Кінатэатры Віцебска

Кінатэатры ў Віцебску існуюць з 1905 года. На 2022 год у Віцебску працуе 2 кінатэатра, абодва падкантрольныя дзяржаўнай структуры УП «Кінавідэапракат» Віцебскага аблвыканкама^[1].

Гісторыя

Колькасць
кінатэатраў
па гадах:

1917	6
1924	3
1940	3
2021	2

Першы кінасеанс у Віцебску адбыўся ў 1898 годзе. Першы кінатэатр адкрыўся ў 1905 годзе («Рэкорд», цяпер — «Дом кіно»)^[2].

У 1910-х гадах у Віцебску працавала 6 кінатэатраў – «Рэкорд», «Адэон», «Кіно-Арс», «Ілюзіён», «Гігант» і «Мастацкі». Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ўсе кінатэатры былі нацыяналізаваны^[3].

У кастрычніку 1921 года «Рэкорд» быў перайменаваны ў «Спартак».

На базе кінатэатра «Ілюзіён» у 1923 годзе быў адкрыты кінатэатр «Пралеткіно»^[3]. У 1924 годзе ў рэспубліканскі трэст «Белдзяржкіно» перададзеныя кінатэатры «Пралеткіно» і «Мастацкі». Пры гэтым кінатэатр «Спартак» падпарадкоўваўся іншай арганізацыі - «Савкіно».

З 1927 года ў кінатэатрах Віцебска пачалі нумараваць месцы для гледачоў^[2].

У 1930 годзе ў Віцебску ў будынку «Пралеткіно» адкрыўся першы Дзіцячы кінатэатр імя Макса Гельца. Пад рознымі назвамі ён праіснаваў да 1941 года^[3].

У красавіку 1932 года ў «Мастацкім» (пазней у гэтым жа годзе ён быў перайменаваны ў «Першае мая») адбыўся першы кінасеанс з гукам^[3].

Некаторы час у будынку былой сінагогі на вул. Валадарскага (цяпер - вул. Суворава) ў Віцебску працаваў чырвонаармейскі кінатэатр^[2].

У 1940 годзе у горадзе працавала 3 кінатэатра: «Спартак», «Пралеткіно» і «Першае мая». А пасля завяршэння Другой сусветнай вайны ў Віцебску працаваў толькі 1 кінатэатр – «Спартак».

У 1948 годзе адкрыты кінатэатр «Зара», а ў 1958 — «Дружба», «Зеніт», «Кастрычнік» (будаўніцтва вялося з 1954 года)^[4] і летні кінатэатр «1 Мая».

У 1961 годзе адкрыўся кінатэатр «Усход», у ліпені 1961 адбыўся першы сеанс у кінатэатры «Мір».

У 1960—1970-я гады ў Віцебску працаваў перасоўны кінатэатр «Малютка»^[2].

Кінатэатр «Беларусь»

У 1972 годзе адкрыўся кінатэатр «Беларусь». У 1989 у ім упершыню ў Віцебску быў паказаны стэрыафільм.

У чэрвені 1983 года ў спісаным самалёце Ту-134 быў адкрыты дзіцячы кінатэатр «Палёт» (каля Тэхналагічнага універсітэта)^[2]. Самалёт з рэгістрацыйным нумарам СССР-65639, з якога быў зроблены кінатэатр, у 1977 годзе быў скрадзены на маршруце Петразаводск-Ленінград. Кінатэатр працаваў да 1988 года. У 1992 годзе самалёт падпалілі і неўзабаве яго дэмантавалі і ўтылізавалі.

У 1985 годзе праведзена рэканструкцыя кінатэатра «Спартак». У 2006 годзе пасля чарговай рэканструкцыі кінатэатр быў перайменаваны ў «Дом кіно».

У 1988 годзе адкрыты кінатэатр «Брыганціна». У 2008 годзе ён быў зачынены на капітальны рамонт, але з-за недахопу фінансавання работы не былі завершаныя^[5].

З мая 2013 года лічбавым стаў «Дом кіно», а з ліпеня 2013 — «Мір».

Спіс кінатэатраў Віцебска

У спісе прадстаўлены зачыненыя, існуючыя і будучыя кінатэатры Віцебска. Яны размешчаныя ў алфавітным парадку.

