Уладзімір Уладзіміравіч Мацкевіч
беларускі філосаф From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Уладзі́мір Уладзі́міравіч Мацке́віч (14 мая 1956 года, Чарамхова, Іркуцкая вобл., РСФСР), беларускі філосаф і метадолаг[1], грамадска-палітычны дзеяч[2], тэлевядучы[3]. Заснавальнік і кіраўнік Агенцтва гуманітарных тэхналогій (Мінск)[4]. Першы кіраўнік Рады Міжнароднага кансорцыума «ЕўраБеларусь» (2011—2016)[2]. Заснавальнік праграмы стварэння сучаснага ўніверсітэта ў Беларусі «Лятучы ўніверсітэт»[5].
4 жніўня 2021 года пасля ператрусу арыштаваны КДБ Беларусі па падазрэнні ў арганізацыі пратэстаў[6]. 6 жніўня сумеснай заявай васьмі арганізацый, сярод якіх Праваабарончы цэнтр «Вясна», Беларуская асацыяцыя журналістаў, Беларускі Хельсінскі камітэт, быў прызнаны палітычным зняволеным[7][8], а група «Хрысціянская візія» Каардынацыйнай рады звярнулася да беларускай і сусветнай хрысціянскай супольнасці з заклікам выступіць у ягоную падтрымку[9].
23 чэрвеня 2022 года Мінскі абласны суд прыгаварыў Уладзіміра Мацкевіча да 5 гадоў узмоцненага рэжыму па трох артыкулах Крымінальнага кодэксу: ч. 1 арт. 342 (актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак) за «Марш Народнага Ультыматуму» 25 кастрычніка 2020 года, ч. 1 арт. 361-1 (стварэнне экстрэмісцкага фармавання) за платформу «Сход», а таксама ч. 1 арт. 368 (абраза Лукашэнкі) за відэазапіс на YouTube-канале [10].
Remove ads
Сям’я, некаторыя факты біяграфіі
Продкі — праваслаўныя сяляне, якія жылі ў в. Машталеры (Гродзенскі раён)[11].
Абодва дзеда (Касьян Мацкевіч — па бацьку, Карп Лазавік — па маці) з пачаткам ваеннай агрэсіі супраць Польшчы ў верасні 1939 года былі мабілізаваныя ў Войска Польскае, трапілі ў савецкі палон. Потым пры фарміраванні Арміі Андэрса ўступілі ў яе, ваявалі ў Егіпце, Італіі і Францыі (Касьян Мацкевіч за ўдзел у бітве пад Монтэ-Касіна быў узнагароджаны брытанскім ваенным ордэнам). У 1948 годзе абодва вярнуліся ў Беларусь (Касьян Мацкевіч — з Францыі, Карп Лазавік — з Вялікабрытаніі) і праз некалькі гадоў разам з сем’ямі былі дэпартаваныя ў Сібір. Бацька і маці У. У. Мацкевіча пазнаёміліся ў ссылцы, якую адбывалі ў г. Чарамхова (Іркуцкая вобл.), там жа пабраліся шлюбам і абзавяліся дзецьмі[11][12][13][14].
Уся сям’я вярнулася ў Беларусь у кастрычніку 1966 года і пасялілася ў Гродне[11].
У 1973 годзе У. У. Мацкевіч скончыў сярэднюю школу і, не паступіўшы з першай спробы ў Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт (ЛДУ), да прызыву ў войска працаваў фрэзероўшчыкам на Гродзенскім заводзе карданных валаў[11][14][15].
У 1974—1976 гадах праходзіў тэрміновую ваенную службу ў Савецкай арміі, служыў у г. Хусце (Закарпацкая вобл., Украіна)[11].
У 1976—1982 гадах, а таксама ў 1983—1987 гадах вучыўся, працаваў і жыў у Ленінградзе, у 1982—1983 гадах — у Вільнюсе, у 1987—1992 гадах — у Ліепаі і Рызе, у 1992—1994 гадах — у Маскве. У красавіку 1994 года канчаткова вярнуўся ў Беларусь, пасяліўся ў Мінску і праз год атрымаў грамадзянства Рэспублікі Беларусь[11].
Па веравызнанні — кальвініст[16].
Жанаты, мае сына і дзвюх дачок[15].
Remove ads
Вучоба
Дэмабілізаваўшыся з войска, паступіў на падрыхтоўчае аддзяленне Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта (ЛДУ) і ў 1977 годзе стаў студэнтам факультэта псіхалогіі ЛДУ, пасля заканчэння вучобы абараніў дыплом па спецыяльнасці «Інжынерная псіхалогія»[14][15].
У гады студэнцтва наведваў лекцыі Л. М. Векера, Л. М. Гумілёва, Ю. М. Лотмана, С. С. Аверынцава, М. Форверга, К. Роджэрса ды інш., у межах студэнцкага абмену ездзіў у Лейпцыгскі ўніверсітэт[13][17].
У 1982 годзе пасля заканчэння ЛДУ па размеркаванні быў накіраваны ў Вільнюс[11], дзе дзякуючы Аўшры Аўгусцінавічутэ пазнаёміўся з урачом-псіхіятрам і псіхатэрапеўтам А. Я. Аляксейчыкам[18], семінары якога наведваў на працягу 8 гадоў, пачынаючы з 1985 года. Называе А. Я. Аляксейчыка ў ліку сваіх настаўнікаў[13][16].
Remove ads
Удзел у метадалагічным руху
АДГ-63: «Змест і метады ВНУ-падрыхтоўкі і павышэння кваліфікацыі інжынераў-энергетыкаў» (Обнінскі інстытут атамнай энергетыкі, чэрвень 1988 года).
З’яўляецца вучнем філосафа і метадолага Г. П. Шчадравіцкага[13][16][19], належыць да «генерацыі 1980-х гадоў» удзельнікаў Маскоўскага метадалагічнага гуртка (ММГ)[20], называецца ў ліку лідараў метадалагічнага руху[21][22].
