Аляксандр Усеваладавіч (князь пскоўскі)
(пам. пасля 1367) князь пскоўскі From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Аляксандр Усеваладавіч (пачатак XIV ст. — пасля 1367) — князь пскоўскі (зг. 1341). Імаверны продак маскоўскага баярскага роду Усевалажых.
Remove ads
Біяграфія
Князь Аляксандр Усеваладавіч згаданы летапісамі толькі двойчы. У 1341 годзе як пскоўскі князь, незадаволены заключэннем саюза паміж пскавічамі і Вялікім Княствам Літоўскім, ён пакінуў княжанне і ад’ехаў да Ноўгарада[1]. Згаданы ў Ноўгарадзе пад 1367 годам[2].[3]
Пра службу Аляксандра Усеваладавіча вялікім князям маскоўскім няма звестак.[3]
Паходжанне
Летапісы нічога не кажуць пра паходжанне пскоўскага князя Аляксандра Усеваладавіча. Даследчыкі ў асноўным згодны, што князь Аляксандр імаверна паходзіць з роду смаленскіх князёў Расціславічаў, але іх версіі разыходзяцца наконт больш пэўнага сваяцтва.
Першым вызначыць пэўнае сваяцтва спрабаваў даследчык маскоўскай арыстакратыі Сцяпан Весялоўскі ў межах даследавання генеалогіі Усевалажых. Весялоўскі называў Аляксандра Усеваладавіча «Аляксандрам Глебавічам», сынам бранскага князя Глеба Святаславіча[4], адначасова атаясняў яго з Аляксандрам Усевалажым, родапачынальнікам Усевалажых. Версію Весялоўскага прыняў і іншы даследчык роду — Аляксандр Зімін[5].
Паходжанне Аляксандра Усеваладавіча паводле Весялоўскага
| Глеб Расціславіч (+1277) кн. смаленскі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аляксандр (+1313) кн. смаленскі | Раман Глебавіч (+1301>) кн. мсціслаўскі | Святаслаў Глебавіч (+1310) кн. мажайскі і бранскі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Іван Аляксандравіч (+1359) кн. смаленскі | кн. бранскія | Глеб Святаславіч (+1340) кн. бранскі | Фёдар Святаславіч (+1346) кн. дарагабужскі і вяземскі | Дзмітрый Святаславіч | Юрый Святаславіч | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аляксандр Усеваладавіч Аляксандр Усевалаж кн. пскоўскі | Еўпраксія Фёдараўна (+1348>) 1-ы муж Сямён Горды 2-і муж Фёдар Красны | САЛАМЯРЭЦКІЯ (паводле радаслоўцаў) | МАНАСТЫРОВЫ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| УСЕВАЛАЖЫ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
На думку Весялоўскага, Аляксандр Усеваладавіч пакінуў свае радавыя ўладанні ў 1360-я гады «як многія іншыя смаленскія князі» з прычыны экспансіі Вялікага Княства Літоўскага[6]. Аднак, паводле саміх летапісаў ён быў пскоўскім князем значна раней, да 1341 года. Тым часам, наўгародскае і пскоўскае служэбныя княжанні былі фактычна спадчыннымі для смаленскіх Расціславічаў у дадатак да ўдзелаў, якія яны мелі ў Смаленскай зямлі.
Пазней, Андрэй Кузьмін адзначыў, што пскоўкі князь Аляксандр Усеваладавіч ні адной крыніцай не названы «Глебавічам» і прапанаваў іншую гіпотэзу паходжання Усевалажых[7][8], даследчык таксама атаясняе князя Аляксандра з Аляксандрам Усевалажым, але лічыць яго ўнукам смаленскага князя Глеба Расціславіча. Як заўважае Кузьмін, у сінодзіку Успенскага сабора Маскоўскага Крамля згаданы шэраг бранскіх князёў канца XIII — пачатку XIV ст., сярод іх названы князь Усевалад Глебавіч, які, на думку даследчыка, мог быць сынам смаленскага князя Глеба Расціславіча і бацькам пскоўскага князя Аляксандра Усеваладавіча[3].
Паходжанне Аляксандра Усеваладавіча паводле Кузьміна
| Глеб Расціславіч (+1277) кн. смаленскі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аляксандр (+1313) кн. смаленскі | Раман Глебавіч (+1301>) кн. мсціслаўскі | Святаслаў Глебавіч (+1310) кн. мажайскі і бранскі | Усевалад Глебавіч (+1314/1333) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Іван Аляксандравіч (+1359) кн. смаленскі | кн. бранскія | нашчадкі | Аляксандр Усеваладавіч Аляксандр Усевалаж кн. пскоўскі | Сямён Усеваладавіч | Фёдар Усеваладавіч | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| УСЕВАЛАЖЫ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гіпотэзу Кузьміна крытыкаваў Дзмітрый Аляксандраў[9], які аддаваў перавагу версіі Весялоўскага. У адказ Кузьмін адзначаў, што высновы Аляксандрава не пацверджаны ніякімі крыніцамі[10]. Шэраг гісторыкаў добра прынялі гіпотэзу Кузьміна[11].
Таксама Кузьмін адзначае, што ў сінодзіку Успенскага сабора Маскоўскага Крамля сярод баяр 2-й паловы XIV ст. згадана імя Аляксандра Усеваладавіча, але без княжацкага тытулу, таксама няма звестак пра баярства Аляксандра Усевалажа, таму не выключана, што гэта ўсё ж розныя асобы.[3]
Remove ads
Дзеці
Маскоўскія радаслоўцы называюць у Аляксандра Усевалажа трох сыноў[3]:
- Дзмітрый (пам. да 1406) — маскоўскі баярын, першы ваявода перадавога палка у паходзе на Кулікова поле, намеснік у Ніжнім Ноўгарадзе (1392—1393), бацька вядомага баярына вялікіх князёў Васіля Дзмітрыевіча і Васіля Цёмнага, «намесніка вялікага маскоўскага» Івана Усевалажа.
- Іван (пам. пасля 1392) — родапачынальнік Забалоцкіх
- Уладзімір (паводле Кузьміна, пазнейшая ўстаўка ў генеалогію Усевалажых) — другі ваявода перадавога палка ў Кулікоўскай бітве.
Крыніца
Літаратура
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads