Захар Кузьміч Магілеўчык

Захар Кузьміч Магіле́ўчык^[1][2] (18 лютага 1895(1895-02-18), Галоўчын, Магілёўская губерня — 6 студзеня 1975(1975-01-06)) — беларускі вучоны ў галіне гігіены і санітарыі, доктар медыцынскіх навук (1945), прафесар (1934), член-карэспандэнт Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1953). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1949).

Захар Кузьміч Магілеўчык
Дата нараджэння	18 лютага 1895(1895-02-18)
Месца нараджэння	Галоўчын, Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 1975(1975-01-06) (79 гадоў)
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	гігіеніст
Навуковая сфера	гігіена і санітарыя[d]
Месца працы	Народны камісарыят аховы здароўя БССР БДУ БДМУ Іжэўскі дзяржаўны медыцынскі інстытут[d]
Навуковая ступень	доктар медыцынскіх навук
Навуковае званне	член-карэспандэнт Акадэміі медыцынскіх навук СССР[d] прафесар
Альма-матар	МДУ Магілёўская фельчарска-акушэрская школа[d] (1914) медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта[d] (1923)
Партыя	КПСС
Член у	Саюз архітэктараў СССР
Узнагароды
Творы ў Вікікрыніцах

Біяграфія

Нарадзіўся 18 лютага 1895 года ў вёсцы Галоўчын Магілёўскага павета Магілёўскай губерні (сучасны аграгарадок у Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобласці).

Скончыў пачатковую школу ў 1907 годзе, двухкласнае вучылішча ў Бялынічах і ў 1914 годзе — Магілёўскую фельчарскую школу^[3]. Працаваў у розных паветах Магілёўскай губерні, быў прызваны ў армію.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі працаваў намеснікам старшыні сельсавета^[3], быў мабілізаваны працаваць у проціэпідэмічных атрадах Магілёўскага губернскага аддзела аховы здароўя. У 1919 годзе накіраваны на вучобу Маскоўскі ўніверсітэт, медыцынскі факультэт якога скончыў у 1923 годзе. Прайшоў спецыялізацыю па гігіене і санітарыі ў Санітарна-гігіенічным інстытуце Наркамата аховы здароўя РСФСР^[4].

З 1924 года працаваў павятовым санітарным ўрачом і намеснікам загадчыка аддзелам аховы здароўя ў Горацкім павеце, затым гарадскім санітарным урачом у Мінску. У 1925—1931 гадах — у Наркамаце аховы здароўя БССР на пасадах намесніка загадчыка, пазней — загадчыка санітарна-эпідэміялагічным аддзелам. Адначасова са снежня 1924 года пачаў працаваць у Беларускім дзяржаўным універсітэце асістэнтам, потым — дацэнтам кафедры гігіены медыцынскага факультэта. З 1931 года цалкам перайшоў працаваць у БДУ на пасадзе выконваючага абавязкі загадчыка кафедрай гігіены. У 1934 годзе зацверджаны ў званні прафесара і абраны на пасаду загадчыка кафедрай гігіены Мінскага медыцынскага інстытута^[4].

Член КПСС з 1942 года. У час Вялікай Айчыннай вайны ў 1941—1943 гадах — загадчык кафедрай гігіены ў Іжэўскім медыцынскім інстытуце, кансультант па санітарным пытанням медсанчастак абаронных заводаў, ваенных шпіталяў і Наркамата аховы здароўя Удмурцкай АССР^[4]. З чэрвеня 1943 года — на пасадзе рэктара адноўленага ў Яраслаўлі Беларускага медыцынскага інстытута, якую займаў да 1953 года.

З 1955 года на працягу 13 гадоў з’яўляўся галоўным рэдактарам часопіса «Здравоохранение Белорусии»^[3]. Удзельнічаў у якасці сарэдактара раздзела «Гігіена» другога выдання «Вялікай медыцынскай энцыклапедыі»^[4].

Памёр 6 студзеня 1975 года.

Навуковая дзейнасць

З. К. Магілеўчыку належаць навуковыя працы па пытаннях гігіены, планіроўкі добраўпарадкаванні населеных пунктаў, жыллёва-камунальнай гігіене, санітарнай ахове прыродных рэсурсаў. Быў кансультантам праектаў генеральных планаў Мінска, Магілёва, Віцебска, Бабруйска, Гомеля і іншых населеных пунктаў БССР^[4] (схемы размяшчэння ўстаноў медыцынскага абслугоўвання)^[5]. З’яўляецца аўтарам больш за 120 навуковых прац. Пад яго кіраўніцтвам выканана 4 доктарскіх і 18 кандыдацкіх дысертацый.

Сярод апублікаванага:

• Практыкум па эксперыментальнай (агульнай) гігіене. — Мн., 1931.
• Актуальные вопросы гигены села. (разам з Д. П. Бяляцкім) // Вестник АМН СССР. 1964. № 7.

Грамадская дзейнасць

Член Саюза архітэктараў СССР з 1934 года^[5]. З. К. Магілеўчык быў старшынёй Беларускага навуковага таварыства гігіеністаў, членам праўлення Усесаюзнага навуковага таварыства гігіеністаў, Усесаюзнага і Беларускага навукова-тэхнічных таварыстваў гарадской гаспадаркі^[4]. Уваходзіў у склад архітэктурнага савета Камітэта па справах будаўніцтва і архітэктуры Савета Міністраў СССР, прэзідыума Вучонага медыцынскага савета Міністэрства аховы здароўя БССР, Беларускага рэспубліканскага камітэта прафсаюзаў медыцынскіх работнікаў^[4].

Абіраўся дэпутатам Яраслаўскага і Мінскага гарадскіх Саветаў^[4].

Узнагароды

• Ордэн Леніна (1953);
• ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1944);
• ордэн «Знак Пашаны» (1948);
• два медаля «За працоўную доблесць» (1961, 1967);
• медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1945);
• медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946);
• юбілейны медаль «Дваццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1965);
• чатыры ганаровыя граматы Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР;
• значок «Выдатнік аховы здароўя».

Памяць

Імем З. К. Магілеўчыка названы вуліцы ў горадзе Бялынічы і аграгарадку Галоўчын^[6]. На будынку Галоўчынскай сельскай урачэбнай амбулаторыі ўстаноўлена мемарыяльная дошка^[6].