Вырачка звычайная

Вы́рачка звычайная^[1] (Clinopodium vulgare) — від кветкавых раслін з роду Вырачка (Clinopodium) сямейства Ясноткавыя (Lamiaceae).

Вырачка звычайная
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ясноткакветныя Сямейства:  Ясноткавыя Падсямейства:  Nepetoideae Трыба:  Мятныя Падтрыба:  Menthinae Род:  Вырачка Від:  Вырачка звычайная
Міжнародная навуковая назва
Clinopodium vulgare L.
Сінонімы
Calamintha clinopodium Spenn. Satureja vulgaris (L.) Fritsch Acinos vulgaris (L.) Pers. Melissa clinopodium Benth., nom. illeg. Melissa vulgaris (L.) Trevis. Satureja vulgaris (L.) Bég., nom. illeg.
Выявы на Вікісховішчы ITIS   501592 NCBI   204222 EOL   488269 GRIN   t:316629 IPNI   61206-2 TPL   kew-43704

Назва

Вырачка звычайная, богава крэселка^[2], свентаяннік^[3], тымянкі^[4], вырачка, дзеравянка^[3].

Батанічнае апісанне

Шматгадовая травяністая апушаная расліна вышынёй 30—60 см з прамым або ўзыходным чатырохгранным сцяблом. Лісце супраціўнае, апушанае, суцэльнае, з зубчастым краем, на чаранках. Кветкі двухгубыя, пурпуровага або фіялетавага колеру з адценнямі, у густых кальчаках, акружаных лінейнымі валасістымі прыкветкамі. Плод — арэшак.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана на тэрыторыі Еўразіі, Паўночнай Амерыкі і Паўночнай Афрыкі^[5]. Святлолюбівыя расліны. Растуць у хмызняках, гаях, светлых і пераважна лісцевых лясах, уздоўж дарог, на лугах, палях, у садах і парках. Цвітуць у чэрвені—верасні.

Лекавая (процізапаленчы сродак), вострапрыпраўная, фарбавальная і меданосная расліна^[6].

Народныя назвы

На тэрыторыі Беларусі вырачка звычайная вядома пад назвамі: богава крэсалка, светаяннік, тымянкі^[6].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 39. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
3. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
4. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
5. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) (англ.)
6. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.