Прышцінскі ўніверсітэт (Косава і Метохія)

Прышцінскі ўніверсітэт (сербск.: Универзитет у Приштини) — адзін з універсітэтаў Сербіі, знаходзіцца ў горадзе Косаўскай-Мітравіцы. Заснаваны 18 лістапада 1969 года ў Прышціне. Пасля Косаўскай вайны ўніверсітэт быў перамешчаны спачатку ў Крушавац, а затым у Косаўску-Мітравіцу. Сярод студэнтаў, якія навучаюцца на яго факультэтах, ёсць студэнты з тэрыторыі Косава і Метохіі, з іншых частак Сербіі, з Чарнагорыі, Рэспублікі Сербскай і Македоніі.

Прышцінскі ўніверсітэт
Универзитет у Приштини
Арыгінальная назва	Универзитет у Приштини
Заснаваны	18 лістапада 1969 г.
Студэнты	9 740
Выкладчыкаў	746
Краіна	Сербія
Размяшчэнне	Косаўска-Мітравіца, Сербія
Юрыдычны адрас	ул. Филипа Вишњића 66
Сайт	pr.ac.rs

Агляд

Факультэты ўніверсітэта былі прызнаныя ад боку МООНК і ЕУА пад назвай «Універсітэт у Мітравіцы», у той час як універсітэт атрымаў далейшае прызнанне як сербскі інстытут ад Урада Рэспублікі Сербіі. З’яўляецца членам канферэнцыі Універсітэтаў Сербіі (КОНУС)^[1] і Еўрапейскай універсітэцкай асaцыяціі^{[2][3][4][5][6]}. Усталяваў супрацоўніцтва з сеткай Балканскіх універсітэтаў і шматлікімі інстытутамі па ўсім свеце (Францыя, Расія, Італія, Нарвегія, Аман, Ірландыя, Вялікабрытанія).^[7]

Статыстыка і арганізацыя ўніверсітэта

Навучальны год — з 1 кастрычніка да 30 верасня, арганізуецца ў два семестра з 30-тыднёвым навучаннем у годзе.

У 1999 годзе ў рамках Прышцінскага ўніверсітэта было 14 факультэтаў, у якіх навучалася каля 18 000 студэнтаў і больш за 1300 выкладчыкаў і супрацоўнікаў.^[8][9]Пасля вайны ў Косава і Метохіі каля 6000 студэнтаў былі пераведзеныя ў іншыя ўніверсітэты Сербіі. У 2001 годзе (падчас знаходжання ў горадзе Крушавац) у ім вучыліся 17 000 студэнтаў. З 1999 па 2001 гады каля 2000 студэнтаў скончылі Прышцінскі ўніверсітэт, 50 былі ганараваны ступенню магістра і 20 атрымалі доктарскія ступені.^[10][11] На 2004 год ва ўніверсітэце было 10 факультэтаў, у якіх навучалася каля 8000 студэнтаў, з квотай на залічэнне 1200 студэнтаў.^[12] У жніўні 2007 года ў ім налічвалася 9 320 студэнтаў, больш за 700 факультэцкіх і каля 200 іншых супрацоўнікаў.^[13][14][15] Квота прыёму была 2726 студэнтаў.^[16] Каля 45 % былі з Косава, 30 % з Сербіі, 25 % з Чарнагорыі. Таксама было менш студэнтаў з Македоніі і Босніі і Герцагавіны.^[17] У цяперашні час у ім навучаюцца 10 264 студэнтаў, працуюць 730 выкладчыкаў і 320 супрацоўнікаў.^[18]

Гісторыя

Развіццё вышэйшай адукацыі ў Косава і Метохіі пачынаецца са стварэння першай школы вышэйшай адукацыі ў Прышціне ў 1958/1959 навучальным годзе. Першым факультэтам, які пачаў працу, была філасофская школа (1960/1961 навучальны год), з якога праз два гады ўтварыліся два факультэты: філасофскі і факультэт матэматычных навук. У 1989 годзе філасофскі факультэт разгалінаваўся на: філасофскі і філалагічны. У 1961/1962 навучальным годзе быў заснаваны юрыдычны і эканамічны факультэт, які затым таксама развіўся ў два факультэты, адпаведна: юрыдычны і эканамічны. Тэхнічны факультэт у Прышціне пачаў функцыянаваць у 1965/66 навучальным годзе. У мэтах стварэння ўмоў для паляпшэння аховы здароўя і развіцця навукова-даследчай работы ў 1969 годзе быў заснаваны медыцынскі факультэт. Гэтыя факультэты былі часткай Бялградскага універсітэта да 1970 года і заняткі для студэнтаў былі на сербскай мове.

