Артур Стэнлі Эдынгтан

Артур Стэнлі Э́дынгтан (англ.: Arthur Stanley Eddington) — англійскі астраном і астрафізік, адзін з заснавальнікаў тэорыі ўнутранай будовы зорак. Член Каралеўскага астранамічнага таварыства, у 1921—1923 гг. яго прэзідэнт. Член Лонданскага каралеўскага таварыства з 1914 г., замежны член Акадэміі навук СССР з 1923 г., Нацыянальнай акадэміі навук ЗША з 1923 г.

Артур Стэнлі Эдынгтан
англ.: Arthur Stanley Eddington
Дата нараджэння	28 снежня 1882(1882-12-28)[1][2][…]
Месца нараджэння	Кендал[d], Westmorland and Furness[d], Камбрыя, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі[3][4]
Дата смерці	22 лістапада 1944(1944-11-22)[3][1][…] (61 год)
Месца смерці	Кембрыдж, акруга Кембрыдж[d], Кембрыджшыр, Англія, Вялікабрытанія[3][4]
Месца пахавання	Ascension Parish Burial Ground[d][5]
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Бацька	Arthur Henry Eddington[d][6]
Маці	Sarah Ann Shout[d][6]
Род дзейнасці	астраном, астрафізік, філосаф, фізік, матэматык
Навуковая сфера	астраномія, астрафізіка
Месца працы	Кембрыджскі ўніверсітэт Кембрыджская абсерваторыя[d] Грынвіцкая абсерваторыя
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Трыніці-каледж (1902)[7] Манчэстэрскі ўніверсітэт у Вікторыі[d] (1902)[7] Кембрыджскі ўніверсітэт[8]
Навуковы кіраўнік	Алфрэд Норт Уайтхед[8], Эдмунд Тэйлар Уітэкер[d][8] і Ernest Barnes[d][8]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Акадэмія навук СССР Шведская каралеўская акадэмія навук Венгерская акадэмія навук Эдынбургскае каралеўскае таварыства Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Міжнародны астранамічны саюз[9] Баварская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук[d][4]
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (1914) прэмія Жуля Жансена[d] (1928) Каралеўскі медаль[d] (1928) медаль Кэтрын Брус (1924) медаль Генры Дрэйпера[d] (1924) межаль Бейкера Каралеўскага таварыства[d] (1926) Messenger Lectures[d] (1933) Smith's Prize[d] (1907) Prix Alfred-de-Pontécoulant[d] (1919) ганаровы доктар Калькуцкага ўніверсітэта[d] Swarthmore Lecture[d] Honorary Fellow of the Royal Society Te Apārangi[d] (1943)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У 1898—1902 гг. вучыўся ў Оуэнс-каледжы, у 1905 годзе скончыў Трыніці-каледж Кембрыджскага ўніверсітэта. У 1906—1913 гг. старэйшы асістэнт у Грынвіцкай абсерваторыі. З 1913 г. прафесар Кембрыджскага ўніверсітэта і адначасова з 1914 г. дырэктар астранамічнай абсерваторыі ў ім. У 1938—1944 г. прэзідэнт Міжнароднага астранамічнага саюза.

Навуковая дзейнасць

А. Эдынгтану належаць працы па руху, будове і эвалюцыі зорак, агульнай тэорыі адноснасці, касмалогіі, квантавай тэорыі. Вывучыў прасторавае размеркаванне зорак, туманнасцяў і зорных скопішчаў. Распрацаваў мадэль зоркі — стандартная мадэль Эдынгтана. У 1924 годзе адкрыў залежнасць свяцільнасці зорак ад іх мас і ў 1926 г. паказаў, што яна не можа перавышаць пэўнага значэння (ліміт Эдынгтана). У 1919 г. Эдынгтан эксперыментальна пацвердзіў адхіленне святла ў гравітацыйным полі Сонца, прадказанае А. Эйнштэйнам.

У апошнія гады жыцця Эдынгтан працаваў над стварэннем тэорыі, аб'ядноўваючай квантавую фізіку і тэорыю адноснасці. Гэтыя працы не былі завершаны (сабраныя і ў 1946 годзе апублікаваны пад рэдакцыяй Э. Уітэкера ў кнізе «Фундаментальная тэорыя» (англ.: Fundamental Theory))^[10].

Узнагароды і памяць

• Каралеўскі медаль Лонданскага каралеўскага таварыства (1928)
• Залаты медаль Каралеўскага астранамічнага таварыства (1924)
• Медаль Геры Дрэйпера (1924)
• Медаль Кэтрын Брус (1924)
• Званне Рыцар-бакалаўр(1930)
• Ордэн Заслуг (1938).

Імем вучонага названы малая планета і кратэр на Месяцы^[11].

Зноскі

1. MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473'></a>
2. Sir Arthur S. Eddington // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164'></a>
3. Эддингтон Артур Стэнли // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
5. Find a Grave — 1996.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
6. Pas L. v. Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
7. https://royalsocietypublishing.org/doi/abs/10.1098/rsbm.1945.0007 — С. 114.
8. Матэматычная генеалогія — 1997.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
9. NNDB — 2002.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513'></a>
10. Эддингтон Артур Стэнли Архівавана 29 жніўня 2014. // Колочинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г. Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с. (руск.)
11. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18 Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2004. — Т. 18. — С. 45—46. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1).