Крыж Завішы

Крыж Завішы або Крыж Завіша з Фалькенштэйна - адна з трох галоўных рэліквій Чэхіі.

Гравюра (перыяду барока) Крыжа Завішы

Апісанне

Залаты двухбаковы крыж вышынёй 70 см з філігранню, выраблены ў Візантыі напачатку XIII стагоддзя. Убудаваны медальён з золата з перагародчатай эмаллю (Візантыя, XI ст.).

Адносіцца да дзесяці найрэдкім і найбольш каштоўных рэліквій у свеце і цяпер уключаны ў спіс нацыянальных помнікаў культуры. Да канца 1949 года рэліквія з'яўлялася ўласнасцю цыстэрцыянскага кляштара ў Вышабродзе (зараз раён Чэскі-Крумлаў Паўднёвачэшскага края Чэшскай Рэспублікі).

Гісторыя

У 1270 годзе быў вывезены з Венгрыі каралевай Ганнай Венгерскай, якая бегла да двара караля Чэхіі (Багеміі) Пржэмысла Отакара II і сваёй дачкі Кунгуты (Кунігунды) Расціслаўны і забрала з сабой частка каралеўскай скарбніцы, у тым ліку карону Святога Іштвана і дадзены крыж.

Пасля смерці Кунгуты ўладальнікам крыжа стаў яе другі муж, рыцар, неафіцыйны чэшскі віцэ-кароль Завіша з Фалькенштэйна, які нібы дараваў крыж вышабродскаму цыстэрцыянскаму кляштару.

На працягу стагоддзяў крыж з’яўляўся асноўным багаццем кляштара ў Вышабродзе. Гэты цудоўны аб’ект авеяны шматлікімі гістарычнымі таямніцамі і гіпотэзамі. У 1938 годзе быў перададзены ў сховішча каранацыйных рэгалій сабора Святога Віта на Пражскім Градзе.

У наш час Крыж Завішы — трэці з самых каштоўных помнікаў сярэднявечнага ювелірнага мастацтва ў Чэхіі (пасля каранацыйных рэгалій і рэлікварыя з мошчамі святога Маўра).

Гл. таксама

• Карона Святога Вацлава
• Рэлікварый Святога Маўра
• Хрысціянскія рэліквіі

Літаратура

• Karel Chytil, Antonín Friedl, Nikolaj Pavlovič Kondakov: Kříž zvaný Závišův v pokladu kláštera ve Vyšším Brodu. Praha 1930

Спасылкі

• Kříž Záviše z Falkenštejna Архівавана 24 мая 2008.
• Kříž krásného Záviše Архівавана 12 ліпеня 2012.
• Závišův kříž z vyšebrodského pokladu