Іван Сяргеевіч Тургенеў

Іва́н Сярге́евіч Турге́неў (руск.: Ива́н Серге́евич Турге́нев) (28 кастрычніка (9 лістапада) 1818^[1][2][…], Арол^[2][3] — 22 жніўня (3 верасня) 1883^[2][4][…], Бужываль^[d], Трэцяя французская рэспубліка^[2][3]) — рускі пісьменнік, паэт, член-карэспандэнт Пецярбургскай АН (1860).

Іван Сяргеевіч Тургенеў
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	.....въ, —е—, И.С.Т., И.Т., Л., Недобобов, Иеремия, Т., Т…, Т. Л. і Т……в
Дата нараджэння	28 кастрычніка (9 лістапада) 1818[1][2][…]
Месца нараджэння	Арол, Арлоўская губерня, Расійская імперыя[2][3]
Дата смерці	22 жніўня (3 верасня) 1883[2][4][…] (64 гады)
Месца смерці	Бужываль[d], Трэцяя французская рэспубліка[2][3]
Пахаванне	Літаратарскія масткі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Сяргей Мікалаевіч Тургенеў[d]
Маці	Варвара Пятроўна Тургенева[d]
Альма-матар	Берлінскі ўніверсітэт[d] філасофскі факультэт Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага ўніверсітэта[d] Імператарскі Маскоўскі ўніверсітэт HU Berlin
Месца працы	Пецярбургская акадэмія навук
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, паэт, драматург, раманіст, перакладчык, празаік, драматург, публіцыст, навеліст
Гады творчасці	1834 — 1883
Кірунак	рэалізм
Жанр	апавяданне, аповесць[d], элегія і драма
Мова твораў	нямецкая, французская, англійская і руская
Грамадская дзейнасць
Член у	Пецярбургская акадэмія навук
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Іван Тургенеў нарадзіўся 28 кастрычніка 1818 года ў Арле. Бацька, Сяргей Мікалаевіч, быў адстаўным палкоўнікам-кірасірам. Маці, Варвара Пятроўна Лутавінава, паходзіла з дваранскай сям’і. У смутны час адзін з Тургеневых — Пётр Нікітыч — быў пакараны смерцю на Лобным месцы за тое, што выкрываў Ілжэдзмітрыя. Да 9 год Іван Тургенеў пражыў ва ўспадкаваным маёнтку Спаскае-Лутавінава ў 10 км ад Мцэнска Арлоўскай губерні. У 1827 годзе Тургеневы, каб даць дзецям адукацыю, пасяліліся ў Маскве, у купленым на Самацёке доме.

Іван Сяргеевіч спачатку вучыўся ў пансіёне Вейдэнгамера, затым яго аддалі пансіянерам дырэктару Лазараўскага інстытута Крузэ. У 1833 годзе 15-гадовы Тургенеў паступіў у славесны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. Праз год, пасля таго, як старэйшы брат Івана паступіў у гвардэйскую артылерыю, сям’я пераехала ў Санкт-Пецярбург, і Іван Тургенеў тады ж перайшоў у Пецярбургскі ўніверсітэт.

У 1863 годзе Тургенеў скончыў курс са ступенню сапраўднага сутдэнта. Мроячы аб навуковай дзейнасці, ён у наступным годзе зноў прайшоў выпускны іспыт, атрымаў ступень кандыдата, а ў 1838 годзе адправіўся ў Германію. Пасяліўшыся ў Берліне, Іван узяўся за вучобу. Слухаючы ва ўніверсітэце лекцыі па гісторыі рымскай і грэчаскай літаратуры, ён дома занімаўся граматыкай старажытнагрэчаскай і лацінскай моў.

У 1841 годзе Тургенеў вярнуўся на радзіму. Напачатку 1842 года ён падаў у Маскоўскі ўніверсітэт просьбу аб дапушчэнні яго да іспыту на ступень магістра філасофіі. У гэты ж час ён пачаў сваю літаратурную дзейнасць. У 1846 годзе выйшлі аповесці «Брэтэр» і «Тры партрэта». Пазней ён піша такія творы, як «Нахлебнік» (1848), «Халасцяк» (1849), «Правінцыялка», «Месяц у вёсцы», «Заўтрак у правадыра» (1856), «Муму» (1854), «Зацішша» (1854), «Якаў Пасынкаў» (1855) і г. д.

У 1852 годзе выходзіць зборнік кароткіх аповедаў Тургенева пад агульнай назвай «Запіскі паляўнічага». У далейшым Тургенеў піша чатыры буйнейшыя творы: «Рудын» (1856), «Дваранскае гняздо» (1859), «Накануне» (1860) і «Бацькі і дзеці» (1862).

З пачатку 1860-х гадоў ён пасяляецца ў Бадэн-Бадэне. У выніку жыцця за мяжой атрымаўся самы вялікі па аб’ёму з раманаў Тургенева — «Новь» (1877).

Пісьменнік сканаў у Бужывале пад Парыжам, 22 жніўня (3 верасня па новаму стылю) 1883 года. Цела Тургенева, згодна з яго жаданнем, было прывезена ў Пецярбург і пахавана на Валкоўскіх могілках пры вялікім збеге народа.

Зноскі

1. autori vari Enciclopedia Treccani — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1929.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q731361'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964'></a>
2. Freeborn R. H. Ivan Turgenev // Encyclopædia Britannica

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Румянцева Э. М. Тургенев Иван Сергеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1977. — Т. 26 : Тихоходки — Ульяново. — С. 327–330. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Тургенев Иван Сергеевич // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199'></a>