Малахія

Малахія (на іўрыце: מַלְאָכִי, «Пасланец») — яўрэйскі прарок у Старым Запавеце. Малахія быў аўтарам Кнігі прарока Малахію, апошняй кнігі Старога Запавета. Няма згадак на Малахію ў Эздры, ён таксама прама не згадваецца пры аднаўленні храма. Лічыцца, што ён прарочыў пасля пророкаў Агея і Захарыі (Мал. 1:10; 3:1, 3:10) і рабіў свае прароцтва каля 420 г. да н.э., пасля другога вяртання Неяміі з Персіі (Неям. 13:6), ці, магчыма, да яго вяртання, у (Мал. 2: 8 з Неям. 13:15; Мал. 2: 10-16 і Нээм. 13:23). Згодна даследчыкам магчыма, што імя «Малахія» не ўласнае, а проста азначае «пасланнік Яхве». У Септуагінце яго імя падаецца як ἐν χειρὶ ἀγγέλου αὐτοῦ (ад рукі Яго Пасланца).

Прарок Малахія, пэнзля Дуча дзі Буанінсенья, каля 1310, Сіенскі сабор.

Імя

Імя Малахія не сустракаецца ў іншых кнігах ў Бібліі, некаторыя навукоўцы ставяць пад сумнеў, ці было імя «Малахія» асабістым імем прарока. Ні адна з іншых прароцкіх кніг Старога Запавету не з'яўлеюцца ананімнай. Імя Малахія азначае «мой пасланнік»; яно з'яўляецца ў Мал. 3: 1. Але гэтая форма сама па сабе наўрад ці падыходзіць у якасці ўласнага імя без дадатковага склада Ях, што можа значыць «пасланец Элахім». Так, прарок Агей названы «пасланнік Божы» (Агей 1:13). У гэты ж час Септуагінта перакладае апошнюю фразу Мал. 1:1, «рукою Свайго пасланца», і Таргум падае, «ад рукі Майго анёла, чыё імя кніжнік Ездра».

Кніга

Яўрэі часоў Малахіі прыпісваюць Кнігу прарока Малахію, апошняй кнігі прароцтваў, Ездры; але калі Ездра быў першапачаткова звязаны з кнігай, то наўрад ці кніга ўвайшла ў канон стваральнікамі канона, якія жылі толькі два стагоддзі пасля часоў Ездры. Некаторыя традыцыі прыпісваюць кнігу Зарававелю ці Неяміі; другія, па-ранейшаму, Малахіі, якога яны вызначаюць як лявіта і сябра «Вялікай сінагогі». Некаторыя сучасныя навукоўцы, аднак, на аснове падабенства назвы (пар. Мал. 1:1 з Зах. 9:1 і Зах. 12:1), заяўляюць, што кніга ананімна.

Перыяд дзейнасці

Існуюць розныя меркаванні адносна дакладнай даты дзейнасці прарока, але амаль усе навукоўцы згодныя, што Малахія прарочыў у час персідскага перыяду, а пасля рэканструкцыі і асвячэння Другога Храма ў 516 годзе да нашай эры (пар. Мал. 1:10; Мал. 3:1, Мал. 3:10). Прарок кажа пра «князя народа» (Мал. 1: 8), як і Агей і Неямія (Агей 1:1; Неям. 5:14; Неям. 12:26). Сацыяльныя ўмовы, намаляваныя ў кнізе, бясспрэчна адносяцца да перыяду Рэстаўрацыі. Верагодна, Малахія жыў і дзейнічаў у часы Ездры і Неяміі. Парушэнні, якія Малахія згадвае ў сваіх працах адпавядаюць так дакладна з тымі, якія Неямія адлюстраваў падчас свайго другога візіту у Іерусалім у 432 да н.э. (Неям. 13:7), што здаецца еа тое, што ён прарочыў незадоўга да гэтай даты, гэта значыць паміж 445 і 432 г. да н.э.