Вэнтспілс

Вэ́нтспілс^[4] (был. Вінда́ва, лат.:  Ventspils, ням.: Windau) — горад на паўночным захадзе ў Латвіі, порт на Балтыйскім моры. Ляжыць на рацэ Вэнце, ад якой і атрымаў сваё імя (у перакладзе з латышскай мовы Ventspils — замак на рацэ Вэнта). 189 км ад Рыгі. Мае насельніцтва ў 39 600 чалавек (перапіс 2004 г.).

Горад Вэнтспілс лат.: Ventspils Герб Сцяг Краіна  Латвія Статус горад рэспубліканскага падпарадкавання Рэгіён Курзэмэ Каардынаты 57°23′23″ пн. ш. 21°33′52″ у. д.HGЯO Старшыня гарадской думы Jānis Vītoliņš[d][1] Заснаваны 1290 Ранейшыя назвы Віндава Плошча 51,08 км² (1 студзеня 2025)[2] 57,96 км² (1 студзеня 2025)[2] Вышыня цэнтра 0 м Водныя аб’екты Вэнта Насельніцтва ▼32 634 чал. (1 студзеня 2024)[3] Часавы пояс UTC+2 і UTC+03:00 Тэлефонны код 36 Паштовыя індэксы LV-36(01-21) Афіцыйны сайт ventspils.lv Вэнтспілс на карце Латвіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Першая летапісная згадка — 1290 г. У сярэднявеччы Вэнтспілс быў ганзейскім горадам.

Вэнтспілс — важны незамярзаючы марскі порт, транзытны пункт для нафты і іншых мінеральных рэсурсаў з Расіі, Калійных соляў з Беларусі. Даходы порту зрабілі Вэнтспілс самым заможным горадам у Латвіі. Ад Вэнтспілса да шведскага Нінесхамна рэгулярна ходзіць паром.

Буйны турыстычны цэнтр. У горадзе знаходзіцца старажытны замак Лівонскага ордэна, у сценах якога сёння размяшчаецца сучасны музей. У горадзе ёсць універсітэт (Venstpils Augstskola). Баскетбольная каманда з Вэнтспілса шмат разоў была чэмпіёнам краіны. Вэнтспілскі аэрапорт — адзін з чатырох у Латвіі.

Гісторыя

Горад быў заснаваны ў XIII стагоддзя Тэўтонскім ордэнам. Ролю важнага гандлёвага цэнтра Вэнтспілс пачаў адыгрываць яшчэ ў Сярэднявеччы, калі быў прыняты ў Ганзейскі саюз. У часы Лівонскага ордэна і Курляндскага герцагства Вэнтспілскі, або Віндаўскі замак быў рэзідэнцыяй гарадскога фогта. Росквіт горада прыпадае на час кіравання курляндскага герцага Якаба (1642—1681 г.) з роду Кетлераў, тады ў вусці ракі Вэнта была пабудавана буйная караблебудаўнічая верф, вакол горада сталі будавацца зброевыя майстэні, даменныя печы, салетравыя і цагляныя мануфактуры, стаў развівацца гандаль з Заходняй Еўропай, пераважна з Галандыяй. Герцагская палітыка грунтавалася на ідэях меркантылізму — прыбытак з экспарту прадукцыі сельскай гаспадаркі, такой як збожжа і лён, расходавалася на будаўніцтва мануфактур і фабрыкаў. Курляндскія караблі (гл. Флот Курляндыі) з Віндавы хадзілі ў Афрыку і Амерыку.

Вэнтспілс мае пляж блакітнага сцяга, а таксама некалькі турыстычных аб’ектаў: замак Лівонскага ордэна, лютэранскую царкву сярэдзіны XIX стагоддзя і іншыя.

Клімат

У Вэнтспілсе марскі клімат з мяккай зімой і халаднаватым летам.

Клімат Вэнтспілса (1977 - 1991)
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Абсалютны максімум, °C	6,9	13,2	12,5	23,8	28,9	30,9	30,4	37,8	27,8	22,0	11,0	8,6	37,8
Сярэдні максімум, °C	0,1	1,3	3,6	9,3	15,1	18,3	20,1	20,2	16,7	12,4	5,9	2,2	10,5
Сярэдняя тэмпература, °C	−2,6	−3,3	0,1	3,6	9,8	13,4	16,1	16,2	12,4	8,6	3,9	−0,3	6,5
Сярэдні мінімум, °C	−7,8	−9,1	−3,7	1,8	7,3	11,0	14,3	14,0	9,6	4,9	0,2	−6,4	3,0
Абсалютны мінімум, °C	−23,4	−26,4	−15,2	−3,6	0,1	3,6	8,7	7,4	1,3	−6,3	−10,8	−24,7	−26,4
Тэмпература вады, °C	0,5	0,4	0,8	4,5	9,8	13,1	16,5	17,2	13,7	9,4	4,7	1,4	7,7
Крыніца: ЕСІМА

Насельніцтва

Год Колькасць 1897 7 127 [5] 1920 8 205 [5] 1925 16 384 [5] 1935 15 671 [5] 1959 27 420 [5] 1970 40 467 [5] Год Колькасць 1979 47 782 [5] 1989 50 646 1989 50 438 [5] 2000 43 928 [5] 2005 43 806 2011 38 750 Год Колькасць 2012 41 998 2015 36 274 2016 39 861 [6] 2017 35 362 [7] 2019 34 377 [8] 2020 33 906 [9] Год Колькасць 2021 33 372 [10] 2022 32 955 [11] 2023 32 948 [12] 2024 32 634 [3]

Нацыянальны склад насельніцтва горада на 2011 год^[13]:

Нацыянальнасць	Колькасць, чал. (2011)	%
Латышы	22 045	56,89 %
Рускія	11 136	28,74 %
Беларусы	1673	4,32 %
Украінцы	1693	4,37 %
Палякі	396	1,02 %
Літоўцы	319	0,82 %
Іншыя	1488	3,84 %

Спорт

• Футбольны клуб «Вэнтспілс» — чэмпіён Латвіі (2006, 2007, 2008);
• Баскетбольны клуб «Вэнтспілс».

Гарады пабрацімы

• Вестэрвік
• Штральзунд
• Лар’ян
• Наваполацк
• Полацк

Вядомыя асобы

• Галіна Віктараўна Бокун (нар. 1946) — беларускі архітэктар.
• Томс Лэйманіс (нар. 1994) — латвійскі баскетбаліст.
• Байба Арвідаўна Рыўжа (нар. 1949) — латвійскі эканаміст.
• Галіна Мікалаеўна Саглаева (нар. 1946) — беларускі архітэктар.
• Клавс Чаварс (нар. 1996) — латвійскі баскетбаліст.