Леа Дэліб

Клеман Філібер Леа Дэліб (фр.: Clément Philibert Léo Delibes) (21 лютага 1836, Сен-Жэрмен-дзю-Валь, цяпер у межах г. Ла-Флеш, Францыя — 16 студзеня 1891, Парыж) — французскі кампазітар. Член Інстытута Францыі^[ru] (1884).

Леа Дэліб
фр.: Léo Delibes
Асноўная інфармацыя
Імя пры нараджэнні	фр.: Clément Philibert Léo Delibes
Дата нараджэння	21 лютага 1836(1836-02-21)[1][2][…]
Месца нараджэння	Ла-Флеш, Сарта, рэгіён Пеі-дэ-ла-Луар, Метраполія Францыі, Францыя[3]
Дата смерці	16 студзеня 1891(1891-01-16)[1][2][…] (54 гады)
Месца смерці	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя[3]
Месца пахавання	могілкі Манмартр[4]
Краіна	Францыя
Бацька	Philibert Delibes[d][5]
Маці	Clémence Batiste[d][5]
Альма-матар	Парыжская Вышэйшая нацыянальная кансерваторыя музыкі і танца[d]
Месца працы	Парыжская Вышэйшая нацыянальная кансерваторыя музыкі і танца[d][6] Дзяржаўная парыжская опера[6] Theatre Lyrique[d][6]
Музычная дзейнасць
Педагог	Адольф Шарль Адан
Прафесіі	кампазітар, выкладчык універсітэта, арганіст
Гады актыўнасці	1850[7] — 1891[7]
Інструменты	арган[d]
Выхаванцы	Maurice Emmanuel[d], Spyridon Samaras[d], Émile Jaques-Dalcroze[d] і Camille Erlanger[d]
Грамадская дзейнасць
Член у	Акадэмія прыгожых мастацтваў[d] (1891)
Узнагароды
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Леа Дэліб нарадзіўся 21 лютага 1836 года ў Сен-Жэрмен-дзю-Валь, у сям’і паштовага служачага і дочкі спевака «Опера комік». Пасля смерці бацькі ў 1847 годзе сям’я пераехала ў Парыж. Дэліб вучыўся музыцы ў сваёй маці і дзядзькі, арганіста царквы Сент-Эсташ і выкладчыка спеваў у Парыжскай кансерваторыі.

З 1848 года вучыўся ў Парыжскай кансерваторыі па класе Тарыа. У 1849 годзе ён атрымаў другі прыз па сальфеджыа, а праз год, у 1850 годзе, заняў першае месца.

Ён таксама займаўся па класе аргана ў Франсуа Бенуа, па класе кампазіцыі ў Адольфа Адана, па класе фартэпіяна Фелікса ле Купэ і па класе гармоніі Франсуа Базена.^[8][9]

Быў харыстам у царкве Мадлен у Парыжы, выступаў у хоры хлопчыкаў на прэм’еры оперы Меербера «Прарок» 11 красавіка 1849 года.

З 1853 года па 1871 год займаў месца арганіста пры царкве Сен-П’ер-дэ-Шаё. У гэты ж час супрацоўнічаў з парыжскім «Тэатрам Лірык» (у якасці акампаніятара і рэпетытара), даваў урокі фартэпіяна.

У 1865—1872 гадах — другі хормайстар тэатра «Гранд Апера».

Магіла Леа Дэліба на могілках Манмартр

У 1871 годзе Дэліб адмовіўся ад пасады арганіста, ажаніўся з Леанціна-Эстэль Дэнен і цалкам прысвяціў сябе кампазіцыі.

З 1881 года прафесар Парыжскай кансерваторыі. Дэліб змяніў Напалеона-Анры Рэбера на пасадзе прафесара кампазіцыі ў кансерваторыі, нягледзячы на ўласнае прызнанне, што ён нічога не ведае пра фугу і кантрапункт.^[10] Да сваіх абавязкаў ён ставіўся з вялікай сур’ёзнасцю. Музычны крытык Чарлз Даркурс нагадаў пра клопат Дэліба пра сваіх студэнтаў і непакой за іх поспех у Рымскай прэміі (фр.: Prix de Rome) — самай прэстыжнай музычнай прэміі Францыі.^[8]

Апошнія гады Дэліба былі фінансава камфортнымі і сацыяльна забяспечанымі. У 1884 годзе ён быў абраны ў Інстытут Францыі. Апошняй яго працай, незавершанай па прычыне яго смерці, была опера «Касія».

Дэліб, які пэўны час хварэў, памёр у сваім доме ў Парыжы пасля раптоўнага ўдара незадоўга да свайго 55-годдзя.

Пахаваны на могілках Манмартр у Парыжы.^[8]

Творчасць

Працаваў пераважна ў музычна-тэатральных жанрах.

Трынаццаць першых невялікіх опер не прынеслі Дэлібу вялікай славы. Сапраўдная яго вядомасць пачалася з 1865 года, пасля яго кантаты «Alger» і ў асаблівасці пасля балета «Ручай» (фр.: La source), пастаўленага ў 1866 годзе ў Вялікай парыжскай оперы.

Найбольш вядомыя яго оперы «Так сказаў кароль» (1873) і «Лакмэ» (1883) — адна з найлепшых французскіх арыентальных опер.

Наватар у галіне балета, сімфанізаваў балетную музыку, развіў у ёй драматычны пачатак. Яго найлепшыя балеты «Капелія» (1870) і «Сільвія» (1876) зрабілі вялікі ўплыў на развіццё музычна-харэаграфічнага мастацтва.

Асноўныя творы

Балеты

• «Ручай» (фр.: La Source) (1866) разам з Л. Мінкусам
• «Капелія, або Дзяўчына з блакітнымі вачыма» (фр.: Coppélia) (1870)
• «Сільвія, або Німфа Дыяны» (фр.: Sylvia ou la Nymphe de Diane) (1876)

Оперы і аперэты

Звыш 30 опер і аперэт. Найбольш вядомыя:

• «Так сказаў кароль» (фр.: Le Roi l’a dit), опера, лібрэта Гандзінэ (1873)
• «Жан дэ Нівель» (фр.: Jean de Nivelle), опера, лібрэта Гандзінэ (1880)
• «Лакмэ» (фр.: Lakmé), опера, лібрэта Гандзінэ і Жыля (1883)
• «Касія» (фр.: Kassya), опера (1893)
• L’Omelette à la Follembuche, аперэта (1859)

Вакальная музыка

20 рамансаў, 4-галосныя мужчынскія хоры і іншыя

Зноскі

1. Leo Delibes // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Léo Delibes // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812'></a>
3. Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644'></a>
4. Find a Grave — 1996. Праверана 29 чэрвеня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
5. Pas L. v. Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
6. https://www.nonfiction.fr/article-9661-leo-delibes-compositeur-connu-et-meconnu.htm
7. RKDartists Праверана 17 верасня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
8. Darcours, Charles. «Léo Delibes», Le Figaro, 17 January 1891, p. 1 (in French)
9. Curzon, p. 9
10. Macdonald, Hugh. «Delibes, (Clément Philibert) Léo», Grove Music Online, Oxford University Press, 2001. Retrieved 12 January 2020