Табліца:

• Назва — назва кінатэатра;
• Адкрыты — дата адкрыцця кінатэатра;
• Закрыты — дата закрыцця для неіснуючых кінатэатраў;
• Архітэктары — імя і прозвішча архітэктараў;
• Адрас — адрас, дзе знаходзіцца кінатэатр;
• Нататкі — дадатковыя тлумачэнні;
• Спасылкі — крыніцы;

Існуючыя

Колерам вылучаныя часова зачыненыя кінатэатры

Назва	Адкрыты	Архітэктары	Адрас	Выява	Нататкі	Спасылкі
Дом кіно	1905		вул. Леніна, 40		Кіназала на 517 месц з экранам 11,2 на 4,7 метраў. Старэйшы кінатэатр Беларусі. Да 1921 года — «Рэкорд», з 1921 па 2006 — «Спартак». Будынак, у якім размешчаны кінатэатр, з'яўляецца помнікам архітэктуры канца 19 пачатку 20 стагоддзяў.	[6][7]
Мір	1961		вул. Чэхава, 3		2 залы на 186 і 157 месц.	[8]

Закрытыя

Назва	Адкрыты	Закрыты	Архітэктары	Адрас	Нататкі	Спасылкі
3Dзевятае царства	2011	2011		вул. Горкага, 120	Першы 3D-кінатэатр Віцебска ў КДЦ «Першамайскі», працаваў да красавіка 2011.	[9]
1 Мая	1958	1977	Л. Якушаў	прасп. Фрунзэ	Летні кінатэатр на 200 гледачоў.	[10]
Адэон	1910	Н/Д
Аўтакінатэатр Driver	2014	2016		прасп. Маскоўскі	Аўтакінатэатр размяшчаўся на аўтадроме каля запраўкі Газпрамнафта на Маскоўскім праспекце. Гук ішоў праз FM-перадатчык.	[11]
Беларусь	1972	2000-я	Ю. В. Шпіт	вул. Генерала Белабародава, 3	Зала на 1215 гледачоў. Сёння ў будынку размяшчаецца гандлёвы цэнтр «Беларусь».	[2][12]
Брыганціна	1988	2008	В. Бабашкін	прасп. Будаўнікоў, 9	2 залы на 400 і 200 гледачоў. Зачынены на капітальны рамонт, з-за недахопу фінансавання работы не вядуцца.	[2]
Гігант	Н/Д	Н/Д
Дружба	1958	Н/Д		вул. Зеленагурская, 14	Кіназала на 220 гледачоў. Цяпер у будынку па тыпавому праекту размяшчаецца бібліятэка імя М. Лынькова.	[2][12]
Зара	1948	1969		пл. Перамогі		[12]
Зеніт	1958	1990-я		вул. Ленінградская, 34	Кіназала на 220 гледачоў. Аднапавярховы будынак па тыпавому праекту захаваўся, выкарыстоўваецца ў якасці гандлёвага цэнтра.	[12]
Ілюзіён	1910	1941			З 1923 года — «Пралеткіно».
Кастрычнік	1958	1997		вул. Касманаўтаў, 2	Шырокаэкранны кінатэатр з залай на 560 гледачоў. Цяпер – Палац творчасці дзяцей і моладзі.	[12]
Кіно-Арс	1910	Н/Д
Малютка	Н/Д	Н/Д			Перасоўны кінатэатр.
Мастацкі	1910	1941		вул. Кірава	З 1932 — «Першае мая».
Палёт	1983	1988		прасп. Маскоўскі	Дзіцячы кінатэатр, знаходзіўся ў спісаным самалёце Ту-134.
Усход	1961	1990-я		вул. 1-я Пралетарская, 6	Кіназала на 279 гледачоў у двухпавярховым будынку па тыпавому праекту.	[12]

Зноскі

1. Унитарное предприятие ”Киновидеопрокат“ (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 верасня 2021. Праверана 17 верасня 2021.
2. Где в Витебске находились 11 кинотеатров и почему они были особенные (руск.). Витебский курьер. Праверана 17 верасня 2021.
3. Интересные факты из истории кинематографа в Витебске сто лет назад (руск.). Витебский курьер. Праверана 17 верасня 2021.
4. «Октябрь» в Витебске. А вы помните такой? (руск.). Витебский курьер. Праверана 17 верасня 2021.
5. История кинотеатра «Бригантина» в Витебске. Что будет с этим зданием сегодня (руск.). Витебский курьер. Праверана 17 верасня 2021.
6. Дом кино 2D/3D (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 верасня 2021. Праверана 17 верасня 2021.
7. Кинотеатры Витебска - наследие советских времен (руск.). autogear.ru. Праверана 17 верасня 2021.
8. Кинотеатр Мир (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 верасня 2021. Праверана 17 верасня 2021.
9. 3D-кинотеатр, о котором столько говорили жители Витебска, открылся (руск.)(недаступная спасылка). Народные новости Витебска. Архівавана з першакрыніцы 17 верасня 2021. Праверана 17 верасня 2021.
10. Жители Витебска поделились воспоминаниями о летнем кинотеатре на проспекте Фрунзе (руск.). Витебский курьер. Праверана 17 верасня 2021.
11. Driver (руск.). vitebsk.biz. Праверана 17 верасня 2021.
12. Кинотеатры Витебска (руск.). Витебская энциклопедия. Праверана 17 верасня 2021.