Іван Батрак

Іван Батрак, сапр. Іван Андрэевіч Казлоўскі (17 (29) лютага 1892, в. Малое Гальцэва Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Талачынскі р-н Віцебскай вобл. — 21 красавіка 1938, НКУС, Масква, «Камунарка») — рускі паэт, публіцыст, перакладчык^[1].

Іван Батрак
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	17 (29) лютага 1892
Месца нараджэння	Малое Гальцэва, Аршанскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	21 красавіка 1938(1938-04-21) (46 гадоў)
Месца смерці	Расстрэльны палігон «Камунарка», Ленінскі раён[d], Маскоўская вобласць, РСФСР, СССР
Пахаванне	Расстрэльны палігон «Камунарка»
Грамадзянства	СССР
Альма-матар	факультэт грамадскіх навук МДУ[d] Коханаўская сярэдняя школа імя І. П. Кожара
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, паэт
Жанр	байка
Мова твораў	руская

Не блытаць з героем рамана І. Шамякіна «Вазьму твой боль».

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Батрак.

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Казлоўскі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і беднага селяніна, дзе апроч яго было пяцёра дзяцей. З маленства дапамагаў бацькам, яны, непісьменныя, усё жыццё цяжка працавалі, каб пракарміць сям'ю і лічылі, што жыць трэба з зямлі, але хлопчык хацеў вучыцца. Сваякі дапамаглі Івану паступіць у Коханаўскае двухкласнае вучылішча. Вучоба супала з рэвалюцыяй 1905 года, настаўнікі апавядалі пра рэвалюцыйныя падзеі, чыталі вострасацыяльныя вершы, што моцна ўплыла на школьнае жыццё і наогул лёс Казлоўскага. У 1908 годзе паступае на 3-ці курс Аршанскага гарадскога вучылішча, у горадзе ўдзельнічае ў сходках і маёўках рабочых, уцягваецца ў рэвалюцыйнай дзейнасць. Скончыць вучылішча не ўдалося, Казлоўскі быў выключаны за карыкатуру на настаўніка. Іван вяртаецца ў Малое Гальцэва, але самаадукацыі не кідае.

У 1911 годзе пазычыў грошы на дарогу і паехаў у Пецярбург. Працаваў на многіх работах, пакуль не ўладкаваўся на сталую працу ў чыгуначныя майстэрні^[2]. Праца была цяжкая, але Казлоўскі знаходзіў сілы, каб наведваць рабочы гурток пры Лігаўскім народным доме і таварыства «Навука і веды». Спрабаваў чытаць лекцыі і пісаць вершы. Першыя вершы апублікаваў у газеце «Правда» ў 1913 годзе. Удзельнік літаратурнага гуртка паэта А. І. Машырава-Самабытніка.

З 1914 года член РСДРП(б). Падчас 1-й сусветнай вайны арганізаваў у Пецярбургу падпольную бальшавіцкую друкарню, удзельнічаў у выданні нелегальнага часопісу «Рабочий голос», газеты «Пролетарский голос». У 1915 годзе за ўдзел у рэвалюцыйным руху арыштаваны, асуджаны да 8 гадоў катаргі. Правёў 2 гады ў зняволенні ў Шлісельбургскай крэпасці. Вызвалены падчас Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года, вярнуўся да рэвалюцыйнай дзейнасці, удзельнічаў у VII-й красавіцкай Усерасійскай канферэнцыі РСДРП(б).^[2]

Са снежня 1917 года прызначаны сакратаром Аршанскага павятовага камітэта РКП(б) і прыехаў у Оршу. Адначасова быў адказным рэдактарам газеты «Известия Совета рабочих, крестьянских, батрацких и красноармейских депутатов Оршанского уезда», якая выходзіла з мая 1917 года, а з 5 кастрычніка 1918 года была перайменавана ў «Набат». Казлоўскі не толькі рэдагуе, але і сам піша артыкулы на грамадска-палітычныя тэмы, пра надзённыя праблемы горада.^[2]

У 1920 годзе пераведзены ў Растоў-на-Доне. З 1921 года ў Маскве, працаваў у газеце «Беднота», «Правда», часопісе «Комбайн», членам рэдкалегіі часопіса «Земля Советская». Скончыў факультэт грамадскіх навук Маскоўскага ўніверсітэта (1924)^[3]. Адзін з кіраўнікоў Усесаюзнага таварыства сялянскіх пісьменнікаў, 10 чэрвеня 1924 года абраны адказным сакратаром гэтай арганізацыі. У 1930-я гады член Саюза савецкіх пісьменнікаў^[4].^[2]

Арыштаваны 31.1.1938 года ў Маскве па адрасе праезд Мастацкага тэатра, д. 2, кв. 16. Асуджаны 21.4.1938 года за «ўдзел у контррэвалюцыйнай тэрарыстычнай арганізацыі» да вышэйшай меры пакарання. Расстраляны 21.4.1938 года ў Маскве (на «Камунарцы») разам з вялікай групай пісьменнікаў (Канстанцін Бальшакоў, Барыс Пільняк, Іван Касаткін, Віктар Кін і інш.). Рэабілітаваны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 24.3.1956 года.^[4]

Творчасць

Пісаў на рускай мове. Аўтар зборнікаў баек і вершаў. Перакладаў на рускую мову творы Я. Коласа і К. Крапівы^[1][2], іншых беларускіх і ўкраінскіх паэтаў^[3].

Дэбютаваў вершам «Новый год» у газеце «Правда» за 1 студзеня 1913 года, подпіс быў И. Козловский. Потым з'явілася байка «Крестьянин и комар» і, урэшце, верш, падпісаны И. Батрак. Вершы «Певцу пролетарию», «Набат» былі заклікам да скідання існавалага ладу. Наогул для ранняй творчасці І. Бядняка характэрныя гераічныя матывы, пафас чакання рэвалюцыі^[3]. У гісторыю рускай савецкай літаратуры І. Батрак увайшоў як байкапісец, да жанру байкі звярнуўся ў 1920-я гады пад уплывам Д. Беднага^[3]. Аўтар зборнікаў баек «Обручи и клепки» (1926), «Соха и трактор» (1928), «Пауки и мухи» (1931), «Басни» (1928, 1933), «По следам жизни» (1935)^[3]. У байках выкрываў хітрасць, самадурства, глупства, пустаслоўе, бюракратызм і прыстасаванства.

На беларускую мову творы І. Батрака перакладалі Э. Валасевіч і У. Паўлаў^[1].

Бібліяграфія

• Обручи и клепки. М.; Л., 1926;
• Басни. М.; Л., 1928;
• Пауки и мухи. М., 1931;
• Фабричная труба. М., 1931;
• Басни. М., 1933;
• Избранное. М., 1958.

Зноскі

1. БЭ у 18 т. — Т. 2. — С. 350.
2. Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары… Т. 1.
3. Ярославцев И. И. Батрак // Краткая литературная энциклопедия. — М.: Сов. энцикл., 1962—1978. — Т. 9: Аббасзадэ — Яхутль. — 1978. — Стб. 107.
4. Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары… Т. 3, кн. 2, Дадатак.