Замах на Дональда Трампа

13 ліпеня 2024 года здзейснены замах на былога прэзідэнта і кандыдата ў прэзідэнты ЗША Дональда Трампа. Інцыдэнт адбыўся на мітынгу ў Батлеры (штат Пенсільванія) падчас перадвыбарнай кампаніі выбараў прэзідэнта ЗША ў 2024 годзе^[3]. Куля прайшла за некалькі міліметраў ад галавы Трампа, прабіла верхнюю частку яго правага вуха^[4][5].

Карта-схема замаху, якая паказвае прыкладныя месцазнаходжанні стралка, Дональда Трампа, і контрштурмавой групы сакрэтнай службы^[1][2].

Стральба вялася з вінтоўкі тыпу AR-15 з даху будынка, які знаходзіўся за межамі перыметра зоны бяспекі мітынгу, з адлегласці прыкладна 60—90 метраў^[6]. Стралок паспеў зрабіць некалькі стрэлаў, пасля чаго быў забіты байцамі Сакрэтнай службы^[7]. Паводле звестак акруговай пракуратуры, нападнік забіў аднаго з удзельнікаў мітынгу, яшчэ дваіх параненых даставілі ў бальніцу ў крытычным стане^[8][9].

Злачынства расследуецца як замах на забойства^[9]. Гэта першы выпадак з часоў страляніна ў Рэйгана ў 1981 годзе, калі былы або цяперашні прэзідэнт ЗША быў паранены ў выніку замаху^[10][11].

Перадгісторыя

На момант здарэння былы прэзідэнт Дональд Трамп з’яўляўся меркаваным кандыдатам ад Рэспубліканскай партыі на прэзідэнцкіх выбарах 2024 года^[12]. Мітынг 13 ліпеня 2024 года праводзіўся ў рамках перадвыбарнай кампаніі з мэтай павялічыць галасы выбаршчыкаў у вагальным штаце Пенсільванія.

Страляніна адбылася праз два тыдні пасля поспеху Трампа на дэбатах з Джо Байдэнам і за два дні да пачатку Нацыянальнага з’езда Рэспубліканскай партыі, на якім павінны абраць кандыдата ад партыі для ўдзелу ў лістападаўскіх выбарах^[13].

На мітынгу Трампа наведвальнікі правяраліся на наяўнасць зброі і забароненых прадметаў^[14]. Па словах старшыні Рэспубліканскага камітэта акругі Батлер Джэймса Э. Х’юлінгса, на мерапрыемстве прысутнічала каля 50 000 чалавек^[15].

Стральба

Напярэдадні, па даных «Бі-бі-сі», відавочца бачыў, як узброены вінтоўкай мужчына поўз па даху непадалёк ад месца правядзення мерапрыемства. Сведка спрабаваў папярэдзіць ахову, але яго папярэджанні пакінулі без увагі^[16]

13 ліпеня ў 18:11 па паўночнаамерыканскім усходнім часе, праз шэсць хвілін пасля таго, як Трамп пачаў сваю прамову^[17], прагучалі некалькі стрэлаў^[18][19]. Па словах фатографа New York Times Дуга Мілса, які знаходзіўся на месцы здарэння, было чуваць тры—чатыры стрэлы^[20]. Паводле паведамлення рэпарцёркі ABC News Кацярыны Фолдэрс, было зроблена 8 стрэлаў з вінтоўкі тыпу AR-15. Стралок размяшчаўся на даху найблізкага будынка і выкарыстаў вінтоўку^[21][22]. Баявік не прайшоў надгляду, бо знаходзіўся за межамі перыметра бяспекі мітынгу^[23] на адлегласці прыкладна 60—90 метраў^[21][24]. Трое іншых удзельнікаў мітынгу атрымалі раненні, у выніку чаго адзін чалавек загінуў, яшчэ два апынуліся ў крытычным стане. На левых трыбунах стадыёна была бачная кроў. Сведкі паведамлялі, што бачылі, як Сакрэтная служба пераследвала кагосьці злева ад трыбун^[25][26].

