Лагойская ткацкая фабрыка

Лагойская ткацкая фабрыка, Лагойская палатняна-папяровая мануфактура — былое прыватнаўладальніцкае прадпрыемства па вытворчасці тканін ў мястэчку Лагойск. Дзейнічала ў 1837—1856 гг.^[1]

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Лагойская ткацкая фабрыка
Будынак фабрыкі ў 1944-1949 гадах
54°12′03,62″ пн. ш. 27°51′00,79″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Лагойск
Архітэктурны стыль	класіцызм
Заснавальнік	Канстанцін Тышкевіч
Дата заснавання	1837
Дата скасавання	1856
Статус	ахоўваецца дзяржавай

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 613Г000230

Знаходзіцца ў цэнтры горада, на рагу гістарычных Плешчаніцкай і Мікольскай вуліц (цяпер — вуліца Савецкая, 9).

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь як адзін з фрагментаў сядзібы Тышкевічаў.

Гісторыя

У 1837 годзе Канстанцін Тышкевіч заснаваў у Лагойску прадпрыемства па вытворчасці тканін, якое працавала да 1856 года^[1]. Выпускала палатно, баваўняныя і льняныя хусцінкі.

У справаздачы мінскага губернатара за 1842 г. адзначаецца, што палатняная фабрыка ў мястэчку Лагойск вырабляе тавару на 5770 рублёў у год, які знаходзіць збыт часткова на тэрыторыі губерні, часткова — пастаўляецца ў Рыгу, адкуль, магчама, ішла далей на экспарт.

Палатняная фабрыка

У краязнаўчым нарысе Паўла Шпілеўскага «Падарожжа па Палессі і беларускім краі», упершыню надрукаваным у Санкт-Пецярбургу ў славутым часопісе «Современник» («Сучаснік») у 1853—1855 гг., гэта прадпрыемства апісваецца так:

Лагойск славіцца фабрыкай папяровых і ільняных вырабаў, заснаванай графам Канстанцінам Тышкевічам у 1837 годзе, якая зараз дайшла да пэўнай ступені дасканаласці: на ёй 50 станкоў, якія за год вырабляюць ад 800 да 900 аршын папяровых (баваўняных) і ільняных тканін на суму ад 20 000 да 25 000 рублёў срэбрам. Ільняная пража для фабрыкі закупаецца ў Мінскай губерні, а папяровая выпісваецца з Англіі (з Манчэстэра)[2].

У 1859 г. мела 12 станкоў і 2 машыны. Тканіны выпускаліся як грубыя, так і найтанчэйшыя, што сведчыць аб высокім узроўні якасці. Выпускала да 50 і больш тысячаў аршынаў палатна рознага колеру і ўзору.

Акрамя іншаземцаў, запрошаных з Германіі, на фабрыцы працавала 80 мужчын і 5 жанчын^[3].

Пазней у будынку фабрыкі месцілася яўрэйская, а пасля беларуская школа. У цяперашні час прыстасаваны пад жылы дом.

Архітэктура

Фабрыка пабудавана ў стылі класіцызму з брусавага дрэва на высокім мураваным падмурку, даўжынёю 37, шырынёй 11 аршын. Дах гонтавы. Пабудова ў плане Г-падобная. Асноўны аб'ём — аднапавярховы, бакавы — двухпавярховы з верандай. Закот веранды аздоблены разным узорам^[4].

Зноскі

1. Лагойск // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лагойскага раёна. У 2 кнігах. Кн. 2-я. — Мн.: БелЭн, 2004. С. 398.
2. Насевіч, Вячаслаў. У складзе Расійскай імперыі  (бел.). «Персанальны сайт беларускага гісторыка Вячаслава Насевіча» (1 лютага 2011).
3. Канстанцін Тышкевіч  (бел.). «Віртуальны музей горада Лагойска» (1 лютага 2011).
4. Інвентарнае апісанне маёнтка Лагойск  (бел.). «Віртуальны музей горада Лагойска» (1 лютага 2011).