Знаёмства з СМД-метадалогіяй і ўваходжанне ў ММГ
Пазнаёміўся з СМД-падыходам і яго распрацоўшчыкамі яшчэ ў гады студэнцтва[13][20][23]
У 1978 годзе на адной з студэнцкіх канферэнцый адбылося знаёмства з П. Г. Шчадравіцкім, ад якога атрымаў запрашэнне прыняць удзел у зімовай студэнцкай школе Маскоўскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута, у межах гэтай школы завязаў знаёмства з Ю. В. Грамыкам [23].
Быў запрошаны на чацвярговы семінар «Камісіі па мысленню» ў НДІ агульнай і педагагічнай псіхалогіі АПН СССР, які праходзіў у снежні 1978 года. На гэтым семінары пазнаёміўся ўласна з Г.П. Шчадравіцкім і шэрагам іншых сталых удзельнікаў ММГ[23]. Пасля гэтага пачаў наведваць метадалагічныя семінары ў Маскве, чытаць кнігі і стэнаграмы семінараў[13], падражаючы маскоўскаму метадалагічнаму семінару, разам з аднакурснікамі арганізаваў семінар на псіхфаку ЛДУ[24]
Студэнцкі дыплом пісаў на тэму, у якой разгортваў ідэі, узятыя з кнігі В. Я. Дуброўскага і Л. П. Шчадравіцкага «Проблемы системного инженерно-психологического проектирования» (М., 1971)[20].
Перыяд «навучэнства ў ГП»
Сталым удзельнікам ММГ становіцца, пачынаючы з 1988 года, ужо ў «гульнявы перыяд» развіцця метадалагічнага руху[15][20]. Гэтаму ў тым ліку паспрыяў змест лекцый пра метад арганізацыйна-дзейнасных гульняў (АДГ) і гульнятэхнічную практыку, якія пачуў у Ліепайскім педагагічным інстытуце восенню 1987 года[21].
У 1988 годзе ўзяў удзел у АДГ-60 «Эксперыменты і эксперыментаванне ў падрыхтоўцы і павышэнні кваліфікацыі кадраў» (Калінінград, кір. Г. П. Шчадравіцкі)[25], пасля якой атрымаў запрашэнне ад Г. П. Шчадравіцкага ўдзельнічаць у наступных АД-гульнях у складзе каманды гульнятэхнікаў. У чарговай АДГ удзельнічаў як памочнік П. Г. Шчадравіцкага, пасля гэтага стаў пастаянным удзельнікам мерапрыемстваў, якія ладзіліся бацькам і сынам Шчадравіцкімі[23].
З’яўляючыся выкладчыкам Ліепайскага педінстытута, увёў у прастору СМД-метадалогіі ўдзельнікаў дзеючага інстытуцкага семінара[21][25], у межах семінара аформілася праектная група, якая занялася распрацоўкай праектаў у сферы адукацыі, прыняла ўдзел у рэарганізацыі службы быту г. Ліепая, распрацавала праект па развіцці гэтага горада[25].
Удзел у дзейнасці ШКП
Браў удзел (на канцэптуальным узроўні) у стварэнні Школы культурнай палітыкі Архівавана 24 мая 2015. (ШКП, Масква)[23], быў удзельнікам АДГ па тэме перабудовы і развіцця савецкага кінематографа (кір. П. Г. Шчадравіцкі, 1988), па выніках якой у 1989 годзе ў П. Г. Шчадравіцкага атрымалася стварыць пры Союзе кінематаграфістаў СССР падраздзяленне, атрымаўшае назву «Школа культурнай палітыкі і менеджэраў культуры»[23][26]. У. У. Мацкевіч браў удзел у дзейнасці ШКП у якасці эксперта-кансультанта[27][28][29].
З 1989 года працаваў у лабараторыі метадалогіі ўпраўлення Заходняга філіяла УНДІ эканомікі рыбнай гаспадаркі (УНДІЭРГ), браў удзел у правядзенні стратэгічных мерапрыемстваў (АДГ і ўпраўленчыя сесіі)[21][30][31].
У 1990 годзе заснаваў Рыжскае аддзяленне Школы культурнай палітыкі[23][26][28] з мэтай рэалізацыі ідэі стварэння Калегіума ў сферы адукацыі Латвіі[25]. Арганізаваў і правёў 9 АД-гульняў (у тым ліку некалькі для Міністэрства адукацыі Латвійскай ССР)[25]. Некаторыя тэмы, якія распрацоўваліся і абмяркоўваліся ў межах Рыжскага аддзялення ШКП, знайшлі сваё адлюстраванне ў кнізе «Полемические этюды об образовании»(недаступная спасылка) (Ліепая, 1993; Мінск, 2008, ISBN 978-985-6783-44-2)[25].
Праграма культурнай палітыкі для Беларусі: абвяшчэнне і рэалізацыя
Часопіс быў заснаваны: Агенцтвам гуманітарных тэхналогій, НІСЭПД, Фінансава-інвестыцыйнай кампаніяй «ФІКО», А. А. Дабравольскім, М. К. Пліскам.
Галоўны рэдактар — У. У. Мацкевіч.
Рэг. нумар: 960 ад 07.09.1994.
 |
Remove ads
Навуковая і педагагічная дзейнасць, дзейнасць у сферы рэформы адукацыі
1982—1987 гады
З 1982 года — член Таварыства псіхолагаў СССР[15]
У 1982 годзе, пасля заканчэння ЛДУ, па размеркаванні быў накіраваны на Вільнюскі радыётэхнічны завод, працаваў у бюро тэхнічнай эстэтыкі, але ж праз 8 месяцаў вымушаны быў звольніцца, бо з-за адмовы ў прадастаўленні доступу да сакрэтнай дакументацыі далей не меў магчымасці працаваць па спецыяльнасці на заводзе, які адносіўся да прадпрыемстваў ваеннага прызначэння[11][14].
Вярнуўся ў Ленінград, пасля 7 месяцаў беспрацоўя, быў прыняты на працу ў Ленінградскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту (ЛІІЧТ) на новаўтвораную кафедру прыкладной псіхалогіі, сацыялогіі і педагогікі, якую арганізаваў і ўзначаліў В.М. Алахвердаў[24]. Гэтая кафедра з’яўлялася першай гуманітарнай кафедрай у тэхнічных ВНУ СССР [32], была ўтворана на базе бюро (лабараторыі) канкрэтных сацыяльных даследаванняў ЛІІЧТ, з якім У. У. Мацкевіч супрацоўнічаў яшчэ ў студэнцкія гады[14][15][24].
