Іўдзейскае царства

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Іўдзея.

Іўдзейскае царства (іўр.: מַלְכוּת יְהוּדָה) — раннерабаўладальніцкая дзяржава ў Паўднёвай Палесціне. Існавала самастойна ў 935—586 да н.э. і 167 да н.э.—6, канчаткова скончыла існаванне пасля Іўдзейскай вайны (66—73). Сталіца: Іерусалім.

Царства
Іўдзейскае царства Іўдзея
іўр.: מַלְכוּת יְהוּדָה іўр.: יְהוּדָה
Царства Іўдзея
<   > 928 да н.э. — 586 да н.э.
Сталіца	Іерусалім
Мова(ы)	Іўрыт
Афіцыйная мова	старажытнаяўрэйская мова
Рэлігія	Іўдаізм
Форма кіравання	Манархія
Цары іўдзейскія
•	Раваам
•	Авія
•	Аса
•	Іасафат
•	Іярам
•	Ахозія
•	Гафолія
•	Іаяс
•	Амасія
•	Озія
•	Іяфам
•	Ахаз
•	Езекія
•	Манасія
• {{{год_кіраўніка16}}}	Аса
Медыяфайлы на Вікісховішчы

(Гл. таксама: Ізраільскае царства, садукеі)

Гісторыя

Дзяржава ўзнікла пасля смерці цара Саламона ў выніку распаду Ізраільска-Іўдзейскай дзяржавы, выкліканага ўварваннем егіпцян і працяглай вайною з імі (923—911 да н.э.). Сваю самастойнасць Іўдзейскае царства захоўвала да захопу яе сталіцы Іерусаліма вавілонскім царом Навухаданосарам II (586 да н.э.)^[1]. Асноўныя заняткі насельніцтва: земляробства, жывёлагадоўля, рамяство, гандаль. З цягам часу ўзрасло ліхвярства, узмацнела буйное землеўладанне. Культ Яхве быў цэнтралізаваны з 7 ст. да н.э.^[2] (Гл. таксама: біблейскія прарокі).

Першым царом, вакол якога групаваліся яўрэйскія плямёны быў сын Саламона Раваам (928—911 да н.э.). Дзяржава вяла войны з Ізраільскім царствам, Егіптам, філістымлянамі, Дамаскам, Асірыяй. Значнай вяхой у гісторыі царства было валадарства Іасіі, калі яно вызвалілася ад асірыйскай няволі і нават далучыла да сябе значную частку былога Ізраільскага царства. Тады было аблегчана становішча рабоў-даўжнікоў і праведзена цэнтралізацыя культу Яхве ў Іерусаліме. Нягледзячы на сваю слабасць, Іўдзея праявіла сваю жывучасць і праіснавала даўжэй, чым Ізраільскае царства.^[1]

Пасля заваявання вавілонскім цар Навухаданосарам, значная частка іудзеяў выведзена ў Вавілонію (вавілонскі палон). Персідскі цар Кір II вярнуў палонных у Палесціну (538 да н.э.), дазволіў аднавіць Іерусалім; улада перададзена ў рукі калегіі жрацоў пад наглядам персідскага сатрапа. Толькі праз 70 гадоў пасля вавілонскага палону Іўдзея аднавіла сваю дзяржаўнасць^[1]. У 332 да н.э. Іўдзейскае царства падначалена Аляксандрам Македонскім, у 3—2 ст. да н.э. пад уладай дынастый Пталамеяў і Селеўкідаў. У выніку паўстання царства стала незалежным пад уладай дынастыі Хасманеяў (167 да н.э.). У залежнасці ад Рыму (63 да н.э.), рымская правінцыя (6), канчаткова падначалена Рымам у выніку Іўдзейскай вайны (66—73) пасля чаго канчаткова заняпала.^[2]

Зноскі

1. Скарына Ф. Творы:… С. 150.
2. БелСЭ С. 181