Пасля стрэлаў снайпера Трамп схапіўся за вуха, а затым прысеў, схаваўшыся за трыбунай. Куля прайшла ў міліметрах па датычнай ад твару. Да яго кінуліся агенты Сакрэтнай службы і закрылі палітыка сваімі целамі. Праз 25 секунд ён падняўся, на яго вуху і шчацэ была бачная кроў. Пасля гэтага кандыдата ў прэзідэнты ў шчыльным коле агентаў Сакрэтнай службы павезлі з мітынгу; сыходзячы, ён падняў уверх руку са сціснутым кулаком, што выклікала радасць натоўпу^[27][28][29].

Наступствы

Трампа даставілі ў мемарыяльную бальніцу Батлера для абследавання. Прадстаўнік Сакрэтнай службы заявіў, што Трамп у бяспецы^[30]. Са слоў прадстаўніка перадвыбарчага штаба Стывена Чэнга з палітыкам Трампам «усё ў парадку»^[31].

Пракурор акругі Батлер заявіў, што стралок і адзін з удзельнікаў мітынгу былі забітыя^[32].

Член Палаты прадстаўнікоў ЗША Роні Джэксан пазней распавёў Fox News, што яго пляменнік быў паранены ў шыю^[33].

Неадкладна была разгорнута экстраная эвакуацыя 50 000 гледачоў, якая была апісана відавочцамі як «лагістычны кашмар»^[34].

15 верасня на Трампа быў здзейснены новы замах, але палітык не пацярпеў^[35].

Расследаванне

Сакрэтная служба ЗША пачала расследаванне сумесна з Міністэрствам юстыцыі, Федэральным бюро расследаванняў і Бюро па кантролі за алкаголем, тытунём, агнястрэльнай зброяй і выбуховымі рэчывамі^[36]. Злачынства расследуецца як замах на забойства^[37].

Федэральныя следчыя папярэдне апазналі асобу стралка, ім аказаўся 20-гадовы белы мужчына з Пенсільваніі^[38] Томас Мэцью Крукс^[39].

Цела Крукса было знята з даху^[40]. У яго не было з сабой дакументаў^[41][42], але ФБР пацвердзіла асобу стралка з дапамогай біяметрыі адбіткаў пальцаў і аналізу ДНК^[43]. Пры аглядзе машыны, на якой Крукс ехаў на мітынг, у ёй была выяўленая выбухоўка^[44], а пры аглядзе цела нападніка быў знойдзены дыстанцыйны дэтанатар^[45][46][47].

Былыя агенты ФБР, апытаныя CNN, былі шакаваныя ад таго, што дах, які знаходзіўся на адлегласці ад сцэны ўсяго ў 120—150 метрах, не быў узяты пад ахову першапачаткова^[48]. Дапушчэнне падобнай сітуацыі прызнана правалам асноўнай абавязкі агенцтва^[49].

Рэакцыя

Трамп пасля нападу падзякаваў супрацоўнікам Сакрэтнай службы і праваахоўным органам^[50].

Дзеючы прэзідэнт ЗША Джо Байдэн і віцэ-прэзідэнт Камала Харыс былі апавешчаныя пра злачынства^[51]. Пазней Байдэн выступіў з афіцыйнай заявай з нагоды стральбы, асудзіўшы напад і падзякаваўшы супрацоўнікам Сакрэтнай службы^{[52][53][54][55]}.

Былыя прэзідэнты Барак Абама^[56] і Джордж Буш-малодшы^[57], губернатар Мічыган Грэтхен Уітмер, лідар меншасці Палаты прадстаўнікоў Хакім Джэфрыс, лідар большасці ў Сенаце Чак Шумер, міністр транспарту Пітэр Бутыджыч, губернатар Пенсільваніі Джошуа Шапіра і былая спікерка Палаты прадстаўнікоў Нэнсі Пэлосі^[58] асудзілі палітычны гвалт.

Асуджэнне палітычнага гвалту выказалі прэм’ер-міністр Італіі Джорджа Мелоні^[59], прэм’ер-міністр Венгрыі Віктар Орбан^[60], прэм’ер-міністр Ізраіль Біньямін Нетаньяху, прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі Кір Стармер^[61], многія іншыя кіраўнікі дзяржаў і ўрадаў таксама асудзілі замах. Былы прэзідэнт Бразіліі Жаір Балсанару выказаў сваю салідарнасць з Трампам пасля стральбы.