У ЛІІЧТ рыхтаваў дыспетчарскі персанал для метрапалітэна, пасля — працаваў старшым навуковым супрацоўнікам, загадчыкам бюро (лабараторыяй) канкрэтных сацыяльных даследаванняў, загадчыкам кафедры прыкладной псіхалогіі, сацыялогіі і педагогікі[11][15][24].
За час працы ў ЛІІЧТ падрыхтаваў кандыдацкую дысертацыю, але да яе абароне дапушчаны не быў па прычыне нежадання ўступаць у КПСС[14].
1987—1993 гады
У 1987 годзе разам з першай жонкай, латышкай па нацыянальнасці, па запрашэнні Міністэрства адукацыі Латвійскай ССР перайшоў на працу ў Ліепайскі педагагічны інстытут, прапрацаваў у ім да 1989 года[11][15].
На момант пачатку перабудовы ўжо шчыльна займаўся праблемамі адукацыі і пытаннямі яе рэфармавання, падрыхтаваў новую дысертацыю па гэтай тэматыцы, аднак яе таксама не ўдалося абараніць[11][14].
У 1988 годзе ў межах наватарскага руху ў адукацыі арганізаваў у Ліепайскім педінстытуце філасофска-метадалагічны семінар, які вельмі хутка ператварыўся ў праектную групу, якая працавала над праектамі ў сферы адукацыі і канкрэтна над рэарганізацыяй Ліепайскага педінстытута[11][25]. Таксама браў удзел у дзейнасці семінара па праблемах адукацыі ў Рызе[33]. У сваёй дзейнасці актыўна супрацоўнічаў з Міністэрствам адукацыі ЛатССР[25].
Пасля здабыцця Латвіяй незалежнасці аказваў дапамогу ў правядзенні рэформ міністру адукацыі першага ўрада Латвійскай Рэспублікі Андрысу Піебалгсу[11].
У пач. 1990-х гадоў супрацоўнічаў у пытаннях рэформы адукацыі з першым міністрам адукацыі Расійскай Федэрацыі Э. Д. Дняпровым[11].
1993—2004 гады
Пачынаючы з 1993 года, уключыўся ў працу па распрацоўцы праграмы рэформы адукацыі ў Беларусі, на пачатковым этапе шчыльна супрацоўнічаў з Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь[11].
У траўні 1993 года атрымаў запрашэнне прачытаць у Мінску лекцыі па тэме стандартызацыі і тэхналагізацыі адукацыі, пасля — пачаў праводзіць пастаянна дзеючы семінар для аспірантаў у Інстытуце павышэння кваліфікацыі (з 1997 года — Акадэмія паслядыпломнай адукацыі, Мінск)[11][34][35]. У межах гэтага семінара было прачытана некалькі курсаў лекцый, а таксама падрыхтаваны і праведзены шэраг мерапрыемстваў і работ, накіраваных на асэнсаванне і рэфармаванне сістэмы адукацыі ў Беларусі:
- У чэрвені 1993 года для Міністэрства адукацыі была складзена службовая запіска па праблеме распрацоўкі стандартаў адукацыі[34];
- У снежні 1993 года ў Мінску была праведзена міжнародная канферэнцыя «Адукацыя і павышэнне кваліфікацыі работнікаў адукацыі: метадалагічныя, упраўленчыя і псіхолага-педагагічныя аспекты»[11][34];
- У кастрычніку 1994 года па замове міністра адукацыі В. І. Стражава была праведзена ўпраўленчая сесія-семінар (у фармаце АД-гульні) «Развіццё сістэмы школьнай адукацыі: стан і перспектывы» з удзелам кіруючага складу Міністэрства адукацыі, кіраўнікоў усіх дзяржаўных навукова-даследчых інстытутаў адукацыі (Рэспубліканскага інстытута прафесійнай адукацыі, Інстытута павышэння кваліфікацыі, Рэспубліканскага інстытута вышэйшай школы, Нацыянальнага інстытута адукацыі), прадстаўнікоў мясцовых органаў улады (абласных, раённых і гарадскіх аддзелаў народнай адукацыі), дырэктараў дзяржаўных і прыватных школ, рэктараў ВНУ, прадстаўнікоў акадэмічнай супольнасці, шэрагу грамадскіх аб’яднанняў і фондаў, СМІ. Па выніках сесіі-семінара была падрыхтавана брашура «О реформе образования в Беларуси образца 1994 года» (т.зв. «Зялёны сшытак»; Мн., 1994), дзе былі прадстаўлены асноўныя вынікі-ацэнкі аб’ёму работ, неабходных для правядзення рэформы адукацыі, пазначаныя асноўныя праблемныя кропкі, намечаны чарнавы план работ[11][34][36]. Аднак гэтыя рэкамендацыі беларускім Міністэрствам адукацыі прынятыя не былі[11].
Па выніках дзейнасці метадалагічнага семінара ў рамках СМД-падыходу была абаронена кандыдацкая дысертацыя на тэму «Праектаванне дзейнасных сістэм адукацыі: метадолага-педагагічныя аспекты» (С. А. Крупнік, 1997), а таксама падрыхтаваныя да абароны доктарскія дысертацыі па тэмах: «Мадэляванне дзейнасці спецыяліста-прафесіянала» (А. Д. Лашук) і «Тэорыя і практыка падрыхтоўкі менеджэраў адукацыі» (С. А. Мацкевіч), акрамя гэтага на акадэмічным узроўні былі сфармаваныя і ўкаранёныя ў навучальны працэс новыя для Беларусі навуковыя прадметы: «Дзейнасная педагогіка», «Праектаванне і праграмаванне ў адукацыі», «Тэорыя сістэм і дзейнасці»[35].
У 1996 годзе па замове Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь у складзе экспертнай групы падрыхтаваў альтэрнатыўны афіцыйнаму «Оргпраект рэформы адукацыі ў Беларусі» (Оргпроект реформы образования Республики Беларусь. — Мн., 1995. — УДК 37.014.3(476)(083.9))[11][15][34][36]. Складзены праект таксама не быў прыняты да рэалізацыі[11][34], а кафедра ў Інстытуце павышэння кваліфікацыі, якая складала аснову для рэалізацыі падрыхтаванага праекта рэформ, стала падвяргацца ціску з боку Міністэрства адукацыі[34].
