ЕўраБеларусь

Міжнародны кансорцыум «ЕўраБеларусь» — аб’яднанне дзеячаў і арганізацый грамадзянскай супольнасці Беларусі і шэрагу еўрапейскіх краін, якія ставілі за мэту стымуляванне і падтрымку праеўрапейскага развіцця Беларусі як паўнапраўнага суб’екта еўрапейскіх адносін на ўсіх магчымых узроўнях. Дзейнічаў у 2007—2019 гадах.

Міжнародны кансорцыум «ЕўраБеларусь»
Дата заснавання	2007
Дата роспуску	2019
Тып	грамадскае аб’яднанне
Вільня
Сайт	eurobelarus.info

Гісторыя

Група «Разам»

У снежні 2004 года ўзнікла грамадзянская ініцыятыва лідараў і актывістаў беларускіх недзяржаўных арганізацый (НДА), якія напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2006 года выступілі з прапановай аб неабходнасці дасягнення адзінага бачання і разумення ролі апазіцыйных палітычных партый і прадэмакратычных грамадскіх арганізацый у будучай палітычнай кампаніі, а таксама выпрацоўкі агульнай стратэгіі дзеянняў падчас яе. З гэтай мэтай імі было ініцыявана правядзенне арганізацыйна-дзейнаснай гульні^[ru] (АДГ) пад кіраўніцтвам метадолага Уладзіміра Мацкевіча. Падчас падрыхтоўкі да мерапрыемства грамадзянская ініцыятыва прыняла назву — група «Разам». Ад пачатку ў яе ўваходзіла да 20 лідараў беларускіх НДА (у тым ліку маладзёжных, адукацыйных, сацыяльных, экалагічных), якія, збольшага, раней не супрацоўнічалі з палітычнымі партыямі ў межах палітычных кампаній^[1][2][3].

Арганізацыйна-дзейнасная гульня з назвай «Распрацоўка пераможнай палітычнай стратэгіі для Беларусі: сцэніраванне, праектаванне і праграмаванне» адбылася 27 сакавіка — 3 красавіка 2005 года ў Кіеве (Украіна). Яе вынікам стала выпрацоўка стратэгічнай прапановы (т. зв. «Стратэгія-2006»), якая ўяўляла сабой паслядоўны план дзеянняў усіх дэмакратычных сіл па актывізацыі грамадства і ажыццяўленні негвалтоўнай змены палітычнага рэжыму ў сітуацыі выбарчай кампаніі 2006 года^[2][3][4][5].

«Стратэгія-2006» была прэзентавана ўлетку 2005 года, і група «Разам» паставіла сабе за мэту спрыянне аб’яднанню апазіцыйных палітычных сіл з нагоды рэалізацыі гэтай стратэгічнай прапановы — у прыватнасці, была пасярэднікам у перамовах паміж Уладзімірам Мацкевічам як галоўным распрацоўшчыкам стратэгіі і Аляксандрам Мілінкевічам як патэнцыйным адзіным кандыдатам у прэзідэнты ад дэмакратычных сіл^[2][6]. Па выніках перамоў у жніўні 2005 года «Стратэгія-2006» была ўхвалена Аляксандрам Мілінкевічам, але не прынята да дзеяння яго камандай^[5][6]. Такім чынам, яшчэ да абрання Аляксандра Мілінкевіча адзіным кандыдатам у прэзідэнты на Кангрэсе дэмакратычных сіл у кастрычніку 2005 года, не дасягнуўшы пастаўленай мэты, група «Разам» фактычна спыніла сваё існаванне^[7][8].

Заснаванне кансорцыума і разгортванне дзейнасці

Утварэнню Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь» папярэднічаў працяг шчыльнага супрацоўніцтва Уладзіміра Мацкевіча і аднаўлённага ім пасля кіеўскай АДГ Агенцтва гуманітарных тэхналогій (АГТ) з шэрагам лідараў НДА, якія ўтваралі былую групу «Разам». Супрацоўніцтва, у прыватнасці, разгортвалася ў такіх сферах, як паляпшэнне якасці жыцця і развіццё мясцовых супольнасцей, грамадзянская адукацыя і, нарэшце, арганізацыя дзеянняў грамадзянскай супольнасці ў працэсах еўрапеізацыі Беларусі^[1][5]. Адным з супольных дзеянняў будучых удзельнікаў «ЕўраБеларусі» ўвосень 2006 года было стварэнне грамадскай ініцыятывы ў падтрымку акцыі «Пост-галадоўка» па абароне будынка Царквы хрысціян поўнага Евангелля «Новае жыццё» (Мінск), якая разгортвалася паводле схем «Стратэгіі-2006»^[5][7][9].

