Кантрабас

Кантрабас або басэтля^[1] — найбуйнейшы са струнных смычковых інструментаў, які мае рысы скрыпічнага сямейства і сямейства віёлаў. На кантрабасе іграюць стоячы або седзячы на высокім табурэце, ставячы інструмент перад сабой. Вышыня інструмента рэгулюецца даўжынёй шпіля. Прыёмы ігры на кантрабасе і рыскі тыя ж, што і на скрыпцы, іграюць смыкам, тэхніка ігры на кантрабасе адрозніваецца ад скрыпічнай. Смык дзвюх сістэм — нямецкай і французскай.

Кантрабас
Класіфікацыя	• Хардафон • Смычковы інструмент
Дыяпазон
Роднасныя інструменты	Скрыпка, альт, віяланчэль, віёлы, актабас, бас-гітара
Музыканты	Спіс кантрабасістаў
Кантрабас на вікісховішчы

Сучасны кантрабас мае чатыры струны, настроеныя па квартам (у адрозненне ад іншых смычковых інструментаў): E₁, A₁, D, G (мі, ля контрактавы, рэ, соль вялікай актавы). Гэта так званы «аркестровы лад». На некаторых мадэлях кантрабасаў, што выкарыстоўваюць пераважна ў сімфанічным аркестры, ёсць пятая струна, настроеная на C₁ (до контрактавы); аркестровыя кантрабасы XVII—XVIII стст. мелі тры струны і кароткі грыф. Існуе таксама так званы «сольны» лад, гэта калі струны настройваюцца на тон вышэй, пры гэтым выкарыстоўваюцца адмысловыя «сольныя» струны, што дае больш чысты і прыгожы тэмбр.

Дыяпазон кантрабаса, якім карыстаюцца на практыцы, параўнальна невялікі: ад E₁ (мі контрактавы) да e¹ (мі першай актавы). У сольных віртуозных творах выкарыстоўваюцца і больш высокія гукі, якія запісваюць у тэнаровым і скрыпічным ключах. У партыях ноты пішуцца ў басовым, тэнаровым або скрыпічным ключах на актаву вышэй за натуральнае гучанне. Прафесійныя кантрабасісты паказваюць свету цудоўнае майстэрства валодання інструментам. Хоць інструмент выглядае як грувасткі і непаваротлівы, але ён мае неверагодныя магчымасці, практычна невядомыя звычайнаму слухачу, спалучаючы ў сабе цёплае басовае гучанне з магчымасцю выканання флажалетаў у высокіх рэгістрах, ён неперавышаны ў выкананні сольных твораў. Інструменты, зробленыя майстрамі, і старадаўнія інструменты дзівяць слухача насычанасцю гуку і аксамітавым тэмбрам, асноўная сфера іх выкарыстання — сімфанічны аркестр, у якім групе кантрабасаў належыць найважнейшая роля басовай асновы. Кантрабас часам выкарыстоўваецца ў камерных ансамблях, у духавых аркестрах, а таксама ў джазе і іншых жанрах. У сайкабілі кантрабас выкарыстоўваецца замест бас-гітары. Некаторыя сучасныя поп- і рок-гурты ўключаюць яго ў свой склад.

Вядомыя кантрабасісты

• Радыён Азархін
• Джавані Батэзіні
• Уладзімір Волкаў
• Даменіка Драганеці
• Гары Кар
• Сяргей Кусевіцкі
• Чарлз Мінгус
• Іаханес Шпергер
• Клаус Штоль
• Людвіг Штрайхер

Кантрабас у літаратуры і іншых галінах мастацтва

• Антон Чэхаў — «Раман з кантрабасам».
• Патрык Зюскінд — раман «Кантрабас».

Зноскі

1. басэтля, басэтлевы - Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова) (нявызн.).