Працягнуў распрацоўку праекта рэформы адукацыі самастойна ў межах «Праграмы абнаўлення гуманітарнай адукацыі» Фонда Сораса ў Беларусі, у выніку чаго ў 1997 годзе з’явілася «Канцэпцыя абнаўлення гуманітарнай адукацыі» (з кон. 1996 года рамкі гэтай канцэпцыі былі пашыраныя, і яна стала разглядацца як канцэпцыя рэформы нацыянальнай адукацыі цалкам)[11][15][34][36]. Праца над канцэпцыяй уключала ў сябе: канцэптуальна-тэарэтычную і метадалагічную распрацоўку; стварэнне Асацыяцыі інавацыйных школ; выданне бюлетэня абнаўлення гуманітарнай адукацыі (выдаваўся да 1999 года). Асноўныя ідэі канцэпцыі прасоўваліся праз удзел У. У. Мацкевіча ў працы парламенцкай камісіі (рабочай групы) над Законам «Аб адукацыі» (да разгону Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь 13-га склікання ўвосень 1996 года)[34][36]..
У 1997 годзе, пасля выгнання Фонда Сораса з Беларусі, стварыў Асацыяцыю абнаўлення гуманітарнай адукацыі, якая працягнула працу над канцэпцыяй, выданне бюлетэня абнаўлення гуманітарнай адукацыі, а таксама праводзіла семінары, лекцыі і канферэнцыі з інавацыйнымі школамі, якія ўваходзілі ў Асацыяцыю інавацыйных школ. У 2000 годзе Асацыяцыя спыніць сваю дзейнасцьь[34].
У 1997—2001 гадах узначальваў лабараторыю (аддзел) метадалогіі Рэспубліканскага інстытута прафесійнай адукацыі (РІПА)[15][34].
У 1998 годзе пад кіраўніцтвам У. У. Мацкевіча быў распрацаваны і запушчаны курс падрыхтоўкі менеджэраў адукацыі з мэтай падрыхтоўкі кадраў для рэформы адукацыі: спачатку — у РІПА (адбылося 2 выпускі), а затым — у Акадэміі паслядыпломнай адукацыі (Мінск) і Інстытуце павышэння кваліфікацыі (Гродна) (курс праводзіўся да 2005 года)[11][34][36].
У 1999 годзе па замове Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь кіраваў падрыхтоўкай альтэрнатыўнага краінавага дакладу для ЮНЕСКА аб стане спраў у сферы адукацыі «Праблемы функцыянальнай граматнасці ў Беларусі» (Функциональная грамотность в системе образования Беларуси. — Мн., 2003. — ISBN 985-6643-57-0), які быў прадстаўлены на штогадовай канферэнцыі ЮНЕСКА ў Варшаве ў 2000 годзе[15][34][36]. Распрацоўка тэмы «Функцыянальная граматнасць» таксама ажыццяўлялася ў рамках рэалізацыі «Оргпроекта рэформы адукацыі ў Беларусі»: з 1997 года — у лабараторыі метадалогіі прафесійнай адукацыі РІПА, затым — у аддзеле аналітычнай і прававой работы Міністэрства адукацыі і аддзеле сацыялогіі АПА (там, дзе працавалі эксперты і стажоры Агенцтва гуманітарных тэхналогій)[36].
Пасля 2004 года
З 2004 года з прычыны дзейнасці апазіцыйнай да палітычнага рэжыму Аляксандра Лукашэнкі фактычна Мацкевіч знаходзіцца пад забаронай на прафесію — пазбаўлены магчымасці выкладаць у беларускіх ВНУ і працаваць у дзяржаўных установах і арганізацыях[11].
У 2006—2008 гадах ажыццяўляў канцэптуальную працу ў сферы грамадзянскай адукацыі, вынікам якой стала з’яўленне «Канцэпцыі грамадзянскай адукацыі ў Беларусі» і афармленне яе ў навучальны курс[34].
З 2009 года разгарнуў дзейнасць па стварэнні ў Беларусі сучаснага ўніверсітэта, у межах якой былі запушчаны:
- серыя семінараў па канцэптуалізацыі ідэі ўніверсітэта (вынікам стала выданне зборніка «Университет: дискуссия об основаниях» Архівавана 30 студзеня 2022. (Мінск, 2011, ISBN 978-985-6991-64-9));
- праграма «Лятучы ўніверсітэт»[5][34].
Уваходзіць у склад Калегіума Лятучага ўніверсітэта[37].
У межах Лятучага ўніверсітэта чытае аўтарскія курсы: «Уводзіны ў сістэмны падыход» (2011—2014)[38][39][40][41], «Педагогіка як практычная філасофія» (2012)[42], «Асабістая адукацыйная і кар’ерная траекторыя» (2013—2014)[43] і інш., вядзе семінар па дыдактыцы курса «Уводзіны ў сістэмны падыход» (2014—2015)[44].
Таксама чытае лекцыі ў Беларускім калегіуме[45].
Remove ads
Кансалтынгавая дзейнасць
|
З кон. 1980-х гадоў займаецца арганізацыйным і бізнес-кансалтынгам.
У 1988—1994 гадах працаваў у Рызе, Маскве, Краснаярску, Находцы, Цверы, Калінінградзе ды інш. рэгіёнах былога СССР, у пач. 1990-х гадоў дзейнасць галоўным чынам была звязана з удзелам у развіцці свабодных эканамічных зон, у 1993—1994 гадах працаваў з адміністрацыямі Краснаярскага краю і Калінінградскай вобл. Пасля пераезду ў Мінск кансультаваў шэраг мясцовых бізнес-праектаў[11][15][46].
У 1995 годзе ўдзельнічаў у кансультацыях адносна аб’яднання Аб’яднанай дэмакратычнай партыі, Грамадзянскай партыі, Партыі народнай згоды, Аграрнай партыі і Беларускай партыі «Зялёны свет» і стварэнні на іх базе Аб’яднанай грамадзянскай партыі (АГП)[11][14][15]. У тым жа годзе кансультаваў і ўдзельнічаў у падрыхтоўцы Форума маладзёжных арганізацый, ініцыяванага Радай маладзёжных арганізацый[34].
