Захар Нямчэўскі

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Нямчэўскі.

Захарый (Захар) Якаўлевіч Нямчэўскі (польск.: Zachar (Zachariasz) Niemczewski, руск.: Захарий Яковлевич Немчевский; 1766 (1768?)^[3] — 1820) — матэматык, прафесар Віленскага ўніверсітэта, цэнзар. Доктар філасофіі (1788).

Захар Нямчэўскі
Дата нараджэння	1766[1]
Месца нараджэння	Расейны, Расейнская воласць[d], Расейнскі павет, Жамойцкае староства, Вялікае Княства Літоўскае
Дата смерці	10 снежня 1820(1820-12-10)
Месца смерці	мерк. Гродна, Гродзенскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя[2]
Месца пахавання	Бернардзінскія могілкі
Грамадзянства	Вялікае Княства Літоўскае  Расійская імперыя
Род дзейнасці	матэматык, censor
Месца працы	Імператарскі Віленскі ўніверсітэт
Альма-матар	Галоўная віленская школа Вышэйшая політэхнічная школа[d]

Біяграфія

Паходзіў са Жамойці. Скончыў Галоўную віленскую школу. У 1788 годзе атрымаў ступень доктара філасофіі і свабодных навук^[4].

Быў вучнем і пераемнікам прафесара Францішка Нарвойша^[5]. З 1794 года выкладаў матэматыку^[4] ў Галоўнай школе, а пасля ў Віленскім універсітэце.

У 1797 годзе выехаў для далейшага навучання ў Італію, Францыю і Швейцарыю. Вярнуўся ў Вільню ў 1806 годзе^[4].

Па вяртанні з-за мяжы выкладаў вышэйшую змешаную матэматыку ў Віленскім універсітэце, а таксама чытаў курс чыстай матэматыкі^[5]. У 1809 годзе атрымаў пасаду экстраардынарнага прафесара, у 1810 годзе — ардынарнага прафесара^[4]. У 1817—1820 гадах — дэкан фізіка-матэматычнага факультэта Віленскага ўніверсітэта^[4].

Пад псеўданімам «Келюс» (польск.: Kielus) удзельнічаў у «Таварыстве шубраўцаў».

Адначасова з выкладчыцкай дзейнасцю ў 1814—1818 гадах быў цэнзарам Цэнзурнага камітэта пры Віленскім універсітэце^[3].

Надмагільны помнік

Памёр у 1820 годзе ў Гродне(?). Пахаваны на Бернардзінскіх могілках у Вільні. На магіле пастаўлены помнік з бюстам^[6].

Навуковая і педагагічная дзейнасць

Захарый Нямчэўскі змяніў падыход да выкладання матэматыкі ва ўніверсітэце, з арыенцірам на новыя павевы ў еўрапейскай навуцы. Замест састарэлага курса Нарвойша ён пачаў чытаць курс дыферэнцыяльнага і інтэгральнага злічэнняў^[5].

У аснове распрацаванай ім праграмы поўнага курса матэматыкі быў падручнік французскага матэматыка Сільвестра Лакруа. Выкладанне матэматычнага аналізу і механікі Нямчэўскі паставіў па ўзоры Парыжскай політэхнічнай школы^[5].

У сваіх лекцыях Нямчэўскі выкладаў:

• правілы дыферэнцыравання функцый з адной і многімі зменнымі;
• прымяненне дыферэнцыравання да знаходжання экстрэмумаў функцый;
• даследаванне крывых ліній вышэйшых парадкаў;
• інтэграванне алгебраічных і трансцэндэнтных функцый;
• інтэграванне звычайных дыферэнцыяльных ураўненняў любога парадку (уключаючы асаблівыя рашэнні і ўраўненні ў частковых вытворных);
• варыяцыйнае злічэнне;
• курс механікі, заснаваны на аналізе.

Як дасведчаны прафесар, меў вялікі ўплыў на сваіх паслядоўнікаў. Яго курсы матэматыкі чыталіся па распрацаванай ім праграме выхаванцамі ўніверсітэта А. Вырвічам і М. Палінскім^[5].

Таксама быў адным з гувернёраў Станіслава Мараўскага, доктара медыцыны і мемуарыста^[7].