Саўлеская бітва (1236)

Саўлеская бітва, або бітва пры Саўле (22 верасня 1236) — баявое сутыкненне войск Ордэна мечаносцаў і яго саюзнікаў з войскам жамойтаў і земгалаў^[1]. Апісана ў Лівонскай старэйшай рыфмаванай хроніцы.

Праціўнікі
Ордэн мечаносцаў жамойты земгалы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ход падзей

У 2-й палове лета 1236 года быў арганізаваны першы крыжовы паход на Жамойць^[2]. На баку Ордэна мечаносцаў у паходзе бралі ўдзел рыцары з Заходняй Еўропы, хрышчоныя эсты, лівы, латгалы, атрад з двухсот пскавічоў, а таксама наўгародскія воі^[1].

Бітва адбылася 22 верасня 1236 года. У мясцовасці Саўле на крыжаносцаў, якія ўжо вярталіся з паходу, напалі жамойты і земгалы. Лакалізацыя Саўле дыскусійная, звычайна, месца атаясняюць з цяперашнім горадам Шаўляй у Літве. Па іншай версіі, бітва адбылася каля цяперашняй латвійскай вёскі Вецсаўле^[lv][1].

Цяжкая кавалерыя крыжаносцаў была вымушана прыняць бой у балоцістай мясцовасці, дзе перавагі былі на баку лёгкаўзброеных жамойтаў і земгалаў. Войска язычнікаў, магчыма, узначальвалі Вікінт і Эрдзівіл, згаданыя ў дагаворы 1219 года як жамойцкія князі^[2].

Крыжаносцы пацярпелі цяжкае паражэнне, у бітве загінулі вялікі магістр Вольквін і 48 рыцараў Ордэна мечаносцаў, а таксама многія саюзнікі Ордэна, у тым ліку 180 пскавічоў^[3].

Пасля паражэння супраць улады Ордэна мечаносцаў паўсталі куршы, земгалы і селы^[1]. У 1237 годзе Ордэн быў вымушаны аб’яднацца з Тэўтонскім ордэнам.

Памяць

У 2000 годзе рашэннем парламентаў Літвы і Латвіі 22 верасня абвешчана Днём адзінства балтаў. З 2009 года на гэта свята пачалі запальваць вогнішчы на пагорках і старажытных гарадзішчах. Праз некалькі гадоў да акцыі далучыліся актывісты балцкага руху ў Беларусі, і штогод год Дзень адзінства балтаў — 22 верасня, адзначалі вогнішчамі і ў Беларусі.

У культуры

Карціна Волдэмара Вімбы «Саўлэс каўя», 1937

У 1937 годзе латвійскі мастак Волдэмарс Вімба напісаў карціну «Saules kauja» (лат. «Саўлеская бітва»), якая экспануецца ў латвійскім Ваенным музеі.

Вімбава карціна выкарыстана для вокладкі альбома «Kauja Pie Saules» (лат. «Бітва пры Саўле»), які ў 1998 годзе выпусціў латвійскі музычны метал-гурт Skyforger.