У 1998—1999 гадах супрацоўнічаў з незалежнымі прафсаюзамі: быў кансультантам Беларускага кангрэса дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП), удзельнічаў у стварэнні газеты «Рабочы», распрацаваў «Канцэпцыю дзейнасці свабодных прафсаюзаў» (1998)[15][34].
У 2000—2003 гадах быў кансультантам сумеснага прадпрыемства «Альпіна-Кансалт», прымаў удзел у яго стварэнні[15][34]. У 2001 годзе ажыццяўляў вывад з сітуацыі банкруцтва і санацыі прыватнай гімназіі «Альтасфера»[34].
З’яўляецца ініцыятарам створанай у 2011 годзе Біржы арганізацыйнага развіцця Архівавана 24 мая 2015. НКА ў якасці аднаго з кірункаў рэалізацыі праграмы культурнай палітыкі[47].
Remove ads
Грамадска-палітычная дзейнасць
У старэйшых класах школы захапляўся рухам хіпі, быў удзельнікам «дэманстрацыі хіпі» ў Гародне ў жніўні 1971 года[14][48].
Гады перабудовы і аднаўлення Латвіяй незалежнасці
У гады перабудовы прымаў актыўны ўдзел у дэмакратычных пераўтварэннях у Ліепае, падтрымаў вяртанне Латвіяй незалежнасці, працаваў у цесным кантакце з Народным фронтам Латвіі і рускамоўным Цэнтрам дэмакратычных ініцыятыў, аказваў прафесійную дапамогу першаму ўраду Латвійскай Рэспублікі ў адбудоўванні дзяржаўных інстытутаў, запуску рэформы сістэмы адукацыі (супрацоўнічаў з міністрам адукацыі Андрысам Піебалгсам, у 1991—1992 гадах быў дарадцай у Дэпартаменце па нацыянальных пытаннях латвійскага ўрада)[11][14][15][46].
Удзел у кампаніі па выбарах першага прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у 1994 годзе
Уключэнне ў грамадска-палітычнае жыццё Беларусі ў пер. пал. 1990-х гадоў, па словах У. У. Мацкевіча, было звязана з жаданнем запусціць працэс рэформы адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь, выкарыстоўваючы для гэтага сітуацыю першых прэзідэнцкіх выбараў у краіне:
 |
Мы пазнаёміліся з усім складам міністэрства, і я вымушаны быў прыйсці да высновы, што той склад быў не здольны да рэфармавання. Яны нічога не маглі зрабіць: не так арганізавана міністэрства, і людзі, якія займалі там высокія пасады, былі не здольныя да рэфармавання. Як казалі ў папярэдні перыяд, яны не перастроіліся. А прыбраць іх са сваіх пастоў было немагчыма, такая была сістэма адбору кадраў.
Тады, у снежні 1993 года, напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў, я прапанаваў аказаць пасільную дапамогу кандыдату, які, з нашага пункту гледжання, мог бы перамагчы і стаць першым прэзідэнтам Беларусі, які б павёў яе па шляху нармальнага развіцця. Аказаўшы гэтую дапамогу, мы разлічвалі дамагацца таго, каб і міністр адукацыі быў бы рэфарматарам, каб міністэрства адукацыі змагло праводзіць рэформы. То бок я ішоў на гэта дзеля рэформы адукацыі[11]. |
 |
Атрымаўшы адмову ад лідара БНФ З. С. Пазняка, звярнуўся ў лютым 1994 года з той жа самай прапановай да экс-спікера Вярхоўнага Савета Беларусі С. С. Шушкевіча, які даў згоду на ўключэнне У. У. Мацкевіча ў свой перадвыбарчы штаб для забеспячэння паліттэхналагічнай падтрымкі. Аднак ужо ў траўні 1994 года з-за ўзніклых рознагалоссяў па іміджавых і змястоўных пытаннях перадвыбарчай кампаніі супрацоўніцтва было спынена[11][14].
Удзел у парламенцкіх выбарах 1995 года
Працягнуў супрацоўніцтва з Аб’яднанай дэмакратычнай партыяй (АДПБ), якую ачольваў А. А. Дабравольскі, праводзіў для членаў партыі навучанне і семінары, атрымаў прапанову ад кіраўніцтва АДПБ балатавацца ў дэпутаты на парламенцкіх выбарах 1995 года. Па словах У. У. Мацкевіча, ён скарыстаўся гэтай прапановай дзеля даследавання дзеяннем палітычнага поля Беларусі:
|
Я не збіраўся абавязкова стаць дэпутатам. Мне трэба было на ўласным досведзе даследаваць выбарчую сістэму, пагутарыць з выбаршчыкамі. Я адмыслова папрасіў тады партыйнае кіраўніцтва, каб мяне выставілі ў якой-небудзь вельмі складанай акрузе з вельмі вядомым чалавекам. Я хацеў, каб маімі супернікамі былі вядомыя людзі кшталту Шушкевіча ці Пазняка, час якіх, як я лічыў, на той момант ужо прайшло. Я хацеў паказаць, што патрэбныя новыя лідары, патрэбныя новыя праграмы і трэба перамагаць гэтых людзей з іх састарэлымі падыходамі[11]. | |
Балатаваўся па Ангарскай выбарчай акрузе г. Мінска, па адной акрузе з З. С. Пазняком, абраны не быў, аднак досвед удзелу ў выбарах быў абагульнены і прадстаўлены на старонках кнігі «Беларусская демократия: вопреки очевидности» (Мн., 1996. — УДК 321.7(476)+342.83(476)+323(476); СПб., 2006. — ISBN 5-94716-032-3 (ч. 1, ч. 2, ч. 3, ч. 4)) — адной з першых у Беларусі кніг, прысвечаных апісанню актуальнай палітычнай сітуацыі, зыходзячы з аналізу эмпірычнага матэрыялу[11][34].