Заснаванне Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь» як некамерцыйнага аб’яднання юрыдычных і прыватных асоб адбылося ў 2007 годзе^[10][11] — у сітуацыі, калі пачалося назірацца паляпшэнне адносін паміж Беларуссю і Еўрапейскім Саюзам^[12] і як след разумення лідарамі НДА, якія да таго часу ўжо мелі вялікі досвед міжнароднага супрацоўніцтва, неабходнасці ўзмацнення важкасці голасу і ўплыву НДА на ўзроўні беларускага грамадства і еўрапейскіх структур^[13].

Першапачаткова кансорцыум быў створаны ў якасці інфраструктурнага кампанента праекта некамерцыйнай арганізацыі «Еўрапейскі Дом» (Det Europæiske Hus, Данія) з тэхнічнай мэтай развіцця інтэрнэт-пляцоўкі EuroBelarus.Info па заканчэнні рэалізацыі праекта «Падтрымка развіцця патэнцыялу і сеткавага ўзаемадзеяння мясцовых органаў улады і грамадскіх аб’яднанняў у Рэспубліцы Беларусь», фундаванага Еўрапейскай камісіяй^[10].

Заснавальнікамі кансорцыума былі Улад Вялічка^[14], Таццяна Пашавалава^[15] і Лінэ Фрыдэнсберг Петэрсэн^[16].

У сярэдзіне 2008 года асноўнае кола заснавальнікаў кансорцыума вырашыла пашырыць праграму дзейнасці і запрасіла да супрацоўніцтва шырэйшы спектр арганізацый, якія падзяляюць ідэю праеўрапейскага развіцця Беларусі як паўнапраўнага суб’екта еўрапейскіх адносін^[10].

У пачатку 2009 года адбылася серыя сустрэч з мэтай фармавання бачання, місіі і праграмы дзейнасці «ЕўраБеларусі». У тым жа годзе падчас сустрэчы ў Літве была вызначана новая пашыраная структура кансорцыума^[10][17].

У 2010 годзе, як вынік развіцця супрацоўніцтва ў межах Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь», яго ўдзельнікі прынялі ў якасці доўгатэрміновай праграмы сваёй дзейнасці распрацаваную Уладзімірам Мацкевічам праграму культурнай палітыкі, у якой ставіцца на мэце пераўтварэнне Беларусі ад савецкай рэспублікі да сучаснай незалежнай еўрапейскай дзяржавы^[11][12][18].

З 2012 года Міжнародны кансорцыум «ЕўраБеларусь» быў сталым сябрам Асацыяцыі агенцтваў мясцовай дэмакратыі^[en] (Association of Local Democracy Agencies, ALDA)^[19].

У 2019 годзе «ЕўраБеларусь» спыніла існаванне як кансорцыум.

Кіраўніцтва і структура

Кіраўніком Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь» з’яўляўся Улад Вялічка^[14] (да 2014 года займаемая ім пасада называлася «старшыня», у 2014—2019 гадах — «генеральны дырэктар»^[20]).

З 2011 года кансорцыум меў выбарны орган — Раду. Першым яе кіраўніком цягам пяці гадоў быў Уладзімір Мацкевіч^[20].

Арганізацыі-удзельнікі кансорцыума^[21]:

