Аблога Смаленска (1514)

Абло́га Смале́нска адбывалася ў 1514 годзе ў ходзе шостай літоўска-маскоўскай вайны (1512—1522). Маскоўскае войска пад камандаваннем вялікага князя Васіля III захапіла горада 1 жніўня.

Аблога Смаленска (1514)
Асноўны канфлікт: Літоўска-маскоўская вайна 1512—1522 гадоў
Гравюра «Аблога Смаленска»
Дата	15 ліпеня — 1 жніўня 1514
Месца	Смаленск
Вынік	Захоп Смаленска маскоўскім войскам
Праціўнікі
Вялікае Княства Літоўскае Вялікае княства Маскоўскае
Камандуючыя
Юрый Салагуб Васіль III Міхаіл Львовіч Глінскі
Сілы бакоў
невядома амаль 42 тыс.[1]; 140—300 гармат

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Аблога Смаленска.

Перадумовы

Пасля выбуху вайны ў лістападзе 1512 маскоўскія войскі ўжо двойчы беспаспяхова атакавалі Смаленск, важную крэпасць і гандлёвы цэнтр. Першая аблога доўжылася шэсць тыдняў у студзені-лютым 1513, але была адбіта вялікім гетманам Канстанцінам Астрожскім. Наступная аблога доўжылася чатыры тыдні ў жніўні-верасні таго ж года.

Падзеі

Расійская абложная гармата XVI стагоддзя

У чэрвені 1514 маскоўскі князь Васіль III узначаліў сваё войска ў трэцім паходзе на Смаленск. Гэтым разам маскоўскае войска мелі значную колькасць асаднай зброі, атрыманай ад Свяшчэннай Рымскай імперыі. 15 ліпеня амаль 42-тысячнае войска^[1] дасягнула Смаленска, узяла яго ў аблогу і пачало падрыхтоўку да штурму: вакол крэпасці ўзвялі частакол, насупраць брамы былі пастаўлены рагаткі дзеля запабягання ад вылазак гарнізона. Праз два тыдні, 29 ліпеня, пачаўся несупынны артылерыйскі абстрэл. Колькасць гармат у маскоўскім войску ацэньваецца ад 140 да 300 адзінак.

У адсутнасць дапамогі ваявода смаленскі Юрый Салагуб здаў крэпасць 31 ліпеня 1514, і наступным днём Васіль III увайшоў у горада. Смаленскі праваслаўны епіскап Варсанофій адправіў малебен, у часе якога мяшчане прысягнулі на вернасць маскоўскаму валадару. Юрый Салагуб адмовіўся прыняць прысягу і быў адпушчаны на радзіму, дзе быў пакараны смерцю за здачу крэпасці.

Вынікі

Пасля перамогі пад Оршай у верасні 1514 Канстанцін Астрожскі не здолеў адваяваць Смаленск, і па выніках перамір'я 1522 года ён застаўся пад уладай Маскоўскага княства на наступнае стагоддзе — да вяртання падчас вайны 1605—1618. У гонар перамогі маскоўскі князь Васіль III зафундаваў узвядзенне ў Маскоўскім Крамлі Новадзявочага манастыру.

Зноскі

1. Кром М.М. О численности русского войска в первой половине XVI в. // Российское государство в XIV – XVII вв.: Сборник статей, посвященный 75-летию со дня рождения Ю.Г. Алексеева (руск.). — СПб., 2002. — С. 77.