbos gramatika“, 1901; пад псеўданімам Пятрас Краўшайціс; „Lietuvių kalbos gramatika“, 1919, дапоўненае выданне 1922), «Сінтаксіс літоўскай мовы» („Lietuvių kalbos sintaksė“, 1911), «Падручнік літоўскай мовы» („Lietuvių kalbos vadovėlis“, 1925) і іншыя працы і дапаможнікі па літоўскай мове.
Распрацоўваў нормы літоўскай літаратурнай мовы, адыграўшы важную ролю ў яго фарміраванні і ў пераходзе да яе ад дыялектных формаў літоўскай літаратуры. Рэдагаваў творы пісьменніц Юліі Жамайце, Габрыеле Пяткявічайце-Біце, пісьменніка Ёнаса Білюнаса, надаўшы ім кананічны выгляд. Перакладаў (часткова разам з вучнямі) навукова-папулярную і асветніцкую літаратуру, мастацкія творы. Сярод іх байкі І. А. Крылова, «Кентэрвільскі прывід» Оскара Уайльда, .
Карыстаўся псеўданімам Rygiškių Jonas.
Партрэт намаляваны на банкноце 5 літаў, вынятай з абароту і замененай манетамі.
У горадзе Марыямпале (на паўднёвым захадзе Літвы, сёмым па колькасці жыхароў) пастаўлены помнік.
Памятная дошка адкрыта ў Гродне па вуліцы Савецкай.[4]
Сын — вядомы літоўскі гісторык, прафесар, акадэмік Канстанцінас Яблонскіс.
{{cite news}}
: Праверце значэнне даты ў: |date=
(даведка)Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.