Пілтэнэ

Пі́лтэнэ (таксама Пільтэнэ, Пільтэн; лат.:  Piltene) — горад на захадзе Латвіі, у Курзэмэ. Паводле новага (2009 год) адміністрацыйнага падзелу Латвіі знаходзіцца ў Вэнтспілскім краі. Размешчаны на рацэ Вэнта.

Горад
Пілтэнэ
лат.: Piltene
Сцяг Герб
57°13′32″ пн. ш. 21°40′34″ у. д.HGЯO
Краіна	Латвія
Статус	краявы горад
Рэгіён	Курзэмэ
Край	Вэнтспілскі
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1557
Горад з	1557
Плошча	14,2 км²
Вышыня цэнтра	5 м
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Насельніцтва
Насельніцтва	1053[1] чалавек (2011)
Шчыльнасць	74.2 чал./км²
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	(+371) 636
Паштовы індэкс	LV-3620[2]
Код ATVK	0980213[3]
Паказаць/схаваць карты
Пілтэнэ
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Яшчэ ў XIII стагоддзі сучаснае размяшчэнне Пілтэнэ мела значнае стратэгічнае значэнне, бо было аддалена ад вусця Вэнты і тым самым менш падвержана набегам вікінгаў. Паводле гіпотэз і легенд, якія ў наш час не знайшлі гістарычнага абгрунтавання, кароль Даніі Вальдэмар II у 1220 годзе загадаў пабудаваць крэпасць на месцы Пілтэнэ. Першая дакладная згадка Пілтэнэ адносіцца да 1309 года. Там знаходзіўся замак, які належаў курляндскаму біскупу Бурхарду, дзе біскуп чыніў суд. У 1330-я гады замак быў абложаны літоўскімі войскамі, але яны не змаглі яго ўзяць. У 1557 годзе Пілтэнэ атрымаў правы горада з Рыгі, а разам з імі кіраванне над Айзпутэ, Кулдыгай і Вэнтспілсам. У 1560 годзе Пілтэнская дыяцэзія была прададзена каралю Даніі Фрэдэрыку II і тут жа аддадзена як апанаж яго брату Магнусу. У 1579 годзе Пілтэнэ адышоў да Рэчы Паспалітай пасля паражэння Расіі ў Лівонскай вайне, а сам Магнус памёр у замку ў 1583 годзе. Яго ўдава і малалетняя дачка былі зманам выкліканы ў Маскву Барысам Гадуновым, пасля чаго ўдава сілком пастрыжана ў манастыр, а дачка меркавана атручана, каб выключыць магчымасць прэтэнзій на прастол. У 1585 годзе Данія цалкам адмовілася ад усіх прэтэнзій на Пілтэнскае біскупства на карысць Рэчы Паспалітай. У 1617 годзе адміністрацыйны цэнтр быў перанесены з Пілтэнэ ў Айзпутэ. Замак да 1750 годзе цалкам разбурыўся.

Насельніцтва

Год Колькасць 1797 335 1863 1 326 1881 1 380 1897 1 509 [4] 1920 912 [4] 1925 919 [4] 1959 779 [4] 1970 590 [4] Год Колькасць 1979 921 [4] 1989 1 186 [4] 2000 1 135 [4] 2001 1 069 [4] 2003 1 042 [4] 2005 1 072 [4] 2007 1 051 [4] 2009 1 066 [4] Год Колькасць 2011 1 076 [4] 2012 1 068 [4] 2013 1 064 [4] 2014 1 022 [4] 2015 995 [4] 2016 979 [5] 2017 939 [6] 2018 903 [4] Год Колькасць 2019 902 [7] 2020 909 [8] 2021 876 [9] 2022 856 [10] 2023 845 [11] 2024 821 [12] 2025 823 [13]

Транспарт

Аўтадарогі

Да Пілтэнэ падыходзіць рэгіянальная аўтадарога P122 Вэнтспілс — Пілтэнэ.
Сярод мясцовых аўтадарог варта адзначыць V1309 Пілтэнэ — Злэкас і V1310 Пілтэнэ — Сілакрагс.

Міжгароднае аўтобуснае паведамленне

Асноўны маршрут Пілтэнэ — Вэнтспілс.

Зноскі

1. Колькасць жыхароў у самакіраваннях. 01.01.2011 (лат.)
2. Кніга паштовых індэксаў Латвіі - красавік 2011 (лат.)
3. Класіфікатар адміністрацыйных тэрыторый і тэрытарыяльных адзінак Латвіі - 16 лютага 2011 (лат.)
4. http://pop-stat.mashke.org/latvia-cities.htm
5. Office of Citizenship and Migration Affairs — 1990.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23012016'></a>
6. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 11 верасня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566450'></a>
7. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 2 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566450'></a>
8. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 19 лютага 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566450'></a>
9. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 15 чэрвеня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566450'></a>
10. Pilsētu (blīvi apdzīvotu) un lauku (reti apdzīvotu) teritoriju iedzīvotāju skaits reģionos, pilsētās, novados un pagastos (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) – Teritoriālā vienība, Laika periods un Rādītāji — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 22 снежня 2022.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a>
11. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022 — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 3 кастрычніка 2023.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a>
12. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 19 чэрвеня 2024.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a>
13. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 22 жніўня 2025.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39420022'></a>