Петрашэўцы (гурток)

«Петрашэ́ўцы» — удзельнікі палітычнага гуртка М. В. Петрашэўскага, які існаваў у Санкт-Пецярбургу ў 1845—49 гады. Мэта — барацьба супраць самадзяржаўя і прыгону.

Сярод «петрашэўцаў» былі дваране і разначынцы; М. А. Спешнеў, Ф. М. Дастаеўскі, А. В. Ханыкаў, Дз. Дз. Ахшарумаў, М. А. Мамбелі, М. С. Кашкін і інш. Палітычныя погляды «петрашэўцаў» неаднародныя, але большасць з іх ненавідзела царызм, схілялася да ўтапічнага сацыялізму, адмены прыгоннага права, рыхтавалася да надыходу сялянскай рэвалюцыі. На сходах, т.зв. «пятніцах» Петрашэўскага, абмяркоўваліся пытанні вызвалення сялян з землёю без выкупу, замены самадзяржаўя дэмакратычнай рэспублікай, увядзення адкрытага суда і суда прысяжных, свабоды друку, рэвалюцыйнай прапаганды перадавых сацыяльна-палітычных ідэй у шырокім асяроддзі. Многія «петрашэўцы» стаялі на пазіцыях матэрыялізму, былі атэістамі, вялі барацьбу з афіцыйнай ідэалогіяй. У апошні перыяд сваёй дзейнасці «петрашэўцы» намагаліся стварыць тайнае таварыства са сваёй праграмай і тактыкай, адкрыць падпольную друкарню.

5 мая 1849 года «петрашэўцы» арыштаваны. Да следства прыцягнуты 123 чалавекі, 21 асоба прыгаворана да расстрэлу. Пасля абраду падрыхтоўкі да пакарання смерцю 3 студзеня 1850 года была зачытана царская канфірмацыя, паводле якой расстрэл заменены ссылкай на катаржныя работы і ў арыштанцкія роты на розны тэрмін. У 1856 годзе «петрашэўцы» амнісціраваны і да пачатку 1860-х гадоў усе (акрамя М. В. Петрашэўскага, які да канца жыцця заставаўся ў ссылцы) адноўлены ў грамадзянскіх правах.

Петрашэўцы (гурток)

Літаратура

Wikiwand - on