Леў Сямёнавіч Выгоцкі

Леў Сямёнавіч Выгоцкі (першапачатковае імя — Леў Сімхавіч Выгодскі; 5 (17) лістапада 1896, Орша— 11 чэрвеня 1934, Масква) — псіхолаг, заснавальнік культурна-гістарычнай школы ў псіхалогіі.

Леў Сямёнавіч Выгоцкі
Дата нараджэння	17 лістапада 1896(1896-11-17)[1][2]
Месца нараджэння	Орша, Аршанскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	10 чэрвеня 1934(1934-06-10)[3][4][…] (37 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Жонка	Roza Noevna Vygodskaya[d]
Род дзейнасці	філосаф, псіхолаг, педагог, пісьменнік-дакументаліст, выкладчык універсітэта, антраполаг
Навуковая сфера	псіхалогія, Дэфекталогія, педалогія[d] і літаратуразнаўства
Месца працы	Psychological Institute of the Russian Academy of Education[d] Institute of Correctional Pedagogy[d] Акадэмія камуністычнага выхавання імя Н. К. Крупскай[d] Другі Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт[d] МДУ
Альма-матар	МДУ Маскоўскі гарадскі народны ўніверсітэт імя А. Л. Шаняўскага[d]
Вядомыя вучні	Aleksei N. Leontiev[d], Аляксандр Раманавіч Лурыя, Alexander Zaporozhets[d], Lidiya Bozhovich[d] і N. A. Menchinskai︠a︡[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Леў Сімхавіч Выгодскі (у 1917 і 1924 гадах змяніў імя па бацьку і прозвішча на Леў Сямёнавіч Выгоцкі) нарадзіўся 5 (17) лістапада 1896 года ў Оршы другім з васьмярых дзяцей у сям’і намесніка кіраўніка Гомельскага аддзялення Аб’яднанага банка, выпускніка Харкаўскага камерцыйнага інстытута, купца Сімхі (Сямёна) Якаўлевіча Выгодскага (1869—1931) і яго жонкі Цылі (Цэцыліі) Майсееўны Выгодскай (1874—1935). Яго адукацыяй займаўся прыватны настаўнік Шолам (Саламон) Мардухавіч Ашпіз (Аспіз, 1876—?), вядомы выкарыстаннем так званага метаду сакратычнага дыялогу і ўдзелам у рэвалюцыйнай дзейнасці ў складзе гомельскай сацыял-дэмакратычнай арганізацыі.

Навуковы ўклад

Станаўленне Выгоцкага як вучонага супала з перыядам перабудовы савецкай псіхалогіі на аснове метадалогіі марксізму, у якой ён прыняў актыўны ўдзел. У пошуках метадаў аб’ектыўнага вывучэння складаных форм чалавечай дзейнасці і паводзін асобы Выгоцкі падвергнуў крытычнага аналізу шэраг філасофскіх і большасць сучасных яму псіхалагічных канцэпцый («Сэнс псіхалагічнага крызісу», няскончаная рукапіс, 1926), паказваючы бясплоднасці спробаў растлумачыць паводзіны чалавека, зводзячы «вышэйшыя» формы паводзін да «ніжэйшых» элементам.

Даследуючы маўленчае мысленне, Выгоцкі па-новаму вырашае праблему лакалізацыі вышэйшых псіхалагічных функцый як структурных адзінак дзейнасці мозгу. Вывучаючы развіццё і распад вышэйшых псіхалагічных функцый на матэрыяле дзіцячай псіхалогіі, дэфекталогіі і псіхіятрыі, Выгоцкі прыходзіць да высновы, што структура свядомасці — гэта «дынамічная сэнсавая сістэма» знаходзяцца ў адзінстве афектыўных, валявых і інтэлектуальных працэсаў.

Нягледзячы на тое, што абазначэнне «культурна-гістарычная тэорыя» толькі аднойчы сустракаецца ў тэкстах самога Выгоцкага, гэта назва пасля прыжылося і сярод шэрагу навуковых дзеячаў, якія вызначалі сябе паслядоўнікамі Выгоцкага^[5][6]. З пачатку XXI стагоддзя адбываецца гістарычны аналіз страчаных магчымасцей у арыгінальнай тэорыі Выгоцкага. Пераглядаюцца традыцыйныя ацэнкі творчай спадчыны Выгоцкага савецкага перыяду. Выгоцкі вызначае педагагічную дзейнасць як асаблівую чалавекаарыентаваную дзейнасць (1926). Аднак дадзены кірунак ім у далейшым не пашараны. Распрацоўваюцца новыя шляхі развіцця на сучасным этапе, — першапачаткова задуманыя аўтарам, але пасля забытыя або праігнараваныя ў савецкай псіхалогіі XX стагоддзя (гл., Напр.^[7][8][9]). Гэта інтэлектуальны рух у шэрагу нядаўніх публікацый стаў шырока вядомы як «рэвізіянісцкая рэвалюцыя» ў выгоцказнаўстве.

Ушанаванне

Імя Л. С. Выгоцкага прысовена Гомельскаму дзяржаўнаму педагагічнаму каледжу, на будынку якога ўсталявана мемарыяльная шыльда.

Зноскі

1. Выготский Лев Семёнович // Литераторы Санкт-Петербурга. XX век / под ред. О. В. Богданова

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124670547'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q108611244'></a>
2. Педагоги и психологи мира — 2012.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126722605'></a>
3. Yasnitsky A. Vygotsky: An Intellectual Biography — Routledge, 2018. — С. 164.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q60598784'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1508259'></a>
4. Lew Semjonowitsch Wygotski // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
5. Keiler, P. (2012). «Cultural-Historical Theory» and «Cultural-Historical School»: From Myth (Back) to Reality // PsyAnima, Dubna Psychological Journal, 2012, 5 (1), 1—33
6. Кайлер, П. «Культурно-историческая теория» и «культурно-историческая школа»: От мифа (обратно) к реальности // Психологический журнал Международного университета природы, общества и человека «Дубна», 2012, 5 (1), с. 34—46
7. Завершнева Е. Ю. Две линии развития категории «смысл» в работах Л. С. Выготского // Вопросы психологии. — 2015. — № 3. — С. 116—132 full text in fb
8. Завершнева Е. Ю. Представления о смысловом поле в теории динамических смысловых систем Л. С. Выготского // Вопросы психологии. — 2015. — № 4. — С. 119—135 full text in fb
9. Завершнева Е. Ю. Проблема свободы как отличительной характеристики человека в работах Л. С. Выготского // Вопросы психологии. — 2015. — № 5. — С. 89-106 full text in fb