Даніэль (шторм)

Шторм «Даніэль», таксама вядомы як цыклон «Даніэль» — самы смяротны з зафіксаваных міжземнаморскіх цыклонаў, а таксама самая смяротная з’ява надвор’я ў 2023 годзе^[1]. Ён нанёс катастрафічны ўрон у Лівіі, а таксама закрануў часткі паўднёва-ўсходняй Еўропы (Грэцыю, Балгарыю і Турцыю)^[2][3].

Шторм 5 верасня.

Наступствы «Даніэля» на паўночным усходзе Лівіі.

Станам на 18 верасня колькасць загінулых вагалася ад 4 000 да 20 000 чалавек^[4][5], 28 з якіх прыйшліся на Турцыю, Балгарыю і Грэцыю, а астатнія — на Лівію. Найбольш пацярпелым стаў горад Дэрна.

Метэаралагічная гісторыя

Над Іанічным морам развілася вобласць нізкага ціску з тэмпературай паверхні ў дыяпазоне трапічнага пераходу^[6]. На 4 верасні атмасферныя ўзрушэнні перамясціліся на поўдзень над Балканскім паўвостравам, што прывяло да праліўных дажджоў, асабліва ў рэгіёне Фесалія^[6]. На наступны дзень сістэма ператварылася ў міжземнаморскі цыклон над Іанічным морам. Нацыянальная метэаралагічная служба Грэцыі назвала яе штормам «Даніэль»^[7]. На працягу наступных дзён ён рухаўся на паўднёвы ўсход^[8]. Затым шторм абрынуўся на сушу каля горада Бенгазі ў Лівіі. На 10 верасні «Даніэль» пайшоў на ўсход і працягнуў рух углыб сушы, перш чым пазней ператварыцца ў рэшткавы мінімум з-за ўзаемадзеяння сухога паветра і сушы. Да 12 верасня ён цалкам рассеяўся.

Уздзеянне

 Грэцыя

Паводкі ў цэнтральнай Грэцыі

Затопленая вуліца ў Ларысе, Грэцыя.

5 верасня як мінімум адзін чалавек загінуў у выніку паводкі ў Фесаліі^[9]. У гэты ж дзень у вёсцы Загора выпала 1092 мм ападкаў, што ў 55 разоў перавышае сярэднюю колькасць ападкаў за той жа месяц па краіне^[10]. 6 верасня рака Крафсідонас, якая бярэ пачатак у Пеліёне, выйшла з берагоў у Воласе і разбурыла мост^[11] і дом састарэлых^[12], цягнучы за сабой аўтамабілі, аўтобусы^[13], дрэвы і рознае смецце^[14].

7 верасня галоўная грэчаская аўтамагістраль паміж Афінамі і Салонікамі была закрыта, а рух цягнікоў паміж двума гарадамі прыпынены^[15]. У Фесаліі былі разбураны будынкі і масты, і цэлыя гарады апынуліся пад вадой^[16]. Было ўстаноўлена, што плошча затаплення складае каля 73 000 га^[17]. Метэаролагі класіфікавалі шторм як самы страшны ў краіне з пачатку вядзення ўліку ў 1930 годзе^[18].

Станам на 10 верасня агульная колькасць загінулых складала 15 чалавек. Два чалавекі лічыліся прапаўшымі без вестак^[19]. Да 16 верасня лік загінулых склаў 17 чалавек^[20].

 Турцыя

У першыя дні шторму пяць чалавек загінулі падчас паводкі ў Кіркларэлі, яшчэ двое загінулі ў стамбульскіх раёнах Башакшэхір і Кючукчэкмеджэ^[7]. Пазней колькасць ахвяр павялічылася да 7^[21].

 Балгарыя

Вёскі на ўзбярэжжы Чорнага мора і побач з ім у правінцыі Бургас на паўднёвым усходзе краіны былі затоплены. Пасля абвальвання моста ў раёне Царава загінулі тры чалавекі, яшчэ адзін чалавек патануў недалёка ад горада^[22][23]. Пазней лік загінулых павялічыўся да 4^[24].

У Косці выпала 311 мм ападкаў (420% сярэднямесячнага значэння за верасень), у Ахтопалі — 196 мм (350% сярэднямесячнай нормы), у Грамацікаве — да 275 мм (368% сярэднямесячнага паказчыка)^[25]. У Царава, магчыма, усталяваны балгарскі нацыянальны рэкорд па колькасці ападкаў — 330 мм за 20 гадзін (40% сярэднегадавой нормы)^[26].

 Лівія

Гл. таксама: Абвальванне плацін у Дэрне

Паводкі на паўночным усходзе Лівіі.