Удзел у стварэнні і дзейнасці АГП
У 1995 годзе ў якасці паліттэхналага прымаў удзел у стварэнні Аб’яднанай грамадзянскай партыі (АГП)[49]: у чэрвені пад выглядам журналісцкага інтэрв’ю сустракаўся з кіраўніком Нацбанка Беларусі С. А. Багданкевічам, чыя кандыдатура разглядалася ў якасці лідара новай партыі[11][14]; пачынаючы з ліпеня, кансультаваў працэс аб’яднання Аб’яднанай дэмакратычнай партыі (АДПБ), Грамадзянскай партыі і Партыі народнай згоды[11][34]; быў абраны ў склад Нацыянальнага камітэта АГП на Устаноўчым з’ездзе партыі[11][14]. Займаўся арганізацыяй прэс-цэнтра АГП, з’яўляўся яго кіраўніком у перыяд кампаніі па давыбарах у Вярхоўны Савет 13-га склікання (кастрычнік-снежань 1995 года)[11][14][34]. Па словах У. У. Мацкевіча, быў зняты з пасады за змест прэс-рэліза, які не спадабаўся кіраўніцтву партыі:
|
У 1995 годзе Багданкевіч звольніў мяне з прэс-сакратароў АГП за тое, што я назваў дэпутатаў АГП «апазіцыяй у Вярхоўным Савеце». Ён сказаў, што гэта будзе канструктыўная апазіцыя <...>, якая будзе супрацоўнічаць з прэзідэнтам у тым, што ёсць добрага[50]. | |
Ходам стварэння АГП прапаноўваў свае версіі партыйнай праграмы[11], а таксама ў якасці партыйнай дактрыны «Дактрыну беларускага кансерватызму», сфармуляваную ў працэсе рэфлексіі досведу свайго ўдзелу ў парламенцкіх выбарах у траўні 1995 года[51], аднак гэтыя прапановы не знайшлі падтрымкі ў партыйным асяродку[34][52][53].
У 1997—1998 гадах уваходзіў у склад Палітсавета АГП[15][49][54]. У сакавіку 1997 года на III з’ездзе АГП выстаўляў сваю кандыдатуру ў лідары партыі ў якасці альтэрнатывы С. А. Багданкевічу, набраў 10 % галасоў[11][55]. Гэты свой учынак У. У. Мацкевіч патлумачыў жаданнем у сітуацыі вострага палітычнага крызісу ў краіне паўплываць на змяненне стратэгіі і тактыкі партыі, а таксама ўнутрыпартыйных адносін[11][55]:
|
Калі ў снежні [1996 года] я падаў запіску Багданкевічу і яшчэ некалькім кіраўнікам з нагоды таго, што чакае апазіцыю да вясны [1997 года], ніхто не звярнуў на гэта ўвагі. Таму я прынёс на з’езд усе свае артыкулы і раздаў іх удзельнікам. Яны схавалі іх у партфелі і ўткнуліся ў зусім пустыя рэзалюцыі. Але пасля таго, як быў разыграны мой дывертысмент, усе дасталі гэтыя копіі артыкулаў і пачалі чытаць. Гэта і было маёй галоўнай задачай — дамагчыся таго, каб людзі ўспрымалі ўсур’ёз тое, што я ім кажу[55]. | |
Не дабіўшыся жаданага выніку, у кон. 1998 года пакінуў склад Палітсавета АГП і спыніў далейшае супрацоўніцтва з партыяй[11][49].
Удзел у стварэнні «Хартыі’97»
У 1997 годзе ўдзельнічаў у стварэнні грамадзянскай ініцыятывы «Хартыя’97» у якасці аўтара задумы і суарганізатара на першых этапах дзейнасці, уваходзіў у склад аргкамітэта[11][14][15][34][46][56], аднак афіцыйна з яе не выходзіў[57].
З’яўляецца аўтарам тэксту дэкларацыі «Хартыя’97», якая атрымала сваю назву па аналогіі з чэхаславацкай «Хартыяй 77» і дала імя новай ініцыятыве[14][15]. У тэкст былі закладзеныя асноўныя дактрынальныя палажэнні праграмы культурнай палітыкі[52]. «Хартыя’97» была абнародавана 10 лістапада 1997 года ў вядучых незалежных газетах Беларусі: «Имя», «БДГ», «Народная воля», «Свабода», «Свободные новости» і інш. Першымі пад тэкстам дакумента паставілі подпісы 100 вядомых беларускіх палітыкаў, грамадскіх і культурных дзеячаў, журналістаў, пазней пад ім падпісалася яшчэ больш 100.000 грамадзян Рэспублікі Беларусь[14][56].
Праз тры месяцы выйшаў з аргкамітэта «Хартыі’97», бо развіццё гэтай грамадзянскай ініцыятывы пайшло па шляху стварэння структуры, кшталту партыйнай, а не па шляху фарміравання шырокага грамадска-палітычнага руху, як тое прапаноўвалася У. У. Мацкевічам ад самага пачатку[34][46][52].
Удзел у «дыялогу грамадска-палітычных сіл» у 1999—2000 годзе
У 1999—2000 годзе прымаў удзел у якасці эксперта ў дыялогу грамадска-палітычных сіл Беларусі, які праводзіўся пры садзейнічанні Кансультацыйна-назіральнай групы (КНГ) АБСЕ, працаваў у складзе экспертнай групы № 4 «Стратэгія развіцця грамадзянскай супольнасці»[34][58]. Па выніках удзелу напісаў вострапалемічную кнігу «Вопиющее молчание» (у 2007 годзе кніга была выдадзена пад назвай «Вызывающее молчание»)[34].
Удзел у стварэнні хрысціянскай палітычнай партыі
Пачынаючы з 2003 года, удзельнічаў у ініцыятыве П. К. Севярынца па стварэнню ў Беларусі хрысціянска-дэмакратычнай партыі — «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі» (БХД); выйшаў са складу аргкамітэта ў 2005 годзе па прычыне таго, што не было дасягнута згоды з астатнімі ўдзельнікамі аб прынцыпе далейшага развіцця ініцыятывы (аргструктура або рух)[11][34][59][60], тым не менш, прапанаваная У. У. Мацкевічам у якасці ідэалагічнай асновы БХД «Дактрына беларускага кансерватызму» была часткова прынятая, асноўныя яе палажэнні ўключаныя ў праграмны дакумент партыі Архівавана 26 мая 2015. Архівавана 26 мая 2015.[34][52].
