Аляксандр Парфір’евіч Архіпенка

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Архіпенка.

Аляксандр Парфір’евіч Архіпенка (1887, Кіеў, Расійская імперыя — 1964, Нью-Ёрк, ЗША) — украінскі і амерыканскі скульптар. З 1908 года працаваў у Францыі, Германіі і ЗША. Адзін з заснавальнікаў кубізму ў скульптуры. Аўтар выразных партрэтаў («І. Я. Франко»).

Аляксандр Парфір’евіч Архіпенка
укр.: Олександр Порфирович Архипенко
Дата нараджэння	30 мая 1887(1887-05-30)[1][2][…]
Месца нараджэння	Кіеў, Кіеўская губерня, Расійская імперыя[3][4]
Дата смерці	25 лютага 1964(1964-02-25)[1][2][…] (76 гадоў)
Месца смерці	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША[3][4][…]
Месца пахавання	Вудлан[d][5]
Грамадзянства	Расійская імперыя  ЗША[6]
Род дзейнасці	скульптар, мастак, графічны дызайнер, ілюстратар, фатограф, калажыст, дызайнер, архітэктурны чарцёжнік
Жанр	фігурка[d][4], ню[4], нацюрморт[4] і абстракцыянізм[4]
Вучоба	Gottlieb Walker Gymnasium[d] (1902) Кіеўскае мастацкае вучылішча[d] (1905) Нацыянальная вышэйшая школа прыгожых мастацтваў
Мастацкі кірунак	салонны кубізм[d], футурызм[4] і кубізм[4]
Уплыў на	Florence Sittenham McCormick[d] і Q131043081?
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d] Супрэмус[d] Ukrainian Artist's Association in USA[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і прафесара Кіеўскага універсітэта Парфірыя Антонавіча Архіпенкі і Праскоўі Васілеўны Мохавай-Архіпенка. Старэйшы брат — Яўген Архіпенка, дзяржаўны дзеяч, адзін з лідараў Украінскай народна-рэспубліканскай партыі, міністр земляробства УНР.

У 1902—1905 гадах вучыўся ў Кіеўскім мастацкім вучылішчы. У 1906 годзе вучыўся мастацтву ў Сяргея Святаслаўскага. У 1906 годзе разам з Аляксандрам Багамазавым арганізаваў першую выстаўку сваіх твораў ў Кіеве. У гэты перыяд ён захапляўся візантыйскімі абразамі, фрэскамі і мазаікамі Кіева.

У 1908 годзе пераехаў у Парыж, дзе працягнуў адукацыю ў Парыжскай мастацкай школе. У Парыжы Архіпенка пасяліўся ў калоніі мастакоў «Вулей» (фр. «La Ruche»), дзе таксама жылі мастакі — выхадцы з Украіны Уладзімір Баранаў-Расіні, Соня Дэлане, Натан Альтман. У 1910 годзе выстаўляецца ў Салоне Незалежных разам з расійскімі і ўкраінскімі мастакамі Аляксандрай Экстэр, Казімірам Малевічам, Вадзімам Мелерам, Соняй Дэлане-Тэрк, побач з Пабла Пікаса, Жоржам Бракам, Андрэ Дэрэнам і інш. У 1910 годзе адкрыў уласную Школу мастацтваў у Парыжы і здзейсніў вялікае падарожжа з выстаўкамі сваіх твораў па Італіі, Швецыі, Францыі, Германіі, Чэхаславакіі. У тым жа годзе адбылася першая персанальная выстаўка Архіпенкі ў Гагене (Германія). У 1914 годзе пераязджае ў Ніцу. У 1920 годзе ўдзельнічае ў 12-й Венецыянскай біенале.

У 1921 годзе засноўвае ўласную Школу мастацтваў у Берліне. З 1923 года пасяліўся ў ЗША, дзе адкрыў школу пластыкі (Нью-Ёрк, 1924), выкладаў у Чыкагскай школе індустрыяльных мастацтваў і ва ўніверсітэце ў Канзас-Сіці.

У 1920-1930-х гадах удзельнічаў у мастацкіх выстаўках ва Украіне, працаваў над помнікамі Тарасу Шаўчэнку, Івану Франку, кіеўскаму князю Уладзіміру Святаславічу для парку ў Чыкага. У 1933 годзе браў удзел у афармленні ўкраінскага павільёна на Сусветнай выстаўцы «Стагоддзі прагрэсу» ў Чыкага, дзе выстаўляў свае творы, якія займалі асобны пакой і былі ацэненыя ў 25000 долараў.

Памёр 25 лютага 1964 года ў Нью-Ёрку, пахаваны на могілках Woodlawn ў Бронксе, Нью-Ёрк.

Пры жыцці Архіпенкі адбылося 130 яго персанальных выставак.

Зноскі

1. Alexander Archipenko

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
2. Aleksandr Archipenko — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776'></a>
3. Union List of Artist Names

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q110250907'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2494649'></a>
4. RKDartists

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
5. Find a Grave — 1996. Праверана 28 чэрвеня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
6. Museum of Modern Art online collection Праверана 4 снежня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604'></a>