Ланкастэры

Ланка́стэры (англ.: House of Lancaster) — бакавая галіна каралеўскага дому Плантагенетаў.

Ланкастэры
англ.: House of Lancaster
Тытулы	герцаг Ланкастэр, кароль Англіі
Роданачальнік	Джон Гонт
Падданства	Англія
Дом паходжання	Плантагенеты[1][2]
Апошні кіраўнік	Генрых VI
Год заснавання	1362
Спыненне роду	1471 (па мужчынскай лініі)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сімвал Ланкастэраў

Генры Артур Пейн. Сцэна ў садзе Тэмпла ў першай частцы п’есы «Генрых VI^[en]», дзе прыхільнікі варожых фракцый выбіраюць чырвоныя і белыя ружы

Пышная і вельмі яркая дамаская ружа з моцным прыемным пахам была самай распаўсюджанай і любімай сярод усіх шматлікіх відаў сярэднявечных руж. Меркавана, у 1250 годзе яе прывёз у Праванс з мусульманскага Усходу адзін з удзельнікаў Крыжовых паходаў — граф Шампані Цібо IV Вялікі, празваны Спеваком. Паводле легенды, граф Ланкастэрскі, зачараваны гэтай ружай у адным з садоў Францыі, захапіў яе да сябе на радзіму^[3]. У памяці пакаленняў умацавалася, што пунсовая дамаская ружа стала сімвалам гэтага магутнага дому, у часы шматгадовай барацьбы з Ёркамі за карону краіны. Аднак у гербе Ланкастэраў не было пунсовай ружы, упершыню яе з белай ружай аб’яднаў у сваім гербе Генрых VII Цюдар, які лічыў сябе спадчыннікам і Ланкастэраў, і Ёркаў (праз жонку). Эпізод з выбарам руж, які паказаны Шэкспірам у першай частцы п’есы «Генрых VI», цалкам выдуманы ім.

Гісторыя

Заснавальнікам дому Ланкастэраў з’яўляецца Джон Гонт (ці Іаан Генцкі, празваны так па месцы нараджэння), герцаг Ланкастэр (1340—1399) — трэці выжылы сын англійскага караля Эдуарда III. Сын Джона Гонты Генрых Болінгбрак (1367—1413) у 1399 годзе зрынуў свайго стрыечнага брата Рычарда II, і стаў каралём пад імем Генрыха IV, захаваўшы (як і яго сын і ўнук) тытул герцага Ланкастэра. сын Генрых V (1387—1422), кароль Англіі (1413—1422), у сваю чаргу яго спадчыннікам стаў адзіны сын Генрых VI (1421—1471). Генрых VI стаў каралём ва ўзросце 10 месяцаў, і за яго кіравалі яго дзядзькі, Джон, герцаг Бедфард, і Хамфры, герцаг Глостэр. Ён таксама быў каранаваны (падчас Стагадовай вайны) як кароль Францыі. Генрых VI пакутаваў на псіхічныя расстройствы. У 1461 годзе ён быў зрынуты прадстаўнікамі іншай бакавой галіны Плантагенетаў, Ёркамі. Але ў 1470 годзе, падчас войны Пунсовай і Белай ружы, ён на некалькі месяцаў ізноў стаў каралём — да красавіка 1471 года, пасля чаго быў ізноў звергнуты і забіты. Незадоўга да гэтага яго адзіны сын Эдуард, прынц Уэльскі, загінуў у бітве пры Т’юксберы, так што з забойствам Генрыха VI галіна Ланкастэраў па мужчынскай лініі згасла.

Генрых VII, заснавальнік дынастыі Цюдараў, які заняў прастол у 1485 годзе, быў нашчадкам пазашлюбнага (пасля ўзаконенага) сына Джона Гонта^[4] і лічыўся спадчыннікам дому Ланкастэраў. Узыйшоўшы на прастол, ён прыняў таксама тытул герцага Ланкастэрскага, які з таго часу непадзельны з брытанскай каронай.

Гл. таксама

• Спіс герцагскіх тытулаў Брытанскіх астравоў

Зноскі

1. Ланкастер, графский и герцогский титул // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XVII. — С. 331.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21468201'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892928'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137'></a>
2. Ланкастерская династия // Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт — 1 — М.: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q167997'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q131355550'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20078554'></a>
3. Marty-Duffaut Josy. Le Potager du Moyen Âge. — P. 199.
4. Праз сына Джона Гонта, Джона Бофарта, 1-га графа Сомерсет, яго сына, Джона Бофарта, 1-га герцага Сомерсет, і яго дачку, Маргарэт Бофарт, маці Генрыха VII