У 2005—2007 гадах у межах «Рушэньня» выступаў з ініцыятывай стварэння хрысціянскай палітычнай партыі з працоўнай назвай «Партыя Закона» на базе пратэстанцкіх цэркваў Беларусі, аднак дзейнасць па стварэнню партыі была спынена, у якасці асноўнай прычыны называлася немагчымасць у актуальных беларускіх палітычных умовах займацца партыйнай дзейнасцю[53][60][61][62].
Перыяд «Рушэньня»
 | Раздзел артыкула яшчэ не напісаны. |
Удзел у акцыі «Пост-галадоўка»
| Раздзел артыкула яшчэ не напісаны. |
Удзел у стварэнні і дзейнасці «ЕўраБеларусі»
| Раздзел артыкула яшчэ не напісаны. |
Удзел у стварэнні і дзейнасці Беларускай нацыянальнай платформы Форума грамадзянскай супольнасці Усходняга партнёрства
| Раздзел артыкула яшчэ не напісаны. |
Remove ads
Праца на тэлебачанні
У 1994—1997 гадах быў распрацоўшчыкам, аўтарам і вядучым трох цыклавых перадач на Беларускім тэлебачанні (БТ)[15]:
- у пач. 1994 года тэлекампанія «ФІТ» сумесна з Агенцтвам гуманітарных тэхналогій прыступілі да вытворчасці інфармацыйна-аналітычнай перадачы «Праспект», першы выпуск якой выйшаў на наступны дзень пасля першага тура прэзідэнцкіх выбараў і быў прысвечаны яго аналізу; вядучым перадачы быў Павел Шарамет[11][34];
- пачынаючы з 1995 года, на БТ выходзілі: перадача аб асноўных паняццях рынкавай эканомікі «Гэта мы не праходзілі», а таксама перадачы «Студыя 600» і «Сталіца»[34].
У 1995 годзе атрымаў прапанову стаць вядучым новай інфармацыйна-аналітычнай перадачы «Рэзананс» на БТ, аднак супраць яго кандыдатуры выступілі ў Адміністрацыі прэзідэнта Рэспублікі Беларусь[14].
З’яўляўся першым кіраўніком і вядучым ток-шоу «Выбар» на тэлеканале АНТ (кан. 2002 года — сакавік 2003 года)[63][64], паспеў падрыхтаваць 8 выпускаў ток-шоу, быў звольнены напярэдадні памятнага красавіцкага семiнара кiраўнiкоў рэспублiканскiх i мясцовых дзяржаўных органаў па пытаннях удасканалення iдэалагiчнай работы[65].
З 2012 года — вядучы праграмы «Размова дня» тэлеканала «Белсат»[3][66][67].
Remove ads
Здарэнні
9 сакавіка 2016 года Мацкевіч атрымаў позву ў суд Цэнтральнага раёна Мінска з прадпісаннем з’явіцца ў якасці асобы, у дачыненні да якой вядзецца адміністрацыйны працэс за ўдзел у адбыўшымся 15 лютага таго ж года ў цэнтры Мінска несанкцыянаваным мітынгу індывідуальных прадпрымальнікаў[68].
15 сакавіка 2016 года ходам судовага разбіральніцтва тры супрацоўнікі міліцыі, якія выступалі ў якасці сведкаў, упэўнена апазналі ва У. У. Мацкевічу чалавека, які прымаў удзел у мітынгу, што таксама, па іх словах, нібыта пацвярджаецца матэрыяламі ажыццяўляўшайся фотаздымкі, на падставе якіх і быў складзены пратакол аб адміністрацыйным правапарушэнні. У сваю чаргу, У. У. Мацкевічам суду былі прадстаўлены доказы таго, што 15 лютага 2016 года ён не толькі не прысутнічаў на мітынгу, але і наогул знаходзіўся за межамі краіны: адзнакі ў пашпарце аб перасячэнні мяжы і авіябілеты, згодна з якімі ён паляцеў з Мінска ў Варшаву 14 лютага і вярнуўся назад 16 лютага. У выніку суд прыняў рашэнне вярнуць пратакол аб адміністрацыйным правапарушэнні ў Цэнтральнае РУУС Мінска на дапрацоўку[69].
Адразу пасля суда Мацкевіч заявіў пра намер прыцягнуць міліцыянераў, якія сведчылі супраць яго, да адказнасці за ілжэсведчанне, у тым ліку каб звярнуць увагу на падобную практыку пераследу грамадзян, незадаволеных дзеючым у Беларусі палітычным рэжымам[70][71].
30 сакавіка 2016 года У. У. Мацкевіч падаў заяву ў пракуратуру з просьбай даць прававую ацэнку сітуацыі[72].
5 красавіка 2016 года міністр унутраных спраў І. А. Шуневіч, адказваючы на пытанні журналістаў, акрэдытаваных у Палаце прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, прызнаў памылку, дапушчаную супрацоўнікамі міліцыі ў дачыненні да У. У. Мацкевіча:
|
«Адназначна магу заявіць, што супрацоўнікі міліцыі дапусцілі памылку ў ідэнтыфікацыі асобы чалавека. Падставай для памылкі стала яго досыць сур'ёзнае візуальнае падабенства з удзельнікам гэтага мерапрыемства. Гэта я сам асабіста правяраў»[73]. | |
Remove ads
Публіцыстычная дзейнасць. Бібліяграфія
|
Быў ініцыятарам і ўдзельнікам «Менскага філязофскага кола» — творчага аб’яднання мінскіх гуманітарыяў, якое дзейнічала ў др. пал. 1990-х — пач. 2000-х гадоў і ставіла перад сабой задачу падрыхтоўкі і выдання корпуса гуманітарна-філасофскіх слоўнікаў, хрэстаматый i вучэбных дапаможнікаў[15][74].