Прышцінскі ўніверсітэт быў створаны ў адпаведнасці з Законам аб заснаванні Прышцінскага ўніверсітэта 18 лістапада 1969 года. У Прышцінскі ўніверсітэт былі ўключаны ўсе прышцінскія факультэты, а затым і іншыя факультэты, а таксама сем «вышэйшых школ». Прышцінскі ўніверсітэт у адпаведнасці з Законам аб заснаванні арганізаваў навучальны працэс на сербскай і албанскай мовах.

Пасля прыняцця Закона аб універсітэце 1992 года Прышцінскі ўніверсітэт меў 14 факультэтаў, з якіх дванаццаць знаходзіліся ў Прышціне: эканамічны, медыцынскі, юрыдычны, натуральна-матэматычны, сельскагаспадарчы, філасофскі, філалагічны, факультэт фізічнай культуры, факультэт мастацтваў, грамадзянскага будаўніцтва, электратэхнічны і машынабудавання; адзін месціўся ў Косаўскай Мітравіцы — горнай справы і металургіі, яшчэ адзін месціўся ў Прызранe — факультэт педагагічнай адукацыі. На ўсіх факультэтах новыя навучальныя планы ўзгадняюцца з аналагічнымі факультэтамі ў Сербіі. У дадатак да адукацыйнай і навуковай дзейнасці ўніверсітэт таксама меў выдавецкую дзейнасць. Дзякуючы якасці выкладання і навуковых даследаванняў, наладжванню міжуніверсітэцкага і міжнароднага супрацоўніцтва, Прышцінскі ўніверсітэт стаў раўнапраўным членам сям’і Універсітэтаў у Сербіі.

Перыяд з 1991 года па цяперашні час

Выкладанне на албанскай мове праходзіла з 1991/1992 навучальнага года. Універсітэт раздяліўся так, што была сфарміравана паралельная сістэма адукацыі. Факультэты Прышцінскага ўніверсітэта на сербскай мове працягвалі займацца адукацыйнай і навуковай дзейнасцю ў рамках сістэмы адукацыі Рэспублікі Сербія. Пасля дасягнення пагаднення паміж тагачасным прэзідэнтам Слaбaданaм Мілошавічам і албанскім палітыкам Ібрагімам Ругoвaм 1 верасня 1996 года на яго падставе была сфарміравана Камісія «3+3» 23 сакавіка 1998 года. Членамі Камісіі «3+3» з албанскага боку былі: Фехмі Аган, Абдул Рама і Рэджэп Асмані; з сербскага боку былі прадстаўнікі дзяржаўных органаў Рэспублікі Сербія: Ратамір Віца, Горан Перчавіч і Добрасаў Б’елеціч, у прысутнасці членаў Супольнасці Святога Эўгідзіа: монсіньёр Вічэнца Палія, прафесар Роберт Марак дэла Рока і доктар Марыа Гіра. Пасля ўсталяваных тэрмінаў і тэрмінаў ажыццяўлення ўзгодненых мер па «нармалізацыі» сістэмы адукацыі, адбыўся поўны падзел універсітэцкіх памяшканняў (інтэрнатаў, сталовых, бібліятэк), гэта значыць падзел выкладчыкаў, партнёраў і студэнтаў сербскай і албанскай нацыянальнасці. Па даных камісіі «3+3», албанцы складалі 60 % універсітэцкай прасторы, 35 % для сербаў і 5 % для туркаў.

Падчас вайны ў Косаве каля 1500 выкладчыкаў, супрацоўнікаў і ўсіх супрацоўнікаў Прышцінскага ўніверсітэта, а таксама 16 000 студэнтаў, якія наведвалі заняткі на сербскай мове, былі выгнаныя, уся маёмасць была ўзята пад кантроль Косаўскіх сіл (KFOR) і ім больш не дазволілі вярнуцца.

Пасля жорсткага выгнання з Прышціны ўніверсітэт быў часова пераведзены ў Крушавац па рашэнні Сербіі з некалькімі іншымі факультэтамі, у той час як некаторыя факультэты працавалі ў: Косаўскай-Мітравіцы, Лепосавічы, Вране, Блацэ, Варварыну. Па рашэнні ўрада Рэспублікі Сербія ў канцы 2001 года Прышцінскі ўніверсітэт пераведзены ў горад Косаўску-Мітравіцу, які быў прызначаны часовым месцам знаходжання ўніверсітэта. Паступова ўсе факультэты, якія ўваходзілі ў склад універсітэта, вяртаюцца на тэрыторыю Косава і Метохіі.

Факультэты

• Эканамічны (Косаўска-Мітравіца)
• Юрыдычны (Косаўска-Мітравіца)
• Медыцынскі (Косаўска-Мітравіца)
• Падрыхтоўкі настаўнікаў (Лепосавіч)
• Філасофскі (Косаўска-Мітравіца)
• Сельскагаспадарчы (Зубін-Паток)
• Прыродна-матэматычны (Косаўска-Мітравіца)
• Тэхнічных навук (Косаўска-Мітравіца)
• Факультэт мастацтваў (Звечан)
• Фізічнай культуры (Лепосавіч)