У Дэрне падчас стыхіі дзве дамбы абрынуліся, прычыніўшы катастрафічны ўрон^[27][28]. Усама Хамада, прэм’ер-міністр урада нацыянальнай стабільнасці, які кантралюе ўсходнюю Лівію, заявіў, што жылыя кварталы былі знесены. На відэа, размешчаных у сацыяльных сетках, відаць, як аўтамабілі апускаюцца ў ваду^[29]. Міністр аховы здароўя ўрада Хамады Асман Абдулджаліл заявіў, што толькі ў Дэрне 6000 чалавек прапалі без вестак. Бальніцы ў горадзе былі выведзеныя з ладу, а моргі былі запоўненыя. З-за гэтага целы былі раскладзены на тратуарах^[30] і на галоўнай плошчы горада. Некаторых загінулых пахавалі ў брацкіх магілах^[31]. 10 верасня ўлады ўвялі каменданцкі час^[32].

У Аль-Абраку выпала каля 170 мм ападкаў^[33]. У Табруку, Такнісе, Аль-Баядзе і Батахе^[30], а таксама ва ўсім раёне Джабаль-эль-Ахдар^[31] і ў Місураце назіраліся паводкі. Па меншай меры 150 дамоў былі разбураны па ўсёй краіне^[34].

Бальніцы горада Аль-Байда былі эвакуіраваны з-за паводкі, выкліканай «Даніэлем»^[29], 50 чалавек загінулі^[35] і дзясяткі прапалі без вестак^[36]. У горадзе выпала каля 414 міліметраў ападкаў, што эквівалентна 77% ад іх сярэднегадавой колькасці^[32]. Таксама было зарэгістравана сем смерцяў у Сузах, яшчэ сем у гарадах Амар аль-Махтар і Шахат і яшчэ адна ў Марджы^[37]. Станам на 12 верасня, паводле звестак лівійскіх афіцыйных асоб, загінулі па меншай меры 5200 чалавек^[38] і ад 10 000 да 100 000 іншых лічыліся прапаўшымі без вестак^[39], у тым ліку сем вайскоўцаў Лівійскай нацыянальнай арміі^[40]. На 13-га колькасць загінулых склала 7000^[41], а прапаўшымі — 100 000^[42]. Станам на 15 верасня, паводле ацэнкі ААН, паведамлялася пра 11 тыс. загінулых^[43].

 Егіпет

«Даніэль» дабраўся да Егіпта 11 верасня, дзе на паўночным захадзе краіны выпалі ўмераныя ападкі^[44].

Наступствы

Расійскія ратавальнікі ў пацярпелым раёне Лівіі.

Паводкі ў Фесаліі, якая забяспечвае каля 15% сельскагаспадарчай вытворчасці Грэцыі, знішчылі пасевы на астатнюю частку года і нанеслі сур’ёзны доўгатэрміновы ўрон, паколькі тоўсты пласт бруду зрабіў глебу бясплоднай, што зойме да пяці гадоў, каб зямля зноў стала цалкам функцыянальнай^[18]. Губернатар вобласці Костас Агарастас паведаміў ERT, што шкода ад шторму ў рэгіёне ацэньваецца больш чым у 2 мільярды еўра^[45].

Прэзідэнцкі савет Лівіі, які базуецца ў Трыпалі, абвясціў гарады Дэрна, Шахат і Байда зонамі бедства^[46], у той час як Міністэрства аховы здароўя накіравала ў Бенгазі самалёт з 14 тонамі медыцынскага абсталявання, лекаў, мяшкоў для трупаў і персаналу. 12 верасня^[47] Палата прадстаўнікоў, якая знаходзіцца ў Бенгазі і кантралюе большасць пацярпелых раёнаў, абвясціла трохдзённую нацыянальную жалобу, як і міжнародна прызнаны ўрад нацыянальнага адзінства з Трыпалі на чале з прэм’ер-міністрам Абдулхамідам аль-Дбэйбе^[48].

Нацыянальная нафтавая карпарацыя Лівіі абвясціла аб трохдзённым закрыцці чатырох нафтавых партоў, у тым ліку Рас-Лануф, Зуэйціна, Брэга і Сідра^[49]. Аднак 12—13 верасня яны аднавілі дзейнасць^[50]. Тым не менш, парушэнне экспарту лівійскай нафты выклікала рост цаны нафты маркі Brent да 92,38 долараў за барэль^[51].

Наступствы падзеі выклікалі павелічэнне міграцыі ў Еўропу міжземнаморскім шляхам. Так, напрыклад, да 17 верасня на італьянскі востраў Лампедуза прыбылі больш за 120 лодак з 7 тыс. мігрантаў^[52].

Дапамога

Ратавальнікаў і гуманітарную дапамогу ў Лівію накіравалі Туніс, Алжыр, Турцыя, ААЭ, Расія, Італія, Францыя. ААН выдзеліла на дапамогу краіне 10 млн долараў, Вялікабрытанія выдзеліла 1 млн фунтаў стэрлінгаў (1,25 млн долараў), ЕС выдзеліў 500 000 еўра (540 000 долараў), Германія, Румынія і Фінляндыя прапанавалі электрагенератары, палаткі, раскладныя ложкі, коўдры, харчовую дапамогу^[53][54].