Удзельнічаў у працы над складаннем выданняў: «Новейший философский словарь» Архівавана 20 мая 2015. (Мн., 1999. — ISBN 985-6235-17-0) и «Всемирная энциклопедия: Философия» (Мн., 2001. — ISBN 5-17-007278-3) [23]. З’яўляецца аўтарам артыкулаў: «Антропотехника»(недаступная спасылка), «Деятельность», «Идеальных типов метод» Архівавана 4 сакавіка 2016., «Мыследеятельность»(недаступная спасылка), «Мышление»(недаступная спасылка), «Образование» Архівавана 23 мая 2015., «Педагогика»(недаступная спасылка), «Подход» Архівавана 17 красавіка 2012., «Практика» Архівавана 18 красавіка 2012., «Проблематизация» Архівавана 18 красавіка 2012., «СМД-методология» Архівавана 21 мая 2015., «Схема»(недаступная спасылка), «Техника»(недаступная спасылка), «Функциональная грамотность» Архівавана 23 мая 2015., «Щедровицкий Г. П.» Архівавана 5 сакавіка 2012..
Пачынаючы з 2003 года, вёў працу над складаннем энцыклапедычнага слоўніка «СМД-методология Московского методологического кружка. 1954—2004 годы», які аднак не быў выдадзены. Планавалася, што кніга пабачыць свет у чацвёртым квартале 2004 года[75].
Рыхтуецца да выдання аўтарскі цыкл лекцый «Уводзіны ў філасофію», які быў прачытаны У. У. Мацкевічам у рамках Мінскага метадалагічнага семінара ў 2008—2009 годзе[76].
З’яўляецца аўтарам вялікай колькасці публіцыстычных артыкулаў і каля 50 навуковых прац па пытаннях палітыкі, культуры і трансфармацыі адукацыі[15]. Найбольш важныя з іх:
- Беларусь для пачаткоўцаў: ад разумення да дзеяння: зборнік нарысаў Архівавана 23 лютага 2022. / Ул. Мацкевіч, Т. Вадалажская, А. Ягораў; пераклад на беларускую мову. — Мн., 2012. — (Серыя «Беларусь для пачаткоўцаў»). — ISBN 978-985-562-048-9.
- Десоветизация в контексте трансформации беларусского общества: Сборник статей / Под ред. В. Мацкевича. — Вильнюс, 2012. — УДК 316.42:303.425.2(476)(062).
- Общественный диалог в Беларуси: от народовластия к гражданскому участию / В. Мацкевич. — Мн., 2012. — (Серия «Беларусь для начинающих»). — ISBN 978-985-562-018-2.
- Public dialog in Belarus: from grass-roots democracy to civic participation / Uladzimir Matskevich. — Minsk, 2012. — (Belarus for beginners). — ISBN 978-985-562-019-9.
- Не думайте о рыжем и слепом утконосе: Сборник статей Архівавана 18 мая 2015. (начало книги) / В. Мацкевич; Редколлегия: Т. Водолажская (гл. редактор) и др. — Мн., 2011. — (Серия «Культурная политика»). — ISBN 978-985-6991-31-1.
- Университет: дискуссия об основаниях: Сборник статей Архівавана 30 студзеня 2022. / В. Мацкевич, П. Барковский; Под ред. Т. Водолажской. — Мн., 2011. — (Серия «Universitas Ludens»). — ISBN 978-985-6991-64-9.
- The quality and way of life in Belarus: evolution and possibilities of transformation Архівавана 23 лютага 2022. / Tatiana Vadalazhskaya, Uladzimir Matskevich. — 2011. — (Belarus for beginners).
- Качество и образ жизни в Беларуси: эволюция и возможности трансформации / Т. Водолажская, В. Мацкевич. — Мн., 2010. — (Серия «Беларусь для начинающих»). — УДК 304.3:303.425.2(476)(091)"19/20".
- Переоценка ценностей в культуре и истории Беларуси / В. Мацкевич. — Мн., 2010. — (Серия «Беларусь для начинающих»). — ISBN 978-985-6991-03-8.
- The infancy of a civil nation in Belarus. From allegiance to citizenship Архівавана 23 лютага 2022. / Uladzimir Matskevich, Tatiana Vadalazhskaya, Andrei Yahorau. — Vilnius, 2009. — (Belarus for beginners).
- Становление нации в Беларуси: от подданства к гражданству: заметки к концепции гражданского образования в Беларуси Архівавана 23 лютага 2022. / В. Мацкевич, А. Егоров, Т. Водолажская. — Мн., 2008. — (Серия «Беларусь для начинающих»). — УДК 342.71.01(476)+37.017.4(476).
- Communities building and development Архівавана 23 лютага 2022. / Tatiana Vadalazhskaya, Uladzimir Matskevich. — 2008. — (Belarus for beginners).
- Становление и развитие сообществ / Т. Водолажская, В. Мацкевич. — Мн., 2007. — (Серия «Беларусь для начинающих»). — УДК 316.3(476).
- Функциональная грамотность в системе образования Беларуси / С. А. Крупник, В. В. Мацкевич. — Мн., 2003. — ISBN 985-6643-57-0.
- Вопиющее молчание / В. Мацкевич. — Мн., 2000 (Першае друкаванае выданне: Вызывающее молчание / В. Мацкевич. — М., 2007. — (Серия «Культурная политика»). — ISBN 978-5-903360-10-9).
- Мацкевич В. Москва должна быть разрушена Архівавана 23 лютага 2022.. — 1998.
- Беларусская демократия: вопреки очевидности / В. Мацкевич. — Мн., 1996. — УДК 321.7(476)+342.83(476)+323(476) (Перавыданне: Вопреки очевидности: Сборник (ч. 1, ч. 2, ч. 3, ч. 4) / В. Мацкевич. — СПб., 2006. — (Серия «Культурная политика»). — ISBN 5-94716-032-3).
- Оргпроект реформы образования Республики Беларусь / В. В. Мацкевич, Б. В. Пальчевский, Л. С. Фридман, С. А. Крупник, Г. Н. Петровский. — Мн., 1996. — УДК 37.014.3(476)(083.9).
- Полемические этюды об образовании(недаступная спасылка) / В. Мацкевич. — Лиепая, 1993 (Переиздание: Об образовании: полемические этюды / В. Мацкевич. — Мн., 2008. — ISBN 978-985-6783-44-2).
- Мацкевич В. Чего не хватает, чтобы ответить на вопрос: «Как нам обустроить Россию?» // Бизнес и политика. — 1995. — № 1(2).
- О реформе образования в Беларуси образца 1994 года (Зеленая тетрадь). — Мн., 1994.
Remove ads
Зноскі
Спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads