Дармштат

Дармштат^[2] (ням.: Darmstadt) — горад у Германіі, размешчаны ў паўднёвай часткі федэральнай зямлі Гесэн. У 1997 годзе Дармштат атрымаў афіцыйны статус «горада навук» (ням. Wissenschaftsstadt).

Горад
Дармштат
ням.: Darmstadt
Сцяг Герб
49°52′00″ пн. ш. 8°39′00″ у. д.HGЯO
Краіна	Германія
Кіраўнік	Hanno Benz[d][1]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1330
Плошча	122,24 км²
Вышыня цэнтра	144 м
Водныя аб’екты	Darmbach[d], Modau[d] і Ruthsenbach[d]
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Насельніцтва
Насельніцтва	142 310 чалавек (2009)
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	06151, 06150 (Wixhausen)
Паштовы індэкс	64283-64297
Аўтамабільны код	DA
darmstadt.de (ням.)
Паказаць/схаваць карты
Дармштат
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Індустрыяльны час

На працягу XIX стагоддзя насельніцтва горада павялічылася з 15.000 да 72.000 жыхароў. У 1877 годзе з’явілася першая тэхнічная школа, якая пасля стала тэхнічным універсітэтам.

У XX стагоддзі Дармштат стаў цэнтрам мастацкага кірунку мадэрн (ням. Jugendstil). Штогадовыя конкурсы розных праектаў прывялі да будаўніцтва шматлікіх «архітэктурных скарбаў» гэтага перыяду. У 1937 годзе, для таго каб пашырыць вобласць Дармштата, былі далучаныя суседнія ваколіцы. У 1938 годзе горад быў адміністрацыйна аддзелены ад прылеглага раёна (Крайс).

Трэці рэйх

Жыхары Дармштата актыўна падтрымлівалі нацыстаў, а горад стаў адной з асноўных апор гітлераўскага рэжыму. У Дармштаце, першым з гарадоў нацысцкай Германіі, адразу пасля прыходу нацыстаў да ўлады (1933), былі закрытыя крамы, якія належалі яўрэям. Больш за 3000 яўрэяў Дармштата былі адпраўлены ў лагеры смерці^[3].

Насельніцтва

Год Колькасць 1950 94 788 1970 141 224 1990 138 920 2000 138 242 2010 144 402 Год Колькасць 2011 145 845 2012 150 155 2014 154 002 2015 153 166 [4] 2016 157 437 [5] Год Колькасць 2016 159 982 [6] 2017 158 254 [7] 2019 159 207 [8][9] 2021 159 174 [10] 2021 159 631 [11] Год Колькасць 2022 162 243 [12] 2023 164 792 [13]

Гарады-пабрацімы

•  Gyönk^[d], Венгрыя (1990)^[14]
•  Saanen^[d], Швейцарыя (1991)^[14]
•  Алкмар, Нідэрланды (1958)^[14]
•  Брэшыя, Італія (1991)^[14]
•  Бурса, Турцыя (1971)^[14]
•  Грац, Аўстрыя (кастрычнік 1968)^{[14][15][…]}
•  Лагронья, Іспанія (2002)^[14]
•  Ліепая, Латвія (1993)^[14][16]
•  Плоцк, Польшча (1988)^[14]
•  Сан-Антоніа, ЗША (27 кастрычніка 2017)^{[14][17][…]}
•  Сегед, Венгрыя (1990)^[14][18]
•  Тронхейм, Нарвегія (1968)^[14]
•  Труа, Францыя (28 чэрвеня 1958)^[14][19]
•  Ужгарад, Украіна (1992)^[14]
•  Фрайберг, Германія (1990)^[14]
•  Чэстэрфілд, Вялікабрытанія (1959)^[14]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Георг Бюхнер
• Вільгельм Гальвакс
• Фрыдрых Аўгуст Кекуле

Зноскі

1. https://www.darmstadt.de/rathaus/politik/magistrat Праверана 29 сакавіка 2025.
2. Злучэннне дт на канцы слоў іншамоўнага паходжання перадаецца праз т. Арфаграфічны слоўнік. (М. П. Лобан, М. Р. Суднік). Мн., «Народная асвета», 1990, С.22.
3. Darmstadt (memorial, Kirschenallee) (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 верасня 2022. Праверана 23 верасня 2022.
4. http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html
5. https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Aktuell/05Staedte.html
6. Statistischer Kurzbericht Jahr 2016 der Stadt Darmstadt
7. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2018 (4. Quartal) — Statistisches Bundesamt. Праверана 10 сакавіка 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a>
8. https://www.statistikportal.de/de/produkte/gemeindeverzeichnis — Statistisches Bundesamt. Праверана 29 лютага 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a>
9. https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/04-kreise.html
10. Gemeindeverzeichnis-Online — Statistisches Bundesamt. Праверана 12 лютага 2022.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a>
11. register of German municipalities (4th quarter 2022) — DESTATIS, 2023. Праверана 12 лютага 2023.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q116783074'></a>
12. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 — DESTATIS, 2023. Праверана 7 кастрычніка 2023.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q122987347'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a>
13. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2023 — DESTATIS, 2024. Праверана 16 лістапада 2024.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q131220759'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739'></a>
14. Interkulturelles und Internationales Праверана 19 мая 2020.
15. Darmstadt Праверана 19 мая 2020.
16. Sadraudzības pilsētas Праверана 19 мая 2020.
17. https://www.sanantonio.gov/portals/0/files/IRO/2017-Darmstadt-Sister-City-Agreement-German.pdf
18. Darmstadt (Németország) Праверана 19 мая 2020.
19. Nos villes jumelles Праверана 19 мая 2020.