Другая япона-кітайская вайна (1937—1945)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Япона-кітайская вайна.

Япона-кітайская вайна (1937—1945, іначай^{[заўв 1]} 1931―1945) - вайна між Кітаем і Японіяй, якая працягвалася з 7 ліпеня 1937 (але часам лічыцца, што гэтая вайна пачалася з японскім уварваннем у Маньчжурыю 18 верасня 1931) да жніўня 1945 (скончылася разам з капітуляцыяй Японіі ў 2-й сусв. вайне).

Япона-кітайская вайна (1937—1945)
Асноўны канфлікт: Другая сусветная вайна
Японскія войскі ў наваколлях Даньяна. Снежань 1937
Дата	7 ліпеня 1937 — 9 верасня 1945 (малаважныя ваенныя сутыкненні з 1931)
Месца	Кітай
Прычына	Агрэсіўная палітыка Японіі Нагода: абстрэл японцамі Моста Марка Пола
Вынік	Аператыўная перамога Японіі. Стратэгічны вынік: Паражэнне Японіі, перамога Кітая.
Змены	Перадача Кітайскай рэспубліцы Тайваня і Пескадорскіх астравоў
Праціўнікі
Кітайская рэспубліка Другі Аб'яднаны фронт Гаміньдан КПК Японская імперыя  Маньчжоу-го Кітайская рэспубліка (Часовы ўрад) (1937—1940) Усходняе Цзі (1937—1938) Шанхай (1937—1938) Аб'яднаныя мангольскія аймакі (1937—1939) Паўднёвы Чахар (1937—1939) Паўночная Цзінь (1937—1939) Кітайская рэспубліка (Рэфармаваны ўрад) (1938—1940)  Мэнцзян (1939—1940) Кітайская рэспубліка (Рэжым Ван Цзінвэя) (1940—1945)  Мэнцзян (1940—1945)
Камандуючыя
Чан Кайшы Чэнь Чэн Янь Сішань Фэн Юйсян Лі Цзунжэнь Сюэ Юэ Бай Чунсі Чжу Дэ Е Цін Маа Цзэдун Дж. Стылвел Кім Гу Хірахіта Фумімара Каноэ Хідэкі Тадзё Прынц Кан'ін Катахіта Іванэ Мацуі Хадзімэ Сугіяма Сюнроку Хата Ёсідзіра Умэдзу Пу І Ван Кэмінь Інь Жугэн Су Сівэнь Ёнданванчуг Дэ Ван Дэмчыгдонраў Лі Шаўсінь Юй Піньцын Ду Юньюй Ся Гун Лян Хунчжы Ван Цзінвэй Чэнь Гунбо
Страты
3 211 420 ваенных забітымі[1], 7 750 000 усяго[1] 17 530 000 мірных жыхароў забітымі 380 000 ваенных[2]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нягледзячы на тое, што абедзве дзяржавы вялі перыядычныя баявыя дзеянні з 1931 года, поўнамаштабная вайна разгарнулася ў 1937 годзе і скончылася капітуляцыяй Японіі ў 1945. Вайна стала следствам імперыялістычнага курсу Японіі на палітычнае і ваеннае панаванне ў Кітаі для захопу велізарных сыравінных рэзерваў і іншых рэсурсаў, які праводзіўся на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў. У той жа час, рост кітайскага нацыяналізму і пашырэнне ідэі самавызначэння (як кітайскага, так і іншых народаў былой імперыі Цын) зрабілі ваеннае сутыкненне непазбежным. Да 1937 года бакі сутыкаліся ў спарадычных баях, так званых «інцыдэнтах», таму што абодва бакі па шматлікіх прычынах устрымліваліся ад развязвання татальнай вайны. У 1931 годзе адбылося ўварванне ў Маньчжурыю (таксама вядомае як «Мукдэнскі інцыдэнт»). Апошнім з падобных інцыдэнтаў стаў інцыдэнт на Лугаўцяа — абстрэл японцамі моста Марка Пола 7 ліпеня 1937 года, які адзначыў афіцыйны пачатак поўнамаштабнай вайны паміж дзвюма краінамі.

З 1937 па 1941 гады Кітай ваяваў, абапіраючыся на дапамогу ЗША і СССР, зацікаўленых у зацягванні Японіі ў «балота» вайны ў Кітаі. Пасля нападу японцаў на Пёрл-Харбар Другая япона-кітайская вайна стала часткай Другой сусветнай вайны.

Назвы

У розных гістарыяграфіях існуюць шматлікія альтэрнатыўныя назвы гэтай вайны:

• Японская гістарыяграфія і літаратура:

• Ціхаакіянская вайна: назва, найчасцей ужываная ў часы саюзніцкай акупацыі пасля 2 сусв. вайны, і якая падкрэслівае адрозненне перыядаў з 1937 да 7.12.1941 і пасля 7.12.1941.
• Вялікая ўсходнеазіяцкая вайна: назва, якой аддаюць перавагу аўтары правых рэвізіянісцкіх поглядаў.
• Кітайскі інцыдэнт: назва ў канцы 1930—пач. 1940-х гг.
• Вайна Японіі і Кітая: сучасны адпаведнік назвы "Кітайскі інцыдэнт".
• Пятнаццацігадовая вайна: назва, якой аддаюць перавагу аўтары левых поглядаў; назва прыймае храналогію вайны з пачаткам у 1931.

• Кітайская гістарыяграфія і літаратура:

• Вайна супраціўлення^{[заўв 2]}.
• Антыяпонская вайна^{[заўв 2]}.
• Кітайска-японская вайна (1937–1945): паў-стандартная назва ў гістарыяграфіі Рэспублікі Кітай (Тайвань).

• Савецкая гістарыяграфія і літаратура:

• Народна-вызваленчая вайна кітайскага народу 1931―1945.

Гл. таксама

• Аперацыя «Зэт»

Заўвагі

1. Гл. Назвы ў гістарыяграфіі.
2. Храналогіі 1937–1945 або 1931–1945.