• Міжнародная няўрадавая арганізацыя «EuroBelarus» — зарэгістраванае ў 2009 годзе ў Літве міжнародная некамерцыйная арганізацыя^[22];
• Цэнтр еўрапейскай трансфармацыі — беларускі незалежны аналітычны цэнтр (англ.: think tank), заснаваны Міжнароднай НДА «EuroBelarus» у 2010 годзе^[21][23];
• Агенцтва гуманітарных тэхналогій (Беларусь) — нефармальны філасофска-метадалагічны гурток, які аб’ядноўвае калег і вучняў філосафа і метадолага Уладзіміра Мацкевіча, у межах якога вядзецца сумесная работа па развіцці канцэптуальных і метадалагічных ідэй праграмы культурнай палітыкі для Беларусі і гуманітарных тэхналогій^[24];
• Грамадскае аб’яднанне «Цэнтр сацыяльных інавацый» (Беларусь);
• Грамадскае аб’яднанне «Адукацыйны цэнтр „ПОСТ“» (Беларусь);
• Фонд развіцця прававых тэхналогій (Украіна)/Асветніцкая ўстанова «Цэнтр прававой трансфармацыі» (Беларусь);
• Грамадскае аб’яднанне «Экадом» (Беларусь);
• Асветніцкае грамадскае аб’яднанне «Фонд імя Льва Сапегі» (Беларусь);
• Грамадскае аб’яднанне «Беларуская арганізацыя працоўных жанчын» (Беларусь);
• Грамадскае аб’яднанне «Рэспубліканская асацыяцыя інвалідаў-калясачнікаў» (Беларусь);
• Ліберальны саюз адукацыі дарослых (Liberal Oplysninger Forbund, Данія);
• «Еўрапейскі Дом» (Det Europæiske Hus, Дания);
• Фонд SEED (The SEED Foundation, Нідэрланды).

У ліпені 2011 года створана Служба інфармацыі «ЕўраБеларусі», і сайт EuroBelarus.Info да 2017 года дзейнічаў як інфармацыйны рэсурс, які асвятляе тэматыку развіцця беларускай грамадзянскай супольнасці і беларуска-еўрапейскіх адносін^[11][12].

Пачынаючы з лютага 2012 года ў Вільнюсе (Літва) дзейнічаў офіс Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь»^[25][26].

Місія і задачы

У якасці місіі Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь» заяўляў: стымуляванне і падтрымка праеўрапейскага развіцця Беларусі як паўнапраўнага суб’екта еўрапейскіх адносін на ўсіх магчымых узроўнях, а таксама развіццё, фарміраванне і прасоўванне пазіцыі грамадзянскай супольнасці як роўнага, кампетэнтнага і прадстаўнічага суб’екта ў беларускім грамадстве і беларуска-еўрапейскім супрацоўніцтве на аснове ідэй і прынцыпаў праграмы культурнай палітыкі і Еўрапейскай Хартыі актыўнай грамадзянскасці (European Charter of Active Citizenship)^[11].

У ліку асноўных задач «ЕўраБеларусі» называлася:

• Умацаванне і развіццё сферы публічнай палітыкі (public policy) у Беларусі, якая павінна фарміравацца з удзелам грамадзянскай супольнасці на прынцыпах кампетэнтнасці, адкрытасці, празрыстасці і грамадскага кантролю;
• Павышэнне якасці інфармацыйнага і аналітычнага забеспячэння прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці Беларусі, а таксама іх мясцовых і міжнародных партнёраў;
• Арганізацыйнае развіццё суб’ектаў грамадзянскай супольнасці, іх актыўны і ўсвядомлены ўдзел у працэсах дэсаветызацыі, беларусізацыі і еўрапеізацыі;
• Развіццё камунікатыўных пляцовак і іншых відаў платформ, накіраваных на абмеркаванне праблематыкі беларуска-еўрапейскіх адносін і актыўнай грамадзянскасці ў Беларусі і Еўропе^[11].

Дзейнасць

За час свайго існавання Міжнародны кансорцыум «ЕўраБеларусь» рэалізаваў шэраг ініцыятыў у фармаце публічных слуханняў, канферэнцый, круглых сталоў, інфармацыйных кампаній і кампаній па прасоўванні грамадскіх інтарэсаў^[11].

Ад самага абвяшчэння ініцыятывы ЕС «Усходняе партнёрства» ў 2009 годзе кансорцыум браў актыўны ўдзел у дзейнасці Форума грамадзянскай супольнасці Усходняга партнёрства^[en] (ФГС УП), з’яўляўся ініцыятарам стварэння Беларускай нацыянальнай платформы ФГС УП^[11]. Прадстаўнікі «ЕўраБеларусі» двойчы займалі пасады кіраўнікоў Форума (Улад Вялічка — у 2010—2011 гадах, Андрэй Ягораў — у 2014—2015 гадах)^[20], а таксама ўвесь час уваходзілі ў склад Кіруючага камітэта ФГС УП^[27]. У студзені 2016 года Улад Вялічка ў другі раз быў абраны сустаршынёй Кіруючага камітэта ФГС УП^[20].

Кансорцыум належаў да ліку арганізатараў Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі^[28], Міжнароднай PhD-праграмы (дактарантуры) для Беларусі^[29], Біржы арганізацыйнага развіцця^[30] ды інш.