Марсілея

Марсілея, таксама Вадзяная канюшына^[1] (Marsilea) — род папарацей сямейства марсілеевыя.

Марсілея
Marsilea villosa
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Папарацепадобныя Клас:  Папараці Парадак:  Сальвініі Сямейства:  Марсілеевыя Род:  Марсілея
Міжнародная навуковая назва
Marsilea L., 1753
Сінонімы
Lemma Juss. ex Adans. Zaluzianskia Neck.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   17992 NCBI   13815 EOL   51383 GRIN   g:7297 IPNI   17144620-1 FW   198705

Пашырэнне

Род утрымлівае каля 60 сучасных і 10 выкапнёвых відаў раслін. Яны даволі шырока распаўсюджаны ў тропіках, субтропіках і ўмераных абласцях усёй Зямлі, але ў паўночным паўшар'і прадстаўлены найлепш.

Гэта разнаспоравыя водныя, земнаводныя, балотныя і сухапутныя травяністыя расліны з тонкімі разгалінаванымі карэнішчамі, нярэдка з клубнепадобнымі вырастамі, якія даюць пачатак новым раслінам.

На Беларусі ў пакоях і арандарэях культывуюць марселею чатырохлістую.

Асаблівасці біялогіі

Доўгія тонкія чаранкі марсілеі маюць чатыры лісточкі. Органы спаранашэння мікра- і мегаспарангіі сабраны ў сорусы і заключаны ў замкнутую ёмістасць, якая атрымала назву спаракарпія. У спаракарпіях развіваюцца сорусы мега- і мікраспарангіяў. Сорусы звычайна змешанага тыпу, іх лік у спаракарпіі вар'іруе ад 2 да 12 у розных відаў. Суадносіны мікраспарангіяў і мегаспарангіяў унутры аднаго соруса таксама непастаянныя. Сустракаюцца экзэмпляры марсілей, у сорусах якіх адсутнічаюць мегаспарангіі. Як правіла, у мікраспарангіях развіваецца па 64 мікраспоры, а ў мегаспарангіях — па адной буйной мегаспоры.

Сценкі спарангіяў аднаслойныя, без кальца. Пасля ўскрывання сценкі спарангія споры ў вадзе пачынаюць прарастаць. Мужчынскі зарастак мае 2 праталіяльныя клеткі з двума антэрыдыямі, кожны з каторых мае сценку з двух клетак і адну сперматагенную клетку. Пры прарастанні мегаспоры ўтвараецца 2 неаднолькавыя клеткі — ніжняя буйная вегетатыўная, багатая пажыўнымі рэчывамі, і верхняя маленькая сасочкападобная — археганіяльная, якая фарміруе адзін архегоній. Пасля апладнення зародак хутка развіваецца ў новую расліну.

Віды

Паводле базы дадзеных The Plant List (на ліпень 2016) род уключае 28 відаў^[2]:

• Marsilea aegyptica Willd.
• Marsilea ancylopoda A. Braun
• Marsilea apposita Launert
• Marsilea burchellii A. Braun
• Marsilea capensis A. Braun
• Marsilea coromandelina Willd.
• Marsilea crenata C. Presl
• Marsilea crotophora D.M. Johnson
• Marsilea deflexa A. Braun
• Marsilea distorta A. Braun
• Marsilea ephippiocarpa Alston
• Marsilea farinosa Launert
• Marsilea fenestrata Launert
• Marsilea hirsuta R. Br.
• Marsilea macrocarpa C. Presl
• Marsilea macropoda Engelm. ex A. Braun
• Marsilea minuta L.
• Marsilea mollis B.L. Rob. & Fernald
• Marsilea nubica A. Braun
• Marsilea oligospora Goodd.
• Marsilea polycarpa Hook. & Grev.
• Marsilea quadrifolia L. typus^[3] — Марсілея чатырохлістая
• Marsilea schelpeana Launert
• Marsilea unicornis Launert
• Marsilea vera Launert
• Marsilea vestita Hook. & Grev.
• Marsilea villifolia Brem. & Oberm. ex Alston & Schelpe
• Marsilea villosa Kaulf.

Статус некалькіх відаў пакуль не вызначаны:

• Marsilea aegyptiaca Wall.
• Marsilea azorica Launert & Paiva
• Marsilea strigosa Willd.

Зноскі

1. Напісанне Марсілея, Вадзяная канюшына ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.10. Мн., 2000, С.131
2. Marsilea (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List. Version 1.1. (26 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2017. Праверана 29 ліпеня 2016.
3. Звесткі пра род Marsilea у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)